„ლუკას ამბავს იმიტომ ვყვები, რომ სხვები გადარჩნენ“ - კვირის პალიტრა

„ლუკას ამბავს იმიტომ ვყვები, რომ სხვები გადარჩნენ“

დედობა­ ურთულესი პროფესიაა საქართველოში, სადაც დედის ხვედრი უფრო მძიმდება, თუ შვილი შშმ პირია - დაუნის სინდრომით, აუტიზმის სპექტრით, პარანოიდული შიზოფრენიით და იმ უამრავი დაავადებით, რომელიც განსაკუთრებულ ზრუნვას საჭიროებს. ასეთი დედები ოცნებობენ, რომ მათი შვილებისთვის არსებობდეს სარეაბილიტაციო სახლები... ანა მიქაძეს ყველა იცნობს, როგორც საქართველოში ყველის ისტორიის შემქმნელს, ქალს, რომელმაც სრულიად უანგაროდ, ფაქტობრივად რკინის ქალამნით, ურთულესი გზა გაიარა იმ საგანძურის შესაკრებად, რომლითაც მსოფლიოს წინაშე თავს ვიწონებთ, რომელსაც უხსოვარი დროიდან ვქმნიდით და დაუდევარი ხასიათის გამო, კინაღამ მეზობელი ქვეყნების კულტურებში­ გაგვებნა. ამჯერად რკინის ქალამნიანი ანა ახალ გზას ადგას, ახალი­ მიზნისთვის - უნდა დაეხმაროს თავის ლუკას და მსგავსი პრობლემებით დაავადებულ ახალგაზრდებს.­ გადაწყვიტა სახელმწიფო დაიყოლიოს, გამოიყოს მიწის ნაკვეთი, სადაც შესაძლებელი გახდება სარეაბილიტაციო მეურნეობის, სახელოსნოს გაკეთება, რომელიც ადამიანებს ურთულესი დაავადებების გამწვავებისგან დაიცავს. ანამ დიდი ხანია დასძლია უხერხულობა,­ რომ შვილის დაავადების შესახებ სახალხოდ არ უნდა თქვა, რომ უნდა მიჩქმალო შენი სატკივარი. ცდილობს საზოგადოებას დაანახოს, რომ მიმალვა კი არა, პრობლემის სააშკარაოზე გამოტანაა გამოსავალი. ამიტომაც დღეს ანა და ლუკა ერთად იბრძვიან სხვების გადასარჩენადაც.

- მე და ჩემი შვილი დიდი ხანია შევთანხმდით, რომ ამ პრობლემაზე საჯაროდ ვილაპარაკებთ. მას სჯერა, რომ რაღაც მისიით მოვდივართ სამყაროში და ჩვენი მდგომარეობაც ნიშანია იმისა, რომ ვიღაცას გამოვადგეთ. ჩემი და ლუკას ამბავს იმიტომ ვყვები, რომ სხვები გადარჩნენ.

მდგომარეობა რომ გამწვავდა, მერე დავიწყე ჩემი შვილის ქცევების შესწავლა. არადა, ყველაფერი ადრეულ ასაკში იწყება. შევეცადე მეპოვა პრობლემის სათავე, რომ მივმხვდარიყავი, სად შემეშალა, სად დავაგვიანე. ზოგადად, ყველაფრის მიზეზი მისი უშაქრო დიაბეტია, რომელიც ძალიან ადრე, 5 წლის ასაკში აღმოაჩნდა. დაავადების გამო ბევრ რამეზე მოგვიწია უარის თქმამ, თუნდაც ფეხბურთზე, რომელზეც გიჟდებოდა. ერთი ცნობილი­ მწვრთნელი მთხოვდა, მაჩუქეთ ეს ბავშვი და მისგან სასწაულს გავზრდი, რადგან ის იდეალურად ხედავს მოედანს, ყველა პოზიციას და შესანიშნავად თამაშობსო. მახსოვს მისი რეაქცია, როდესაც ვუთხარი, რომ ლუკას უშაქრო დიაბეტი­ ჰქონდა და მისთვის დიდი ფიზიკური დატვირთვა არ შეიძლებ­ოდა. უკვე გარდატეხის ასაკში, 14 წლისას, ფსიქოლოგიური პრობლემები დაეწყო. დიაბეტის გამო ზრდაში­ ჩამორჩებოდა და კლასში ყველაზე დაბალი­ იყო. დაითრგუნა, ემოციებს უხეშად გამოხატავდა, განსაკუთრებით გოგონებთან... ამას ვხსნიდი, როგორც მოზარდის, გარდატეხის პერიოდისთვის დამახასიათებელ ველურ ქცევას. მალე მივაგენით ძალიან კარგ გერმანულ სამკურნალო პროგრამას და ლუკას სატკივარი, ზრდაში ჩამორჩენა, წარსულს ჩაჰბარდა, მაგრამ პრობლემა, რომელიც დროულად ვერ შევამჩნიე, ჩაიკირა და 19 წლის ასაკში ისევ იფეთქა. მანამდე დორტმუნდიდან ჩამოსულმა სპეციალისტებმა გვირჩიეს, ლუკას ხატვა დაეწყო, თავისი სამყარო შეექმნა, რაც მას დაიცავდა იმ გაორებისგან, ქუჩაში თანატოლებთან ურთიერთობისას რომ იჩენდა თავს - ლუკას ვალდორფის­ სკოლის მოწაფისა და ქუჩის ფსიქოლოგია წინააღმდეგობებს უქმნიდა, ქუჩაში უკიჟინებდნენ, რად გინდა ხატვა, მხატვრები აფრენენო... ლუკას კი უყვარდა ხატვა, ლიტერატურა. მოკლედ, ჩემს შვილში რამდენიმე სამყარო შეეჯახა ერთმანეთს და ვერ მოერია პრობლემებს. მეტი დრო უნდა დამეთმო ჩემი შვილისთვის, მეტად უნდა დავკვირვებოდი მის ქცევებს, მაგრამ არაფერი არ ვიცოდი იმ უმძიმესი დაავადების შესახებ, რომელიც თავს დაგვატყდა.

პარანოიდული შიზოფრენია

- ეს არის ჯოჯოხეთი, როგორც პაციენტისთვის, ისე ოჯახის წევრებისთვის, ახლო გარემოცვისთვის. ლუკა 19 წლის იყო, სამხატვრო აკადემიაში რომ ინციდენტი მოუხდა. დაცვას დაუპირისპირდა, რადგან სტუდბილეთი სახლში დარჩა და ამის გამო სასწავლებელში არ უშვებდნენ. გაოგნდა, ყოველდღე მხედავთ, ერთმანეთს ვესალმებით და ლექციებზე შესვლას რატომ მიკრძალავთო? დაცვა შეუვალი აღმოჩნდა და ლუკაში დაავადებამ იფეთქა... მაშინ შევამ­ჩნიეთ, რომ არ შეუძლია პატიება, აქვს აგრესია. რექტორმა მითხრა, იძულებული ვარ, თუ ასეთი აგრესიული იქნება, სამართალდამცველებს მივმართოო. არადა, შეიძლებოდა ლუკასთვის დაეყვავებინათ, დალაპარაკებოდნენ. სამწუხაროდ, ჩვენს საზოგადოებას ბევრი რამის სწავლა სჭირდება. მაშინ დავიწყე ზრუნვა, გამეგო საიდან მოდიოდა ჩემი შვილის პრობლემა და ექიმებმა მითხრეს იგივე, რაც მანამდე დორტმუნდელმა სპეციალისტებმა - თუ ლუკა არ გადაეშვებოდა საკუთარ საქმეში, მივიღებდი ნეგატიურ შედეგებს, ფატალურსაც კი... ლუკა სახლში ჩაიკეტა. მეტწილად იწვა, არ იცვლიდა ტანსაცმელს. ეს დეპრესიის ნიშანი იყო. გემახსოვრებათ, თაბუკაშვილის ქუჩაზე საცხოვრებელი კორპუსიდან ადამიანები რომ გამოყარეს, ლუკა დაძაბული უყურებდა ტელევიზორს. ნახა, როგორ ასახლებდნენ შენობიდან ეტლიან ქალს და მაშინ თქვა, წავალ ამ ქვეყნიდან და არასდროს დავბრუნდები, არ მინდა ასეთ ქვეყანაში ცხოვრებაო... ერთ დღეს კი გამომიცხადა, სახლი გაყიდე­ და უცხოეთში გამიშვი სასწავლებლადო.­ გავყიდე, გადავუხადე სწავლის ფული, ბრიტანულმა აკადემიამ მოუძებნა ძალიან საინტერესო კურსი და გავუშვი სასწავლებლად. ინგლისში კულტურული შოკი დაემართა. შევცდი. იმის ნაცვლად, მის ფიქრებსა და ტკივილებს დავდარაჯებოდი, გამეგო რა იწვევდა მის დეპრესიას, სადღაც გავუშვი. ლუკას იქ ძალიან გაუღრმავდა დაავადება და სამი წელი მარტო უმკლავდებოდა ფსიქიკურ შემოტევებს. მეგობარი გოგონაც ჰყავდა და ის მატყობინებდა ჩემი შვილის მდგომარეობას. ერთ დღეს ლუკა დაიკარგა­ და ოთხი თვის თავზე ვიპოვეთ... დღესაც არ ვიცით, სად გაატარა ის დრო. რა თქმა უნდა, დაუყოვნებლივ გადმოაფრინეს თბილისში და აეროპორტში რომ დავხვდი, ფეხი მომეკვეთა, ჩემი მზესავით ბიჭი ლანდივით იყო...

ფსიქიატრიულში პირველად მაშინ გადავიყვანეთ, როდესაც უკვე ოჯახში გვერჩოდა. 6 თვე ვმკურნალობდით. შემდეგი 6 თვე თითქოს მდგომარეობა გაუმჯობესდა, მაგრამ მკურნალობის კატეგორიული წინააღმდეგი იყო... ლუკას ძალიან უჭირს რეალობისა და ოცნებების გამიჯვნა. ეძებს სამყაროს გადარჩენისთვის... ხატვა მიატოვა, რადგან ქუჩური შეგონებები ჩარჩა გონებაში - მხატვრები აფრენენო. თუმცა ჩანახატებს მაინც აკეთებს. გული მწყდება, რომ ტილოზე არ გადააქვს. დროდადრო ხმები­ ესმის და წელიწადში ერთხელ მაინც გვიწევს­ კლინიკაში გადაყვანა. ბევრს ვკითხულობ, ცნობილი სამედიცინო ჟურნალებიდან ვიწერ ინფორმაციას, რომ ბევრი ვიცოდე ამ დაავადების შესახებ, რადგან ჩვენთან­ არ არსებობს სერვისი, რომლითაც მეტ ინფორმაციას მიიღებ...

სახელმწიფო მხოლოდ პრობლემის დროებით დაკონსერვებაში მეხმარება

- ცოტა ხნის წინ ლუკა ისევ გადავიყვანეთ კლინიკაში, მაგრამ ეს ძლივს შევძელი. ყველა კლინიკა მპასუხობდა, რომ ადგილი არ ჰქონდათ მსგავსი პაციენტებისთვის. ერთგან მითხრეს, ხალხი იატაკზე გვიწევსო. ვიხვეწებოდი, ჩემი `ლეჟანკით~ მოვალ-მეთქი. მერე როგორღაც მიიღეს... ვფიქრობდი, მე, მებრძოლ დედას გამიჭირდა შვილის კლინიკაში მოთავსება და წარმომიდგენია, რა დღეში არიან დედები, რომლებიც უხმოდ ეგუებიან ბედს. სამწუხაროდ, ასეთი პაციენტების მოსავლელად ჩვენი სახელმწიფო მზად არ არის. გვაქვს რამდენიმე ფსიქიატრიული კლინიკა, მაგრამ არც პრევენციული სამსახური გვაქვს და არც სარეაბილიტაციო ცენტრები. მედიკამენტოზური მკურნალობა, რომელიც საქართველოში საერთაშორისო გაიდლაინებით იმართება, ფაქტობრივად, პრობლემის მხოლოდ დროებით დაკონსერვებაა. იქნებ მეჩვენება, მაგრამ ჩვენთან ზედაპირულად უყურებენ ამ უზარმაზარ პრობლემას, არადა, ამ სენმა­ არ იცის ჩინიანი და უჩინო, შეძლებული და ხელმოკლე, შეიძლება ყველას კარზე დააკაკუნოს. მეუბნებიან, რომ დიდი თანხები გამოიყოფა ამ პრობლემებზე ზრუნვისთვის. სად მიდის ეს თანხები? შვილი კლინიკაში ძლივს მოვათავსე! პარანოიდული შიზოფრენია გრიპი ხომ არ არის, სახლში უმკურნალო. შინ წამლებით ვერ გათიშავ. ამიტომაც უამრავი ფაქტი გვაქვს ტრაგედიების დატრიალებისა... ამის მიზეზი კი არის ის, რომ კლინიკაში ადგილი არა აქვთ.

ჩემი მიზანია, აუცილებლად მოვიპოვო ფართობი, სამეურნეო ნაკვეთი, სადაც სარეაბილიტაციო მეურნეობას და სახელოსნოს გავაკეთებ და დავეხმარები ახალგაზრდებს, რომელთაც ჩემი ლუკასავით ფაქიზი სამყარო აქვთ და უჭირთ რეალობასთან შერიგება. სარეაბილიტაციო ცენტრში ეს ადამიანები თავის თავს იპოვიან და გადარჩებიან ჯოჯოხეთისგან, რომლისგანაც მარტო თავის დაღწევა უჭირთ.