რომანტიკოსი ბიზნესმენი
XIX საუკუნის 40-იან წლებში სარაჯიშვილების სავაჭრო სახლი ერთ-ერთი ძლიერი ფირმა იყო. სავაჭრო სახლს კომერციული ურთიერთობა ჰქონდა ჩრდილოეთ კავკასიის თემთან, რუსეთთან, უკრაინასთან, თურქეთისა და ირანის ქალაქებთან. ზოგიერთ ქალაქში საელჩოებიც კი ჰქონდათ.
დავითი 1848 წელს, აზნაურ ზაქარია სარაჯიშვილის ოჯახში დაიბადა. სარაჯიშვილების საგვარეულო მაშინაც ცნობილი იყო ქველმოქმედებითა და წარმატებული საქმიანობით. მამული სოფელ დიღომში ჰქონდათ, ასევე ფლობდნენ თბილისის ვრცელ შემოგარენ ტერიტორიებს. დავითმა დაწყებითი განათლება ჯერ კერძო, პაკეს პანსიონში, შემდეგ კი ვაჟთა კლასიკურ გიმნაზიაში მიიღო. ეს ის გიმნაზიაა, რომელსაც უკვე ცნობილი მეწარმე ყოველთვის ეხმარებოდა, მერე კი ანდერძად დიდძალი თანხაც დაუტოვა.
1866 წელს დავითი პეტერბურგში გაემგზავრა და საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის სტუდენტი გახდა. ერთი წლის შემდეგ ის უკვე გერმანიაში, ჯერ მიუნხენის, შემდეგ კი ჰაიდელბერგის უნივერსიტეტში აგრძელებს სწავლას, რომელსაც 1871 წელს ქიმიისა და ფილოსოფიის დოქტორის ხარისხით ამთავრებს. საზღვარგარეთ სწავლის პერიოდში დავითი ჩაება ახალგაზრდა ქართველთა მიერ შექმნილი ორგანიზაცია "უღლის" საქმიანობაში. ორგანიზაციის დამფუძნებლები იყვნენ: ივანე მაჩაბელი, ნიკო ნიკოლაძე, ვასილ პეტრიაშვილი, გიორგი წერეთელი... მათი მიზანი იყო საქართველოს გათავისუფლება და ეროვნული დამოუკიდებლობა. დავითს კარგად ესმოდა, რომ ქვეყნის დამოუკიდებლობისთვის აუცილებელი იყო სამამულო მრეწველობის წარმოება. ამიტომაც 
საქართველოს სოფლის მეურნეობით დაინტერესდა. მან საფრანგეთში გადაწყვიტა სწავლის გაგრძელება, სადაც საფუძვლიანად შეისწავლა არყის, ლიქიორისა და კონიაკის წარმოების ტექნოლოგია.
როცა საქართველოში დაბრუნდა და გაეცნო ქართული ჯიშის ყურძენს, დარწმუნდა, რომ მისი ქიმიური შემადგენლობა და თვისებები საოცრად ჰგავდა ფრანგულ საკონიაკე მასალად მიჩნეულ ყურძნის ჯიშებს. დავითმა დაიწყო სპირტის გამოხდა ფრანგული წესით და სულ მალე გასაოცარი შედეგი მიიღო. შემდგომში წარმოების ყველა ეტაპი: სპირტის გამოხდის ფრანგული წესი, სპირტის დენატურაცია და დაძველება მუხის კასრებში " დავითის მკაცრი მეთვალყურეობით მიმდინარეობდა. XIX საუკუნის ბოლოს სარაჯიშვილის ფირმა 50-მდე დასახელების სპირტიან სასმელს უშვებდა, ხოლო XX-ის დასაწყისში 60-მდე დასახელების სასმელი გამოდიოდა.
დავით სარაჯიშვილს არყისა და კონიაკის ქარხნები ჰქონდა ერევანში, ყიზლარში, ბაქოში, ვლადიკავკაზში, ბესარაბიაში, ასევე კონიაკისა და ღვინის საწყობები ოდესაში, ვარშავაში, პეტერბურგში, მოსკოვში, კიევში, ვილნიუსში, რიგაში, ხარკოვში, როსტოვში, სამარასა და კიდევ ბევრ ქალაქში. სხვათა შორის, დავითის დისშვილი, გიგუშა ერისთავი, რუსეთის მეფის კარზე, უფლისწულ ალექსის სამხედრო აღმზრდელი იყო, მისი მეუღლე კი გახლდათ საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე ლამაზი ქალი, მერი შარვაშიძე.
დავით სარაჯიშვილმა პირველმა შემოიღო 8-საათიანი სამუშაო (მანამდე 9-10-საათიანი იყო), ასევე ხელფასის შენარჩუნებით შვებულება, მუშებისათვის მოაწყო სასადილო, გახსნა ბიბლიოთეკა, სამკითხველო დარბაზი და რაც მთავარია, ანდერძში დაიბარა, რომ ქარხნებიდან შემოსული თანხები მუშების კეთილდღეობას მოხმარებოდა. დავით სარაჯიშვილი დიდ თანხებს ხარჯავდა ეკლესიების მშენებლობასა და თუ რესტავრაციაზე. დავითის ინიციატივითა და ასევე მისი სახსრებით აშენდა თბილისში ქაშუეთის ეკლესია, რესტავრაცია ჩაუტარდა სვეტიცხოველს, მცხეთის დედათა მონასტერს, იკორთის, მარტყოფის, თბილისის სამების, მთაწმინიდის, კალოუბნისა და კიდევ სხვა ეკლესიებს.
ქვეყნისთვის ყველა მნიშვნელოვან წამოწყებაში დავითს გვერდში ედგა მეუღლე, ეკატერინე ფორაქიშვილი. სამწუხაროდ, მათ შვილი არ ჰყავდათ, თუმცა დავითი ამბობდა: "რას მიქვია უშვილობა? განა ყველა ბავშვი, მომავლის იმედად აღზრდილი, ქვეყნის საკეთილდღეოდ გაწვრთნილი, ჩემი შვილი არ არის?"
სარაჯიშვილმა ნიკო ცხვედაძის თავმჯდომარეობით დააარსა კომიტეტი, რომელსაც ნიჭიერი ახალგაზრდების გამოვლენა ევალებოდა. დავითი მათ საზღვარგარეთ სწავლის გასაგრძელებლად სტიპენდიებს უნიშნავდა. დავითის სტიპენდიანტებს შორის იყვნენ შემდგომში გამოჩენილი ქართველი მოღვაწეები: ზაქარია ფალიაშვილი, დიმიტრი არაყიშვილი, მელიტონ ბალანჩივაძე, ია კარგარეთელი, კოტე ფოცხვერაშვილი, ვანო სარაჯიშვილი, გიგო გაბაშვილი, მოსე თოიძე, სოლომონ ჩოლოყაშვილი, კათოლიკოს-პატრიარქი კალისტრატე ცინცაძე და მრავალი სხვა. იგი ასევე ეხმარებოდა აკაკი შანიძეს, გერონტი ქიქოძეს, თედო სახოკიას...
1911 წელს, მძიმე ავადმყოფობის შემდეგ, ქვეყნისა და ერის დიდი გულშემატკივარი კაცი გარდაიცვალა. მისმა ანდერძმა კიდევ ერთხელ აღაფრთოვანა საზოგადოება, " მისი მრავალმილიონიანი ქონება ქართველი ერის განვითარებას უნდა მოხმარებოდა. იაკობ გოგებაშვილმა თქვა, თავისი ანდერძით სიკვდილი დათრგუნა და ბრწყინვალე შარავანდედით შეიმოსაო.
მართლაც, გამორჩეული ადამიანი იყო, ქვეყნისა და ერის დიდი გულშემატკივარი, ქველმოქმედი და მეცენატი.
(სპეციალურად საიტისათვის)