„ომი ხომ მხოლოდ ტყვიითა და ჭურვებით სიკვდილი არ არის“

"უკრაინა კონტრშეტევაზე გადმოვიდა, მაგრამ ჩვენ ყველა შეტევა მოვიგერიეთ", - აცხადებს ვლადიმირ პუტინი, მანამდე კი რუსეთის თავდაცვის სამინისტრო ირწმუნებოდა, რომ ყველაფერი გეგმისამებრ მიდიოდა. უცხოელი ექსპერტების მოსაზრებით, კახოვკის კაშხლის აფეთქება ომზე გავლენას იქონიებს, თუმცა უკრაინამ კონტრშეტევის ტემპი არ უნდა შეანელოს. საქართველოს გაერთიანებული შტაბის უფროსის ყოფილი მოადგილის პოლკოვნიკ ლაშა ბერიძის შეფასებით, უკრაინას, ამ ეტაპზე ყველაფერი საკმარისად აქვს კონტრშეტევისთვის, ამიტომ შემოდგომამდე დრო უნდა გამოიყენოს. - კონტრშეტევის პირველ ეტაპს უამრავი ურთიერთგამომრიცხავი ინფორმაცია სდევს თან. ყველა მიმართულებით, სადაც უკრაინულ მხარეს კონტრშეტევის შესაძლებლობა ექნება, მოსალოდნელია მცირე ზომის ტაქტიკური შეტევები. ასეთი შეტევები კარგა ხანია მიმდინარეობს ბახმუტის გარშემო, სადაც ფლანგები გაარღვიეს და ტერიტორიის რაღაც ნაწილი გაათავისუფლეს. ვფიქრობ, ხერსონის მხარე უფრო პრიორიტეტულია და შეტევებიც უფრო აქტიურია. ტაქტიკური ბრძოლების მიმდინარეობისა და პირველი შედეგების შესაფასებლად ბევრად მეტი ინფორმაცია უნდა გვქონდეს, მაგრამ უკრაინული მხარე სიფრთხილეს იჩენს და ეს სწორიც არის, რუსეთი კი ცდილობს პროპაგანდა გააძლიეროს, თუმცა ბოლო დროს ამაშიც გარღვევები აქვს, რადგან ტექნოლოგიური განვითარების საუკუნეში სადღაც მაინც გაჟონავს სიმართლე. უჭირთ იმის შეფუთვა, რომ უკრაინელების წნეხი ყველა მიმართულებით გაზრდილია. უკრაინელი მეომრები ყოველდღიურად უფრო მეტად იჯერებენ, რომ გამარჯვება გარდაუვალია, რუსები კი თანდათან რწმუნდებიან, რომ აუცილებლად დამარცხდებიან. ომში ფსიქოლოგიური განწყობა ძალიან მნიშვნელოვანია. კახოვკის კაშხალი იმიტომ ააფეთქეს, რომ იცოდნენ, იქ უამრავი სუსტი წერტილი ჰქონდათ. დიდი იყო ალბათობა, რომ უკრაინული არმია დნეპრის მეორე მხარეს გადასულიყო და სამხედრო პლაცდარმი შეექმნა. კაშხალს ხიდის დანიშნულებაც აქვს, მისი საშუალებით სამხედრო ტექნიკის მეორე მხარეს გადაყვანა შეიძლება, რაც ახლა გამორიცხულია და უკრაინელები იძულებული ხდებიან სხვა მიმართულებებზე გააქტიურდნენ. რუსულმა მხარემ შედეგად მხოლოდ ეს მიიღო. - ალბათ, არ უნდა ვიფიქროთ, რომ რუსეთის შეიარაღებული ძალები მარცხს ადვილად შეეგუებიან. - რა თქმა უნდა, არც რუსეთის საოკუპაციო ძალებს სძინავთ და პასუხად მშვიდობიან მოსახლეობაზე, სტრატეგიულ ობიექტებსა და სამოქალაქო ინფრასტრუქტურაზე სარაკეტო დარტყმებსა და დრონებით შეტევას გააძლიერებენ. ყველა მიმართულებაზე აქვთ არტილერია, შეიარაღება, მძიმე ტექნიკა და უკრაინული შეტევის მოგერიებას შეეცდებიან. თუმცა ძალიან უჭირთ ცოცხალი ძალა, პირადი შემადგენლობა საკმარისად არა ჰყავთ, ხოლო რაც ჰყავთ, დასავლურ დონეზე მომზადებულ და აღჭურვილ უკრაინელებს აშკარად ჩამოუვარდებიან. ასეთ დიდ ფრონტზე, როდესაც პირადი შემადგენლობა და ქვედანაყოფები უკვე დემორალიზებული არიან, ვითარების მართვა ძალიან გაუჭირდებათ. მთავარია უკრაინამ ტემპი არ შეანელოს, სტრატეგიულმა პარტნიორებმა კი დახმარების ნაკადი არ შეამცირონ და კონტრშეტევები აუცილებლად გამოიღებს ნაყოფს. - დასავლური მედიის ვარაუდით, ზაპოროჟიეში წინსვლით უკრაინამ შესაძლოა გაწყვიტოს სახმელეთო ხიდი რუსეთსა და ყირიმის ნახევარკუნძულს შორის, ასევე გაათავისუფლოს ოკუპირებული მელიტოპოლი და ზაპოროჟიეს ატომური ელექტროსადგური. - დასავლელი ექსპერტების კვალიფიკაცია დასაფასებელია, მაგრამ სამხრეთში მეტი მანევრირების შესაძლებლობაა. უკრაინისთვის გადაცემული ტანკები და სხვა ჯავშანტექნიკა იქ უფრო იოლად იმოძრავებს. აღმოსავლეთში მანევრირება რთული იქნება. ზაპოროჟიედანაც შეიძლება კონტრშეტევის ცდა, როდესაც წყლის დონე დაიწევს და პონტონის ან სხვა ტექნიკური საშუალებების გამოყენებით, შეიძლება ძალები დნეპრის მარცხენა სანაპიროზე გადაიყვანონ. თუმცა ახლა სარისკოა, რადგან, როგორც ვთქვით, არც რუსეთს სძინავს და არტილერიაც აქვს. - უკრაინის პრემიერ-მინისტრის მოადგილე ალექსანდრ კუბრაკოვმა კახოვკის კაშხლის ჩამონგრევის შედეგად მოსალოდნელ ტექნოლოგიურ კატასტროფაზე ისაუბრა და დაავადებების სიცოცხლისთვის საშიში ქიმიკატების გავრცელება, ასევე, მცურავი ნაღმები ახსენა. - საბრძოლო ტერიტორიის დატბორვამ ტექნოლოგიური კატასტროფის საფრთხე წარმოქმნა. რუსებმა კაშხალი წყალქვეშა ნაღმებით ააფეთქეს. აუფეთქებელ ნაღმებს მდინარე შავ ზღვაში ჩაიტანს და ისინი საით გაცურავენ, არავინ იცის. შეიძლება ჩვენც გვესტუმრონ. აღარ ვსაუბრობ ათასობით დახოცილ ცხოველზე და ეპიდემიოლოგიური კატასტროფის საფრთხეზე... ამგვარი ნაღმები სამოქალაქო ობიექტებისთვის ძალიან სახიფათოა. კახოვკის კაშხლის აფეთქება კატასტროფა მხოლოდ უკრაინისთვის არ არის - რუსეთი ახლა სამხედრო დანაშაულს შავი ზღვის აკვატორიაში, მთლიანად ევროპაში, ეკოლოგიურ დანაშაულს სჩადის და იმედია, ამაზეც მოუწევს პასუხისგება. 2008 წლის აგვისტოს ომში ბორჯომისა და ატენის ხეობაში რამდენიმე ასობით ჰექტარი ტყის მასივი გადაწვეს. ბორჯომში წიწვოვანი ტყის დიდი ნაწილი თითქმის განადგურდა. ფოთის პორტში სამხედრო გემების განადგურებისას ზღვაში მიზანმიმართულად ჩაღვარეს ნავთობი, საწვავი და აკვატორია დააბინძურეს. ეს არასრული ჩამონათვალია რუსების დანაშაულებისა, მაგრამ შერჩათ. ახლა კი უარესს აკეთებენ უკრაინაში - ზღვაში ჩაძირული ჭურვები, ჩამოვარდნილი რაკეტები, მათში განთავსებული ათასობით ნაღმი, გასროლილი რაკეტების ტოქსიკური საწვავი ზღვაში, ნავთობისა და სხვა ტოქსიკური ნივთიერებების ჩაღვრა წყალში ეკოლოგიური კატასტროფის საფრთხეს ქმნის... ნიადაგი ბინძურდება, მაგალითად, მარიუპოლში დანგრეული დიდი ქარხნების ნარჩენები, საწყობებში არსებული მომწამლავი მარაგების დიდი ნაწილი ზღვაში მოხვდა. ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მოშლილია კონტროლისა და ზედამხედველობის მექანიზმები. როდესაც ადამიანები, ბავშვები იღუპებიან, ცხოველთა სამყაროზე, ინფექციებისა და წყლის აკვატორიების დაბინძურებაზე ლაპარაკის დრო არ არის, თუმცა ეს ყველაფერი ნიადაგში, ჰაერში რჩება. ომი ხომ მხოლოდ ტყვიითა და ჭურვებით სიკვდილი არ არის. - რუსეთმა კაშხლის აფეთქებით (რასაც უარყოფს) დასავლეთს მიანიშნა, თუ დამჭირდა, ატომურ იარაღის გამოყენებაზეც წამსვლელი ვარო?.. - ცივილიზებული სამყაროს განადგურებაზე უარს არ იტყოდნენ, მაგრამ იმასაც ხვდებიან, რომ ამ შემთხვევაში ყველა დიდ სახელმწიფოს იძულებულს გახდიან, რომ ბირთვული შეკავების პროცედურები გაააქტიურონ. თუმცა პუტინი დასავლეთის შანტაჟირებას არ შეწყვეტს. ექსპერტების ნაწილის აზრით, უკიდურეს შემთხვევაში შესაძლოა ტაქტიკური ბირთვული იარაღი გამოიყენოსო. ის ჰიროსიმასა და ნაგასაკიში გამოიყენეს და შედეგიც ცნობილია - ანუ ეს იგივეა, რაც მასობრივი განადგურების იარაღი და მას გამოიყენებს თუ სტრატეგიულ ბირთვულ იარაღს, დასავლეთის რეაგირება იგივე იქნება. რუსეთმაც იცის, რომ ამ შემთხვევაში ყველა ქვეყანა მიიღებს პრევენციულ ზომებს, ბირთვული შეკავების პროტოკოლი ჩაირთვება და ამას მხოლოდ პუტინის ხელისუფლება კი არა, მთლიანად ქვეყანა გადაჰყვება.რუსეთში შეგუებული არიან მარცხს, თუმცა ცდილობენ კონვენციურად მალე არ დამარცხდნენ, დრო გაჰყავთ, იმის იმედით, რომ კიდევ რაიმე ვერაგულს მოიფიქრებენ. - რუსეთის გეგმა, რომ კახოვკის კაშხლის აფეთქებით საბრძოლო მოქმედებები შენელებულიყო, გამართლდა? - კახოვკის კაშხლის აფეთქებამ უკრაინის სამხედრო ძალები შეაფერხა, თუმცა უკრაინის სტრატეგია არ შეცვლილა - სამხრეთის მიმართულების გათავისუფლებასა და აღმოსავლეთის ტერიტორიაზე ზეწოლის გაძლიერებას განაგრძობს, რათა რუსეთმა თავი მშვიდად არ იგრძნოს. ამ ეტაპზე უკრაინას ორივე მიმართულებით აქტიურობის რესურსი აქვს. ასეთი მოქმედებები საოკუპაციო ძალებში დისბალანსს გამოიწვევს, მართვასა და კონტროლს დაკარგავენ. რუსებისთვის სუსტი წერტილი სწორედ სამხრეთის მხარეა და უკრაინა ამის გამოყენებას ცდილობს. ამ რამდენიმე თვის განმავლობაში ყველანაირად უნდა შეეცადონ მნიშვნელოვნად წავიდნენ წინ. უკვე აშკარაა, რა შესაძლებლობები და პრობლემები აქვს რუსულ ძალებს. ძალიან კი უნდათ დამატებითი ფრონტის გახსნა, მაგრამ ვერ ახერხებენ, მთელი რესურსის მაქსიმუმი გამოყვანილიც ჰყავთ და გამოყენებულიც. საფორტიფიკაციო ნაგებობების მოსაწყობად დრო ჰქონდათ, რისი რესურსიც ჰქონდათ, უკვე გაკეთებულია. მაგალითად, დნეპრის გარშემო ჰქონდათ საფორტიფიკაციო ნაგებობები, თუმცა უკვე ნაწილობრივ ფუნქციადაკარგულია. მელიტოპოლი-ტოკმაკი კარგად აქვთ გამაგრებული, დანარჩენ ადგილებში, რაც ჩანს, მხოლოდ წინა ფლანგები აქვთ, იმის უკან კი ერთი ეშელონი სანგრები აქვთ გათხრილი. საფორტიფიკაციო ნაგებობები აფერხებს შეტევას, მაგრამ გადამწყვეტი ვერ იქნება, რადგან ამას დიდი რაოდენობით კარგად მომზადებული ცოცხალი ძალა სჭირდება, რაც არა ჰყავთ. ძალიან კარგი სვლაა უკრაინის ტერიტორიიდან რუსეთის ქალაქ ბელგოროდზე დრონებით შეტევა და სხვა სახის თავდასხმები. ამ ფაქტმა აჩვენა, რომ ბელგოროდი და კურსკი სრულად დაუცველია. ასეთი სახის შეტევები სხვა მიმართულებითაც იქნება, რათა რუსული შეიარაღებული ძალები რაც შეიძლება ბევრ წერტილზე გაიფანტონ. ეს უკრაინელებს კონტრშეტევის უწყვეტად განვითარების შესაძლებლობას მისცემს. რუსი მოხალისეები და "განმათავისუფლებელი ლეგიონი" ჯერ პარტიზანულად მოქმედებენ, გადადიან, რეიდს აწყობენ და უსაფრთხო ადგილებში ბრუნდებიან. ასეთ შეტევებს მოჰყვა მოსახლეობის ევაკუაცია, პანიკა. როდესაც ასეთი თავდასხმები გახშირდება რუსეთის საზღვრისპირა ადგილებში თუ სხვა ტერიტორიებზე, ეს აუცილებლად დააფრთხობს ისედაც დემორალიზებულ რუსულ ჯარს. რაც მთავარია, დესტაბილიზაციის გამომწვევი თავდასხმები მოიმატებს. - პუტინის გარემოცვაში უთანხმოება რუსეთის შეიარაღებულ ძალებსა და სამხედრო ქვედანაყოფებზეც აისახა. როგორ შეიძლება განვითარდეს პრიგოჟინი-შოიუგუ-კადიროვის დაპირისპირება? - რუსეთის შეიარაღებულ ძალებსა და გასამხედროებულ შეიარაღებულ დანაყოფებში უფრო მძლავრი დინებებია, რაც ჯერ არ ჩანს, თუმცა უკრაინული შეტევების მომატების კვალად გამოჩნდება. ძალიან აქტიურობენ არეშკინი, პატრუშევი და ეფ-ეს-ბეს სხვა მარალჩინოსნები. ცალკე დაჯგუფებაა ოლიგარქები და ბიზნესმენები. პუტინის გარემოცვა თანდათან ვიწროვდება. შეიძლება რომელიმე დაჯგუფებამ მისი განეიტრალება სცადოს კიდეც, რადგან გააზრებული აქვთ, რომ ახალი მმართველობის ხელში უკრაინასთან საუბრის, განსაზღვრული გარანტიების მიღების შესაძლებლობა ექნებათ. ოლიგარქები მთლიანად ჩამოეხსნენ სახელმწიფო პროცესებს და სამხედრო დაჯგუფებების შეგროვებით არიან დაკავებული, რადგან უკვე არაფერს გამორიცხავენ არც შიდა დაპირისპირებას და ყველას თავისი ინტერესი აქვს - ბიზნესების დაცვა. პრიგოჟინიც კი ცდილობს თავის გადარჩენას. სულელურად შეახოცა ბახმუტის აღებას "ვაგნერელები", მაგრამ ახლა ცდილობს თავი დამარცხებული ომის გმირად წარმოაჩინოს - ბოლომდე ვიბრძოლე, ტერიტორიები დავიკავე, მაგრამ რეგულარულმა არმიამ ვერ შეინარჩუნაო. ახლა რუსეთში გამალებული ფიქრობენ, როგორ გადალაგდნენ, რომ არ ჩაიძირონ. ლალი პაპასკირი