ოჰ, ეს მარადიული დიეტა
ენდოკრინოლოგ ლაშა უჩავასთან დიეტებზე უნდა გვესაუბრა და გადავწყვიტეთ, ინტერვიუ პოპულარული 18-საათიანი დიეტით დაგვეწყო.
- ბოლო წლებში 18-საათიანი კვება ძალიან პოპულარული გახდა, თუმცა ამგვარი კვების სტილი სიახლე ნამდვილად არ ყოფილა, უბრალოდ, რატომღაც ახლა დაინტერესდნენ.
გასული საუკუნის მიწურულს ამ კვების პრინციპის შედგენისთვის იაპონელმა მეცნიერმა ნობელის პრემიაც კი მიიღო. კვების ეს სტილი შეიქმნა ონკოპაციენტებისთვის, რადგან მისი დაცვა ონკოდაავადების განვითარების რისკს ამცირებს. ასევე ხანგრძლივი პერიოდით გადავადდება სხვადასხვა გართულება. ეს ერთგვარი გადატრიალება იყო ნუტრიციოლოგიის ინდუსტრიაში და მალე კვების ეს სტილი პოპულარული გახდა მსოფლიოში. ნახეს, რომ გარდა ანტიკარცენოგენული ეფექტისა, წონის კლებაც მიმდინარეობდა ძალიან სწრაფად და მარტივად, თუმცა, რა თქმა უნდა, დროის ფაქტორი იყო გასათვალისწინებელი. გარდა ამისა, აღმოჩნდა, რომ ამ კვების რეჟიმის დაცვის დროს ორგანიზმში წესრიგდება ინსულინის გამომუშავება, მისი ფუნქცია, რაც, თავის მხრივ, ხელს უწყობს ცხიმოვანი ქსოვილის, როგორც ენერგიის წყაროდ გამოყენებას და შესაბამისად, წონის კლებას. აქედან გამომდინარე, 18-საათიანი კვების რეჟიმი მისაღებია, მაგრამ არსებობს პათოლოგიური მდგომარეობები, რა დროსაც მისი დაცვა არ არის რეკომენდებული. ამან შეიძლება არა დადებითი შედეგი, არამედ, პირიქით, ზიანი მოუტანოს ჩვენს ორგანიზმს.
- მაგალითად?
- კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის სხვადასხვა პათოლოგია, მათ შორის წყლულოვანი დაავადებები, ეროზია. 18-საათიანი კვება არ არის დაშვებული დიაბეტით დაავადებულებისათვისაც. ამიტომ სანამ გადავწყვეტთ კვებითი ქცევის ცვლილებას, უმჯობესია ჯერ შევისწავლოთ ჩვენი ორგანიზმი და ამის მიხედვით შევცვალოთ კვების რაციონი. გარდა იმისა, რომ 18-საათიანი შიმშილი გიწევთ და 6 საათის განმავლობაში უნდა ჭამდეთ, მნიშვნელოვანია ისიც, ამ 6 საათის განმავლობაში რას ჭამთ.
- ზოგი დაბეჯითებით ამბობს, ამ 6 საათში რაც გინდა, სულო და გულო, ის ჭამეო.
- ასე არ არის. ამ 6 საათში უნდა ვჭამოთ ის პროდუქტები, რომლებიც ჩვენი ორგანიზმისთვის საყუათო, სასარგებლოა. ეს არის სწორი, ჯანსაღი კვების პრინციპებით შერჩეული ჯანსაღი ცხიმები, ცილები, ნახშირწყლები, ვიტამინები, მიკრო-მაკროელემენტები, რომლებიც აუცილებელია ორგანიზმისთვის. არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება ამ დროს ვჭამოთ ყველაფერი ის, რაც გვინდა. შედეგად, დაკლების ნაცვლად წონა მოგემატებათ. ასეთი ბევრი შემთხვევა ვიცი.ძალიან მნიშვნელოვანია, დღე-ღამის განმავლობაში რა კალორაჟს მივიღებთ და რას გავხარჯავთ. ამ კალორაჟს ერთჯერადად მივიღებთ დღე-ღამის განმავლობაში თუ გადავანაწილებთ მთელ დღეზე, გადამწყვეტი მნიშვნელობა არა აქვს. ამიტომ, ვინც 18-საათიანი კვების რეჟიმს იცავს, 6 საათის განმავლობაში აუცილებლად უნდა დაიცვას ჯანსაღი კვების პრინციპები, რათა მიიღოს შედეგი და ჯანმრთელობა არ დაიზიანოს.
- ზოგი ამბობს, სად მაქვს იმის ნერვები, 43 გრამი ხაჭო, 56 გრამი მაწონი და 103 გრამი კიტრი ვჭამო ერთ ჭამაზეო. იქნებ არსებობს უფრო მარტივი გზაც?
- არიან ადამიანების ფსიქოტიპები, რომელთაც შეზღუდვები არ მოსწონთ. შესაბამისად, მათთან მიდგომა უნდა იყოს აბსოლუტურად განსხვავებული, რადგან წონის კლებისას მათში არ მოხდეს ისეთი ფსიქოემოციური ცვლილება, რაც დააკარგვინებთ ინტერესს და ხელს ააღებინებს სწორი კვების პრინციპის დაცვაზე. ამიტომ ასეთ პაციენტებს ვუთანხმდებით და ვურჩევთ დაბალგლიკემიური ინდექსის მქონე ან ნახშირწყლების უფრო ნაკლები რაოდენობით შემცველ პროდუქტებს, რადგან მათ ორგანიზმი უფრო იოლად გადაამუშავებს. ასეთ შემთხვევაში აღარ ვაწესებთ რაოდენობრივ შეზღუდვას.
- რომელია დაბალგლიკემიური პროდუქტები?
- ძირითადად, რძის პროდუქტები და ბოსტნეული. დღის განმავლობაში შეგიძლიათ რამდენიც გინდათ მიირთვათ. არსებობს სხვა ფაქტორებიც - მაგალითად, დიეტის დაცვის მსურველს ვეუბნები, რომ ჭამოს იმდენი, რამდენიც ხელისგულზე დაეტევა; ან ვარჩევთ თეფშის ფორმას, მისი არჩევანის მიხედვით. მოკლედ, ექიმისა და პაციენტის შეთანხმებით უნდა დაიგეგმოს კვების რეჟიმი, კლინიკურ-ლაბორატორიულ ტესტებზე დაყრდნობით.
- ხშირად ისიც უთქვამთ, დიეტის დროს რაციონიდან მარილი უნდა ამოიღოო.
- მარილსაც, შაქარსაც და ტრანსცხიმებსაც ძალიან ბევრი დაავადების პროვოცირება შეუძლიათ, მათ შორის ონკოლოგიური დაავადებების, არტერიული ჰიპერტენზიის, სიმსუქნის, შაქრიანი დიაბეტის... ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის რეკომენდაციით, აუცილებელია რაციონში მარილის რაოდენობა შევამციროთ. სხვათა შორის, მსოფლიოში სხვადასხვა საწარმოს, რომლებიც მარილის შემცველ მზა პროდუქტებს ამზადებენ, ასევე რეგიონულ სამსახურებს მთელი მსოფლიოს მასშტაბით დაავალეს, რომ აგიტაცია გაუწიონ მოსახლეობაში მარილის შეზღუდვას რაციონში. დღე-ღამეში მხოლოდ 5 გრამამდე მარილი უნდა მივიღოთ, ამასთან გავითვალისწინოთ, რომ ამ 5 გრამში დასათვლელია ის პროდუქტები, რომლებიც შეიცავენ მარილს, მათ შორის პური, რომელსაც ყოველდღიურად შევექცევით. კარგი იქნება, კერძში მიზერულად ან საერთოდ არ გამოვიყენოთ მარილი.
- მართალია, რომ სანელებლები მადას აღვივებს და დიეტის დროს ჯობს მათზე უარი ვთქვათ?
- სხვათა შორის, ისეთი ადამიანებიც არსებობენ, რომელთაც სანელებლები მადას უქვეითებს. მაგალითად, დარიჩინი მადის დამაქვეითებელი ეფექტით გამოირჩევა. ამიტომაც პაციენტებს ვურჩევთ დააკვირდნენ, ესა თუ ის სანელებელი როგორ მოქმედებს მათზე. სხვა მხრივ, მათი მიღება პრობლემა არ არის. თუ სანელებლად განვიხილავთ წიწაკას, რა თქმა უნდა, მისი გამოყენება დაბალკალორიული კვების დროს არ შეიძლება, რადგან დიდი რაოდენობით შაქარს შეიცავს და კალორაჟის თვალსაზრისით მაღალი ენერგეტიკული ღირებულება აქვს.
- კიდევ ასეთ მეთოდს ასწავლიან დიეტომანები ერთმანეთს, რომელიმე ერთი შენი საყვარელი პროდუქტი ჭამე ყოველდღიურად, თვეების განმავლობაში და წონაში დაიკლებო. ეს ერთი საყვარელი პროდუქტი კი ხან მწვადია, ხან ბანანი, ხანაც თონის პური.
- კვებასთან დაკავშირებულ მითებზე საუბარი არასერიოზულია. დიეტა არის ჯანსაღი, ბალანსირებული კვება, ამიტომ მხოლოდ 1 ტიპის პროდუქტის გამოყენება მთელი დღის განმავლობაში ამ პრინციპს არღვევს და ირღვევა მისი სამედიცინო ჩვენებაც.
- ერთი და იმავე დროს ჭამა თუ არის შედეგიანი ჯანმრთელობისა და წონისთვის?
- რეჟიმი მნიშვნელოვანია, მაგრამ დიდი მნიშვნელობა აქვს, რას ვჭამთ ამ დროს. არ შეიძლება დავიცვათ რეჟიმი და უგულებელვყოთ კალორაჟი. საკვები პროდუქტის ენერგეტიკული ღირებულება მნიშვნელოვანია. თავად სწორი კვების პრინციპი მოიცავს რამდენიმე ფაქტორს, მათ შორის არის რეჟიმი, რაციონი, ბალანსი, წყლის მიღება... ეს კომპლექსური მიდგომაა და კვებითი ქცევის ჩამოყალიბებაა ადამიანისთვის, რომელსაც სურს ჯანმრთელი იყოს.
- რაც არ უნდა სწორად დაიცვა დიეტა, ალბათ, შედეგისთვის იმასაც მნიშვნელობა აქვს, თუ რა ასაკში ხარ...
- ყველა ასაკობრივ ჯგუფს თავისი მეტაბოლური სიჩქარე აქვს, რომელიც ასაკთან ერთად იცვლება. რაც უფრო ზრდასრულია ადამიანი, მით უფრო ნაკლებია მეტაბოლიზმის სიჩქარე. ნივთიერებათა ცვლა აღარ მიმდინარეობს ისე სწრაფად, როგორც ადრეულ ასაკში. ამიტომ ერთსა და იმავე შედეგს ვერ მივაღწევთ 20 და 45 წლის ასაკში სწორი კვებითი ქცევის შედეგად, თუ არ დავუმატებთ სხვადასხვა ფაქტორს, მაგალითად, ფიზიკურ აქტივობას. არის ასეთი მტკიცებულებებიც წონის კლების დროს, რომ 40 წლამდე ადამიანებში დაახლოებით 60% მოდის კვებითი ქცევის დარეგულრებაზე, ხოლო 40% - ფიზიკურ აქტივობაზე. 40 წლის ზემოთ მონაცემები იცვლება და 60% მოდის ფიზიკურ აქტივობაზე, ხოლო და 40% - კვებით ქცევაზე. საერთოდ, ქალების მეტაბოლიზმის სიჩქარე შედარებით ნაკლებია მამაკაცებისაზე, მამაკაცების მეტაბოლიზმის სიჩქარე ბევრად მაღალია სხვადასხვა ფაქტორის გამო. ამაზე მოქმედებს ჰორმონალური სტატუსი, კუნთოვანი ქსოვილის რაოდენობა და ა.შ. წყლის სმა ძალიან მნიშვნელოვანია კვებითი პრინციპების დაცვისა და ჩვენი ჯანმრთელობისთვის. არსებობს სპეციალური ფორმულაც: ჩვენი წონა უნდა გავამრავლოთ 0.033-ზე და მიღებული სიდიდე ლიტრებში არის წყლის ის რაოდენობა, რაც ყოველდღიურად უნდა მივიღოთ.
- რომელია ყველაზე მარტივი ხერხი, სანამ ექიმთან ვიზიტს დავგეგმავთ დიეტის შესადგენად?
- ყველაზე მარტივი ხერხია, მით უმეტეს, ზაფხულში, დღე-ღამის განმავლობაში 2 კილოგრამი ხილისა და ბოსტნეულის, ნახევარი კილოგრამი რძისა და მისი პროდუქტების მიღება. ასე დანაყრებულიც ვიქნებით და ნაკლებ კალორიასაც მივიღებთ, დაჩქარდება ნივთიერებათა ცვლა და წონის კლებაც. ამასთან, ორგანიზმი შეივსება სხვადასხვა მიკრო და მაკროელემენტებითა და ვიტამინებით.
- პურზე უარი ვთქვათ?
- დიახ, უარი ვთქვათ. ჩვენს კვებით რაციონში პური ნამდვილად არ არის აუცილებელი პროდუქტი.
- მსმენია, დიეტის დროს უგემური საჭმლის ხშირად ჭამა დეპრესიას იწვევსო, მართალია?
- მართალია. ამიტომ საკვები უგემური არ უნდა იყოს. რაც არ გვიყვარს, ძალით არ უნდა ვჭამოთ, რათა ორგანიზმს სტრესი არ მივაყენოთ. დიეტის დროს უნდა შევარჩიოთ ის საკვები, რომელიც გვიყვარს და არ გამოიწვევს ჩვენს ორგანიზმში დისკომფორტს.
- ნეტავ ამ თეორიიდან გამომდინარე ხომ არ ხუმრობენ ხოლმე, მირჩევნია 100 კილოგრამი ბედნიერება ვიყო, ვიდრე 50 კილოგრამი ბოღმაო?
- შესაძლოა... ეს ხომ იმ ადამიანების მოგონილი გამოთქმაა, რომელთაც ძალიანაც სურთ იყვნენ კარგ ფორმაში, მაგრამ ვერ ახერხებენ სხვადასხვა მიზეზის გამო და მათთვის მსგავსი გამონათქვამები ერთგვარი სიმშვიდის გარანტიაა.
ჩვენ არ უნდა შეგვეშალოს ერთმანეთისგან ჭარბი წონისა და სიმსუქნის გარჩევა. ეს ორი აბსოლუტურად სხვადასხვა მდგომარეობაა. ჭარბი წონა არის ორგანიზმის მდგომარეობა, ხოლო სიმსუქნე - დაავადება. სიმსუქნე უამრავ გართულებას იწვევს ორგანიზმში და მისი წახალისება არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება.
წონის კლების პროპაგანდა და პროპორცია არავითარ შემთხვევაში არ უნდა ჩაითვალოს ბულინგად. როგორც თამბაქოს შესახებ საჭიროა აგიტაცია, რომ არ უნდა მოვწიოთ, რათა არ განვითარდეს ფილტვის კიბო თუ გულ-სისხლძარღვთა სისტემის სხვადასხვა დაავადება, ისევე უნდა იყოს სიმსუქნის დროსაც - რომ არ უნდა ვჭამოთ ბევრი, რათა არ დაგვემართოს შაქრიანი დიაბეტი, ინსულტი, ინფარქტი... ჩამონათვალი დიდია. გვახსოვდეს, რომ სიმსუქნე დაავადებაა და ისევე როგორც სხვა დაავადებას მკურნალობა სჭირდება.