"ასლანბეკ ახმეტხანოვის, იმავე "ჩორტის", "წარმომადგენლობის" ჩამოსვლის მოტივი ქეიფი და გასეირნება არ ყოფილა"
ქვეყნის რამდენიმე ქალაქში, მათ შორის თბილისსა და ბათუმში, რუსული სარეგისტრაციო ნომრებით G-კლასის "მერსედესის" (Gelendvagen) მანქანების კოლონის გამოჩენამ, რომელიც ე.წ. კადიროველების აღმოჩნდა, მოსახლეობა შეაშფოთა. ერთი ვერსიით, საქართველოში ჩეჩენი ბიზნესმენის, ასლანბეკ ახმეტხანოვის გარემოცვა იმყოფება. რუსული ანტიკრემლისტური მედიის ცნობით, ახმეტხანოვი ჩეჩნეთის ლიდერ რამზან კადიროვთან დაახლოებული პირია. მას ნავთობკომპანია და სამშენებლო ბიზნესი აქვს. ახმეტხანოვი ფიგურირებს იარაღით უკანონოდ ვაჭრობის საქმეშიც. 2020 წელს, პანდემიის დროს, ახმეტხანოვმა რეგულაციები არ დაიცვა და დაბადების დღის აღსანიშნავად გრანდიოზული წვეულება ახლობლებისა და მსუბუქი ყოფაქცევის ქალების გარემოცვაში აღნიშნა. თურმე ირონიულად ამბობდა, შეზღუდვები მე და ჩემს გარემოცვას არ გვეხებაო. კადიროვი ამან ძალიან გააბრაზა და ჩეჩენი ბიზნესმენი საჯაროდ დატუქსა. ერთი ვერსიით, კადიროვისთვის ცნობილი გახდა, რომ მისგან მალულად ახმეტხანოვი იარაღით ვაჭრობდა, რამაც ძალზე გააღიზიანა. ახმეტხანოვი გროზნოში, ცნობილ "სარდაფშიც" დაიბარეს და ყველაფრის წართმევითა და მოკვლით დაემუქრნენ. კადიროვმა ძველი ცოდვებიც გაუხსენა, მათ შორის ისიც, რომ ახმეტხანოვის შვილმა 2016 წელს ჭიდაობის ჩემპიონატში გამარჯვებულ მეტოქესთან იჩხუბა. შედეგად, ახმეტხანოვმა ვიდეომიმართვა გაავრცელა, რომელშიც პირობას დებდა, მსგავსი რამ აღარ განმეორდება, ჩემს შეცდომას გულწრფელად ვინანიებ და თუ მსგავსი რამ კიდევ ჩავიდინე, თავს მოვიკლავო, და კადიროვმა შეუნდო. ახმეტხანოვი ჩეჩნეთის ხელისუფლების პროექტებს აფინანსებს, მათ შორის ჭიდაობის შეჯიბრებებსა და "პრეზიდენტის" ფონდს. რუსული მედიის ცნობით, მას კადიროვის გარემოცვამ მეტსახელად "ჩორტი", ეშმაკი, შეარქვა, - მას უკიდურეს სიტუაციებში თვითგადარჩენის ინსტინქტი ერთვება და ვითარებიდან გამოსავალს პოულობს. საქართველოს ხელისუფლების რამდენიმე წარმომადგენელმა კადიროველების ვიზიტის გამო აჟიოტაჟს პროვოკაცია უწოდა, ისინი ჩეჩნეთის ხელისუფლების ოპოზიციაა და კადიროველების იარლიყის მიწებება უსამართლობაო. კონფლიქტოლოგ მამუკა არეშიძის აზრით, კადიროველების საქართველოში ვიზიტი მოსკოვში არ მოეწონებოდათ:
- დღევანდელ ჩეჩნურ ე.წ. ელიტას ასეთი დემარშული გადაადგილება სჩვევია. ამით იმის დემონსტრირება სურთ, რომ ერთად ძლიერი, ნებისმიერ საქმეზე წამსვლელი არიან. ამგვარი ქცევა მოსკოვში ძალიან აღიზიანებთ, მაგრამ კადიროვი ამას უკვე ნაკლებად უწევს ანგარიშს.
რაც შეეხება ასლანბეკ ახმეტხანოვის, იმავე "ჩორტის", "წარმომადგენლობის" ჩამოსვლის მოტივი ქეიფი და გასეირნება არ ყოფილა. დეტალებს ნუ მკითხავთ. ამის თქმის უფლებას ქვეყნის უსაფრთხოებიდან გამომდინარე ჩემს თავს ვერ მივცემ. მოკლედ, ამ "ვიზიტის" მიზეზი, მსუბუქად რომ ვთქვა, მოსკოვს არ მოეწონებოდა.
ახლა პროცესები ძალიან სწრაფად ვითარდება და დღეს რაც მიზეზთა გამო შეიძლება მისაღები იყოს, ხვალ შესაძლოა მიუღებელი აღმოჩნდეს და პირიქით. მაგალითად, ბოლო დრომდე, ანუ კონტრშეტევის დაწყებამდე, უკრაინაში იყო ადგილი, საიდანაც რუსული სასუქი უკრაინის გავლით მსოფლიოში გადიოდა. ის "სადენი" მასშტაბური კონტრშეტევის დაწყების შემდეგ ააფეთქეს. არადა, ომის პარალელურად, ტოლიატიდან ოდესამდე გაყვანილ 2400 კმ-იან "სადენში" რუსეთში დამზადებული ამიაკის სასუქი დაუბრკოლებლად გადიოდა. ახლა უკვე აღარ არსებობს - ხარკოვის მიმდებარე ტერიტორიაზე აფეთქებების შედეგად დაზიანდა. ამას ორივე მხარე ერიდებოდა, რადგან აქედან მარაგდებოდა აფრიკისა და აზიის არაერთი ქვეყანა - ანუ ომის პარალელურად, არსებობს ე.წ. შეთანხმებული საქმიანობები, რომელთაც კომერციული კი არა, სხვა ბევრად მნიშვნელოვანი დანიშნულება აქვს. ამ "სადენის" მუშაობაზე უკრაინელების კრიტიკა, რბილად რომ ვთქვათ, უსამართლობა იქნებოდა, მიუხედავად იმისა, რომ შესაძლოა ომის ფონზე ცინიკურად გამოჩენილიყო. ამ პროცესის შენარჩუნება აუცილებელი იყო, რადგან ამგვარი "შეთანხმებით" თუ მოლაპარაკებით უკრაინელებმა არაერთი მნიშვნელოვანი საქმე გააკეთეს - მაგალითად, ამიაკის "საფასურად" უამრავი "აზოველი" ტყვე გამოიხსნეს, რუსეთში ევაკუირებული ბავშვები და ქალები სახლში დააბრუნეს. ამიტომ, როდესაც ომია, უამრავი "უცნაურობა" ხდება, მთავარია, რისკები და საფრთხეები სწორად შეფასდეს...
კადიროველების "ვიზიტს" შესაძლოა მეორე მხარეც მოვუძებნოთ - თუ ადამიანს "ოკუპაციის შესახებ" კანონი არა აქვს დარღვეული, ქვეყანაში შემოსვლას ვერ აუკრძალავ. თუმცა, როცა სურს ჩვენი ხელისუფლება "რეგლამენტის მცირედ გადახვევას" არ ერიდება. როდესაც რუსეთიდან წამოსული ტალღა ლარსის საზღვარს მოაწყდა, თავად ვარ მომსწრე, როგორი პრობლემები ექმნებოდათ ქართველებისთვის ძალზე მნიშვნელოვან ეთნიკურ ჯგუფს - ინგუშებს, ასევე დაღესტნელებსა და ჩეჩნებს. ახლა კი ვიხილეთ, კადიროველების მთელი კოლონა როგორ თავისუფლად დადიოდა სხვადასხვა ქალაქში. თუ კანონი ყველასთვის თანასწორი უნდა იყოს, პრეცედენტებისა და გამონაკლისების გარეშე. ახლა რეგიონში ძალზე დაძაბული ვითარებაა და ასეთი ვიზიტები, მართლაც სულ უწყინარი შემოსეირნებაც რომ ყოფილიყო, მაინც საეჭვოა. ერთია, რას ამბობენ მმართველი გუნდის წარმომადგენლები, მაგრამ იმედია, მართლა ასე მიამიტურად არ უყურებენ კადიროველების ვიზიტს, მით უფრო, რომ ჩრდილოეთ კავკასიაში დიდი ძვრები დაიწყო. ბევრი რამ დაფარულია, ზოგი კი ზედაპირზე დევს და მშვიდად ყოფნის საფუძველს არ გვაძლევს.
- მათი ვიზიტის ერთ ვერსიად ბიზნესინტერესიც დასახელდა.
- ეს ყველაზე უწყინარი მიზეზი იქნებოდა. ისინი, ვინც კადიროველების ესკორტში ჩანან, საქმის ძირითადი ფიგურები არ ყოფილან. ჩემი ინფორმაციით, საქართველოში არ იმყოფებოდა "მანქანების მეპატრონე" ახმეტხანოვი, მაგრამ იყო მისი წარმომადგენლობა.
რამდენიმე დღის შემდეგ თურქეთის ქალაქ ანთალიაში ჩეჩნური ახმატ კადიროვის სახელობის სპეცდანიშნულების ბატალიონის მეთაურს, პოლკოვნიკ ზამიდ ჩალაევს შეხვდნენ. ცნობისთვის: ჩალაევმა რუსულ მედიასთან აღიარა, რომ საბრძოლო გამოცდილება მიღებული აქვს ცხინვალის რეგიონში, სირიაში, ლიბიაში... ის კადიროვის საიმედო საყრდენად ითვლება, თან მისი შორეული ნათესავია. ისიც ისეთივე არაადეკვატურია, როგორიც ასლანბეკ ახმეტხანოვი. ორივეს ბნელი წარსული აქვს. ასეთები ჩეჩნეთის ხელმძღვანელობაში ბევრია. ზოგი მათგანი "იჩქერიის დამოუკიდებლობისთვის" იბრძოდა, ზოგი პოლიტიკაში კრიმინალური ბანდებიდან მოვიდა. კადიროვი 16 წლის ასაკში ტრაბახობდა, რომ უამრავი რუსისთვის ჰქონდა ყელი გამოჭრილი, მაგრამ ახლა მათ სამსახურშია.
უფლებადამცვლი ორგანიზაციები ზამიდ ჩალაევს არაერთი ადამიანის მკვლელობაში სდებენ ბრალს. ის ერთხანს ფსიქიატრიულ კლინიკაშიც მკურნალობდა. შემდეგ დაინიშნა "ახმატის" მეთაურად. როდესაც კადიროვმა რუსეთის გმირის მედალი გადასცა, ჩალაევმა განაცხადა, რომ მადლობას უხდიდა ადამიანს, რომელმაც ფსიქიატრიულიდან გამოიყვანა, ნდობა გამოუცხადა და ახმატ კადიროვის სახელობის პოლკის ფორმა ჩააცვა და თავის გამოჩენის საშუალება მისცა.
ასლანბეკ ახმეტხანოვსა და კადიროვს შორის "დიდი შერიგების" შემდეგ ახმეტხანოვი კადიროვისთვის ერთგულების დამტკიცებას დიდი მონდომებით ცდილობს, თავად ჩეჩნეთის ლიდერი კი ასეთ პერსონებს მხოლოდ დროებით "უვიწყებს დანაშაულს". კადიროვი თავს ჩრდილოეთ კავკასიის (და არა მარტო) სულთნად მიიჩნევს და მიაჩნია, ახმეტხანოვის მსგავს პერსონებთან შერიგება არ სჭირდება. თუმცა "პატივს დასდებს", შეუნდობს და უფრო სახიფათო დავალებას მისცემს, ის კი ვალდებული იქნება იმედი აღარ გაუცრუოს. "ჩორტისთანა" ადამიანები კი თითქმის ყველა პოლიტიკურ სისტემას ჰყავს. მათ ისეთ სახელმწიფოებში იყენებენ, რომლებიც მსოფლიო პოლიტიკურ კლიმატს ქმნიან. აშკარაა, რომ რუსეთში პოლიტიკური ცვლილების შემთხვევაში ჩრდილოეთ კავკასიის რესპუბლიკებში ძალიან მძიმე სურათი გამოიკვეთება. გავიხსენებ 2010 წლის დასაწყისში კადიროვის ნათქვამს, მე ფიცი მივეცი ვლადიმირ პუტინს და არა რუსეთსო. იმ წლებში გავლენების გამყარებას იწყებდა და მოკავშირეები სჭირდებოდა.
ჩრდილოეთ კავკასიის რესპუბლიკების სამხედრო-ბიუროკრატიული მმართველობის ფორმაა კრიმინალი, ნეპოტიზმი, კორუფცია, უკანონო ქმედებები... რუსული მედია ინტენსიურად წერს ჩრდილოკავკასიელებთან პრობლემებზე. მორალური ჩარჩო, რომელიც იქაურ ახალგაზრდებს ჩაუნერგეს, მხოლოდ შიგნით, რესპუბლიკაში ვრცელდება და დანარჩენ რუსეთთან ინტეგრაცია ვერ მოხდა, იმიტომ, რომ სრულიად განსხვავებული "მორალური კოდექსი" აქვთ და თავს უცხოდ გრძნობენ. ეს რუსული მედიის წამყვან გამოცემებში აშკარად ჩანს. ამიტომაც ძალიან აღიზიანებთ კადიროვის პერსონა. პუტინი რომ არა, მის გამო შექმნილი დაძაბულობა უკვე სხვა ეტაპზე იქნებოდა გადასული. "ვაგნერის" მეთაურმა დმიტრი უტკინმა ევგენი პრიგოჟინისა და რამზან კადიროვის დაპირისპირებაზე საუბრისას თქვა კიდეც, ჩვენ არაფერი დაგვვიწყებიაო. ის კადიროვს დაემუქრა და გაახსენა, საბრძოლო გამოცდილება და ჯილდოები სწორედ ჩეჩნეთის პირველი ომის დროს რომ მიიღეს. მაშინ კადიროვის ხალხი სეპარატისტების მხარეს იბრძოდა. ეს ის წლებია, როდესაც კადიროვის მამა ჯერ კიდევ "იჩქერიის დამოუკიდებლობის" იდეისთვის იბრძოდა. ფაქტობრივად, უტკინმა შეახსენა, ჭკუით იყავი, პირველი საბრძოლო გამოცდილება მამაშენის წინააღმდეგ ომში მივიღეო. ის წლები ჩეჩნებს ცხადად ახსოვთ, მაგრამ პოლიტიკური კონიუნქტურის გამო არც ერთი მხარე ხმას არ იღებს, თორემ დაძაბულობა სულ იყო და არის. ერთი ასანთის გაკვრა უნდა და ჩრდილოეთ კავკასიაში მაშინვე შეიცვლიან პოზიციებს.
ამ რეგიონში წინააღმდეგობები, ლოკალური შეტაკებები არასდროს შემწყდარა. ახლა საქმე სხვა რამეშია - ადგილობრივმა ხელმძღვანელობებმა შექმნილი ვითარების სათავისოდ გამოყენება გადაწყვიტეს. კრემლის მიმართ ლოიალური არიან იმიტომ, რომ ე.წ. ცენტრს შესაბამისი სისტემა აქვს შექმნილი, სადაც, ჩეჩნეთის გარდა, ყველა რესპუბლიკაში ერთი და იმავე დოტაციის სისტემა მუშაობს, ისე, როგორც ოკუპირებულ აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში - ანუ თუ ლოიალური არ იქნებიან, ფულს ვერ მიიღებენ.
კრემლი, რომელიც თუნდაც უდიდეს სისხლის ფასად, მაგრამ მაინც სათავისოდ იღებდა ყველა გადაწყვეტილებას, ბოლო ხანს უამრავ შეცდომას უშვებს, განსაკუთრებული იყო მთიან ყარაბაღთან დაკავშირებული. მეტიც, თავისი უშუალო კონტროლის ტერიტორიაზეც აერია სიტუაცია - ჩრდილოეთ კავკასიაში ადგილობრივ ხელმძღვანელობებს ეროვნული სამხედრო ფორმირებების შექმნა დაავალა. მათაც შექმნეს კარგად მომზადებული, მობილიზებული ჯგუფები. ბოლო ხანს კი მიხვდნენ, რომ ასეთი ფორმირებების შექმნა სახიფათოა და დაშლა მოინდომეს, მაგრამ გვიანია. ყველა რესპუბლიკას თავისი მინიარმია ჰყავს. ყაბარდოელებს, დაღესტნელებს, ინგუშებს, საშუალოდ, 500-დან 1000-მდე მეტ-ნაკლებად კარგად მომზადებული სამხედრო ჰყავთ. ჩეჩნეთში მათი რაოდენობა 25-დან 70 ათასამდეა. შესაძლოა დიდ მასშტაბზე ვერ გავიდნენ, მაგრამ ერთი მწვავე არეულობის მოწყობას შეძლებენ, ოღონდ ეს არ ნიშნავს, რომ რუსეთში რღვევის ნიშნები დაიწყო.
უკრაინის გამარჯვების შემთხვევაში, რაც გარდაუვალია, დაძაბუნებულ, დამარცხებულ რუსეთს ვისურვებდი და არა დაშლილს. შესაძლოა ამის გამო კრიტიკის ქარცეცხლში გამატარონ, მაგრამ ჩრდილოეთ კავკასიაში როგორც კი ცენტრალური მმართველობის მოშლა იგრძნეს, საქართველოსკენ გამოეშურნენ და ვინმეს წარმოუდგენია, რამდენად უკონტროლო პროცესები შეიძლება დაიწყოს?.. თუ რუსეთი დაიშალა, ჯერ ჩრდილოეთ და შემდეგ სამხრეთ კავკასიაში 90-იან წლებში რაც ხდებოდა, იგივე განმეორდება, ოღონდ უფრო მასშტაბურად. რუსული სპეცსამსახურები მშვიდად ყოფნის საშუალებას არც სხვას მისცემენ. ყაბარდო-ბალყარეთის შს მინისტრმა შოგინოვმა თავად მაჩვენა ვიდეოჩანაწერი, როგორ მიდიოდნენ 90-იან წლებში სხვადასხვა ქვეყნის მოხალისეები ყაბარდო-ბალყარეთის გავლით აფხაზეთში საომრად. ვაკავებდით, მაგრამ მოსკოვიდან გვირეკავდნენ, დაკავებულებს იარაღსა და ტრანსპორტს უბრუნებდნენ და მთიელ ხალხთა კავკასიის კონფედერაციის ჯარების ეგიდით თავიანთ გზაზე უშვებდნენო. ეს სქემა რუსეთში უკვე აპრობირებულია და არც ახლა დაიხევენ უკან.
ამიტომაც საქართველოს უნდა ჰქონდეს ინიციატივების პაკეტი, მუდმივად უნდა იყოს საქმის კურსში. მსოფლიოსა და სამეზობლოში სიტუაცია ყოველდღიურად იცვლება და მეტი აქტიურობაა საჭირო.
კადიროველების საქართველოში შემოსვლა ცალკე საკითხია, შეგვიძლია თავი მოჩვენებითად დავიმშვიდოთ - სახიფათო რომ ყოფილიყვნენ, საქართველოს შესაბამისი უწყებები ყველაფერს აკონტროლებენ და ქვეყანაში არ შემოუშვებენო, მაგრამ ჩრდილო კავკასიაში ახლა პროცესები ისე ვითარდება, მშვიდად ყოფნის საფუძველი არა გვაქვს.