ოკუპირებული აფხაზეთის ოპოზიციური პარტიებისა და საზოგადოებრივი ორგანიზაციების საპროტესტო აქციაზე, სადაც, ადგილობრივი მედიის ცნობით, 5 ათასამდე კაცი შეიკრიბა, 9-პუნქტიანი რეზოლუცია გაახმოვანეს. პირველი და უმთავრესი იყო "პრეზიდენტ" ასლან ბჟანიასა და "პრემიერ-მინისტრ" ალექსანდრე ანქვაბის გადადგომა. ასევე, ენერგეტიკის ობიექტების პრივატიზების შეჩერება, სასტუმროებისა და აპარტ-ოტელებისთვის მიწების გაყიდვაზე უარი და ბიჭვინთის სამთავრობო აგარაკის რუსეთისთვის გადაცემის შეთანხმების რატიფიცირების გაუქმება. საპროტესტო აქციის ორგანიზატორებმა­ ასლან ბჟანიას აქციის მონაწილეებისთვის სიტყვით მიმართვა მოსთხოვეს, მაგრამ "პრეზიდენტი" მათ მიპატიჟებას არც გამოხმაურებია. სამაგიეროდ, ჯავშანჟილეტით ჩავიდა ძალოვან უწყებებთან და კატეგორიულად გააფრთხილა, ნებისმიერი დარღვევის შემთხვევაში მკაცრი ზომები მიეღოთ. ასეც მოხდა - ადგილობრივი მედიის ცნობით, 30 მაისის აქციაზე აფხაზეთის ე.წ. შს სამინისტროს თანამშრომლებმა ათი კაცი დააკავეს, ოთხი მათგანი ე.წ. კანონიერი ქურდი იყო, თუმცა მათი ვინაობა არ დაუკონკრეტებიათ. "ეს ნიშნავს, რომ ბჟანია-ანქვაბი-არძინბას გუნდმა " კანონიერი ქურდებიც" გააღიზიანა. მოსახლეობაში მათი ავტორიტეტიდან გამომდინარე, ჩვენს ხელისუფლებას ამ დღეებში იოლი გასეირნება არ ელოდება.­ შეიძლება პოლიტიკური გადატრიალება არ (ვერ) მოხდეს, რადგან ოპოზიციაც არ სარგებლობს მაღალი რეპუტაციით, მაგრამ არასტაბილურ გარემოს უნდა ველოდოთ. საქმე ის არის, რომ სოხუმის დრამატული თეატრის წინ გამართული აქცია ყველაზე კარგად იყო ორგანიზებული - სცენაზე დამონტაჟებული იყო დიდი ეკრანები, ორგანიზატორებს ჰქონდათ მაღალი დონის სასცენო ინფრასტრუქტურა. ასეთი ძვირად ღირებული ტექნიკა სამთავრობო გამოსვლებზეც არ გვინახავს. ეს ნიშნავს, რომ ვიღაცამ კარგი ფული გადაიხადა. ჩვენს ოპოზიციას კი ამდენი ფული არა აქვს, ფული აქვთ "კანონიერ ქურდებს". შესაბამისად, სურათი ასეთია - აფხაზეთში პოლიტიკურ გადატრიალებას ისევ "კანონიერი ქურდები" ცდილობენ. უწყვეტი აქციების დამაანონსებელი "დონბასელი გმირი" ახრა ავიძბა, რომელიც მისთვის ჩვეული მეთოდებით აქტიურობს, პოლიტიკოსებთან დაახლოების პარალელურად "კრიმინალურ ავტორიტეტებთანაც" შენიშნეს. ეს სცენარი უკვე ნანახი გვაქვს - "პიატნაშკას" ლიდერისა და "კანონიერი ქურდების" ეფექტი აფხაზურ პოლიტიკაში გრძელდება. აჰყვება თუ არა მათ ხალხი კიდევ ერთხელ, ამ დღეებში ვნახავთ", - წერს აქტივისტი ლიანა ხიშბა. თუ როგორ შეიძლება ოკუპირებულ რეგიონში პროცესები განვითარდეს, კონფლიქტოლოგი ზურაბ ბენდიანიშვილი გვესაუბრა: - ბჟანია ამ აქციებს, ე.წ. ხელმძღვანელობის შეცვლის მოტივად განიხილავს და ყველა ღონეს ხმარობს ჩანასახშივე ჩაახშოს პროტესტი. თავის მხრივ, ოპოზიცია ადგურ არძინბას ხელმძღვანელობით არც მალავს, რომ "მთავრობაში" მოსვლა სურს, თუმცა მოსახლეობის იმდენად დიდი მხარდაჭერა არა აქვს, რომ საპროტესტო მუხტი შენარჩუნდეს. თუნდაც ახლა, ტურისტული სეზონი წინ არის და მოსახლეობის ნაწილს სულაც არ სურს რეგიონში არასტაბილური სიტუაცია იყოს, რადგან ეს მათი ერთადერთი შემოსავალია. ამასთან, ახსოვთ, რომ 2020 წლის იანვარში ასლან ბჟანია პოლიტიკური გადატრიალებით მოვიდა და რეგიონში ლამის სამოქალაქო დაპირისპირება დაიწყო. "სამთავრობო უწყებებში" გაისროლეს კიდეც, რადგან პროცესებში ძალიან აქტიურად იყო ჩართული ახრა ავიძბა, როგორც აფხაზები­ უწოდებენ - "დონბასელი ბულდოგი". ის 30 მაისს აქციაზე იყო, მაგრამ ხალხს გულზე დიდად არ ეხატება. როდესაც გამოაცხადა,­ აქციას ვუერთდებიო, აფხაზები კიდევ ერთხელ დარწმუნდნენ, რომ არაფერი იცვლება. აქციაზე გასვლას მოტივაცია, ლიდერები სჭირდება, რაც იქ არ არის. ოპოზიციის ლოზუნგები: "აპარტამენტები არ გვინდა", "ბიჭვინთას არ დავთმობთ", "აფხაზეთი არ იყიდება" და აშ., რეგიონში არსებული პრობლემებისა და საფრთხეების მინიმუმია, მით უფრო, უკრაინის ომის გამო. აფხაზები ხვდებიან, რომ რუსეთს არა მარტო ბიჭვინთის აგარაკები, რიწის ტბა ან სოხუმში რუსული ბიზნესი, არამედ მთელი აფხაზეთი სურს. შეშფოთებული არიან, რაც უფრო მწვავდება ანტირუსული პროტესტი, რუსეთი მით ძლიერად უჭერს მარყუჟს. მოსახლეობის ნაწილს არც სჯერა, რომ "ხელისუფლების" შეცვლის შემთხვევაში რამე უკეთესობისკენ შეიცვლება. "ხელმძღვანელები" იცვლებიან, მაგრამ ხალხს არაფერი ეშველა. მმართველობაში მოსული ხალხი თავისიანებს ასაქმებს, ფინანსურ ბერკეტებს ხელში იგდებენ, ნეპოტიზმი მძვინვარებს და ეს გრძელდება ოცდაათი წელია. "ვეტერანების" ნაწილი პერიოდულად ამა თუ იმ ხელმძღვანელობასთან საერთო ენას პოულობს და მათ ასაქმებენ. ასე რომ, მოსახლეობას, რომელსაც ახლა პროტესტში აქტიურ მონაწილეობას სთხოვენ, არაერთხელ გაუცრუეს იმედი... ასლან ბჟანიას რაულ ხაჯიმბასგან განსხვავებით, ძალოვნებზე გავლენა დიდი აქვს, რაც ნიშნავს, რომ ოპოზიციამ პოლიტიკურ გადატრიალებაზე არც უნდა იფიქროს. - აფხაზეთის ე.წ. საგარეო საქმეთა მინისტრმა ინალ არძინბამ ყარაბაღის აზერბაიჯანის ნაწილად აღიარებას "ტრაგედია" უწოდა. რა საფრთხე დაინახეს ამ პრეცედენტში? - უკრაინის ომმა მსოფლიოს პოლიტიკა ამოაყირავა. თურქეთისთვის უფრო სტრატეგიული მაინც უკრაინა აღმოჩნდა, რუსეთმა კი ამ ომში თავისი მომავალი სასწორზე დადო და თურქეთის კეთილგანწყობის მოსაპოვებლად მთიანი ყარაბაღი დათმო და სომხეთი გაწირა. მხოლოდ ყარაბაღი კი არა, შეიძლება სომხეთის ტერიტორიული მთლიანობის პრობლემაც დადგეს, რადგან ზანგეზურის დერეფნის საკითხიც ფაქტობრივად გადაწყვეტილია. ყველა ელოდა, რომ სომხეთში ნიკოლ ფაშინიანის გადაწყვეტილებას რევოლუცია თუ არა, მასშტაბური გამოსვლები მაინც მოჰყვებოდა, მაგრამ ასე არ მოხდა, რადგან ხედავენ, რომ რუსეთმა სომხეთი გაწირა. ეს აფხაზეთშიც დაინახეს. რუსეთს ისედაც არ ენდობოდნენ, რაც მხოლოდ 30 წლის განმავლობაში რუსული პოლიტიკის შედეგი არ არის - უფრო ადრე იყო მუჰაჯირობა, მათი მონათესავე ერის, ჩერქეზების გენოციდი და საზოგადოდ, აფხაზების მიმართ დამოკიდებულება. თუმცა ასეთი განცხადება მაინც გასაკვირია ინალ არძინბასგან, რადგან ის კრემლის კადრია, რუსი ჩინოვნიკი აფხაზური გვარით. რეგიონში იმდენად უიმედო მდგომარეობაა, რომ არძინბამაც კი საჭიროდ ჩათვალა განცხადების გაკეთება. მან ძალიან კარგად იცის, რომ აფხაზეთი სინამდვილეში სულაც არ არის "დამოუკიდებელი" და შიშობს, რომ "საქართველო-რუსეთის დაახლოებას" - სავიზო რეჟიმის გაუქმებას, ავიაფრენების აღდგენას - აფხაზეთის ინტერესები არ ანაცვალონ, როგორც ეს სომხეთს გაუკეთეს. განსხვავებული ვითარებაა ცხინვალში­, იქ "დამოუკიდებლობის" მოთხოვნა არც არის. აფხაზები კი "თავიანთი მონაპოვრის"­ შენარჩუნება­ს ცდილობენ. ამიტომაც რუსეთის მიმართ დამოკიდებულება­ ძალიან შეცვლილია, თუმცა არც სხვა არჩევანი აქვთ. რუსეთი უკვე აფხაზებს არაფერს ეკითხება. კრემლის ხელშია ყველა ბერკეტი,­ ფინანსური, ეკონომიკური, სამხედრო... ყველგან ჩანერგილი ჰყავთ უშიშროების თანამშრომლები, რომლებიც სიტუაციას სრულად აკონტროლებენ და აფხაზებმა კიდევაც რომ მოინდომონ დისტანცირება, რუსული მხარე სულ რამდენიმე წუთში ყველაფერს რეგიონის ანექსიით დაასრულებს. ეს კარგად იციან ე.წ. ხელმძღვანელობაში, ამიტომ ორ ცეცხლს შუა არიან. სხვათა შორის, ბჟანიას კლანმა დაუშვა ის, რაც არ დაუშვეს­ წინა "ხელმძღვანელობებმა" - უძრავი ქონების უცხო ქვეყნის მოქალაქეებისთვის მიყიდვა, ენერგეტიკის რუსებისთვის ჩაბარება და სხვ. ამიტომაც უტევს მათ მოსახლეობა "ანტისახელმწიფოებრივი" პოლიტიკის გამო, რუსეთიდან კი მას ვალდებულებების შესრულებას სთხოვენ... აფხაზები იმასაც აცნობიერებენ, რომ რუსეთის პირისპირ დარჩნენ, რომ ეს არის სახელმწიფო, რომელიც ცივილიზებული მსოფლიოს წინააღმდეგ წავიდა... - გასაგებია, რომ რუსეთს მსოფლიოს აზრი არ აღელვებს, მაგრამ იმ შემთხვევაში, თუ საქმე დაპირისპირებამდე მივიდა, შესაძლოა პროტესტი ძალისმიერი მეთოდებით ჩაახშოს? - ახლა აფხაზეთში მართლაც იმაზე მწვავე ანტირუსული განწყობაა, ვიდრე ოდესმე ყოფილა. ცხინვალის რეგიონშიც კი გაჩნდა ანტირუსული დამოკიდებულება, რაც ორივე რეგიონში ომიდან დაბრუნებულმა მეომრებმა გააღვივეს. მათ საკუთარი თვალით ნახეს და თავიანთ ტყავზე იწვნიეს, სინამდვილეში რა არის რუსეთი... ამასთან, აფხაზების ნაწილს მართლაც სჯერა, რომ ცალკე სუბიექტი არიან, ზღვა აქვთ, ბუნებრივი პოტენციალი, რათა ტურიზმი განავითარონ და ახლა ეს ოცნება ხელიდან ეცლებათ, თან ამის იმედს ართმევს ის სახელმწიფო, რომელმაც თავად აღიარა. ასე რომ, შესაძლოა საქმე დაპირისპირებამდე, ლოკალურ შეტაკებამდეც მივიდეს. თუ აფხაზეთი გადაწყვეტს, რომ რუსეთთან არ უნდა და "დამოუკიდებლობის" შენარჩუნებას შეეცდება, მაშინ რუსული ბაზების გაყვანაც უნდა მოითხოვონ. ასეთ შემთხვევაში პუტინი სიტუაციას რამდენიმე წუთში "გაანეიტრალებს". 2008 წლის ომის მთავარი მიზეზი სამხრეთ კავკასიაში რუსული ბაზების განთავსება იყო და ერთი ციდა აფხაზეთის გამო ამ მიღწევაზე უარს ნამდვილად არ იტყვის. ისინი ხედავენ, რომ სომხეთი, რომელიც მისმა მთავარმა მოკავშირემ აზერბაიჯან-თურქეთს შეატოვა, ვერ ბედავს უთხრას, გიუმრიდან ბაზები გაიყვანეო. უმცირესობაში, მაგრამ არიან ისეთები, ვინც სიტუაციას ადეკვატურად აფასებს, მაგრამ ამაზე ლაპარაკობენ მაშინ, როდესაც ან ქართულ მხარეს გადმოდიან, ან ევროპაში ჩადიან. - ამ სიტუაციაში რა ბერკეტი აქვს საქართველოს სახელმწიფოს? - ჩვენი სახელმწიფოს სოციალური ვალდებულებებია აფხაზების ჯანდაცვის უზრუნველყოფა, ევროპაში გადაადგილებისთვის საჭირო დოკუმენტები, უფასო განათლება და სხვ. პოლიტიკურად რთული საკითხია, რადგან უსაფრთხოების გეოპოლიტიკურ ჭრილში განიხილება. ამიტომ საქართველოს მხოლოდ ამ ტერიტორიების დეოკუპაციის მოთხოვნა შეუძლია, ამისთვის კი დასავლეთის მხარდაჭერა უნდა გამოიყენოს, მით უფრო უკრაინის ომში რუსეთის წარუმატებლობის ფონზე. ჯერჯერობით, საქართველოს ხელისუფლებამ ამ ომში სიფრთხილის გამოჩენა არჩია და ნეიტრალური პოზიცია უჭირავს. რუსეთის დამარცხება გადაწყვეტილია, მთავარია, როგორი იქნება დამარცხების ფორმულა, სად და როგორ გაჩერდება პროცესი. უკრაინის სრული დეოკუპაცია თუ მოხდა, მას აუცილებლად მოჰყვება საქართველოს დეოკუპაციაც. სხვა ბერკეტი ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის აღსადგენად არა გვაქვს. აბსურდია მოსაზრება, რომ რუსეთის კეთილგანწყობა აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონების დაბრუნებაში დაგვეხმარება. როდესაც მოსკოვში, კრემლისა და საგარეო საქმეთა სამინისტროს ექსპერტების მონაწილეობით ოკუპირებული რეგიონების წარმომადგენლებთან შეხვედრები იმართებოდა, თავად ვარ მომსწრე, რომ ფორმალურად და არაფორმალურადაც, რამდენად ტაბუდადებული იყო აფხაზე­თისა და ცხინვალის დაბრუნების საკითხი. ამიტომ საქართველოს ხელისუფლება ახლა წინა პირობებს უნდა ქმნიდეს, თუმცა პირიქით იქცევა. ერთადერთი, რაც ახლა ოკუპირებულ რეგიონში მუშაობს, სახალხო დიპლომატიაა, დანარჩენი, სამოქალაქო სექტორთან კომუნიკაცია, მინიმუმამდეა დაყვანილი. ჩვენ შეგვიძლია ევროპის სიკეთეებზე მათთან მეტი ვისაუბროთ. პროგრესულად მოაზროვნე აფხაზები კარგად ხვდებიან, რომ მათი ხსნა ევროპაშია, ოღონდ ამ სივრცეში "დამოუკიდებლად" ვერასდროს ინტეგრირდებიან. ბოლო ხანს ევროსტრუქტურების მიერ საქართველოს ხელისუფლების კრიტიკას შიშით უყურებენ და ხშირად მეკითხებიან, ევროპასთან უვიზო რეჟიმი ხომ არ გაუქმდება რუსეთთან სიტუაციის დათბობის გამო, კურსი მართლა ხომ არ შეიცვალა ქვეყანამო. ეს მათთვის ორმაგი საფრთხეა, ასეთ შემთხვევაში ბოლომდე რუსეთის პირისპირ რჩებიან. იციან, თუ საქართველო ევროპულ პერსპექტივას დაკარგავს, ისინიც დაკარგავენ.
