თითქმის ყოველ წელს, ხანდახან წელიწადში ორჯერ ან მეტჯერაც,­ ჭიათურის მაღაროელების ან ტყიბულის მეშახტეების გაფიცვის შესახებ ხდება ცნობილი. პროტესტს უერთდებიან მათი ოჯახის წევრებიც. გაფიცულები პროტესტის უკიდურეს ფორმას, შიმშილობას მიმართავენ და ამგვარად ცდილობენ დამსაქმებლისა და ხელისუფლების ყურად­ღების მიქცევას. საქმეში ერევა მედიატორი, რომელიც­ დამსაქმებელ კომპანიასთან მაღაროელების პრობლემებს განიხილავს, სიტუაციის გამოსწორების პირობას იძლევა და ასე, მოჯადოებულ წრეზე სიარული­ გრძელდება. ამჯერადაც ჭიათურაში "ჯორჯიან­ მანგანეზის" 3000-მდე თანამშრომელი გაიფიცა. რამდენიმე მათგანმა შიმშილობა დაიწყო - მას შემდეგ, რაც "ჯორჯიან მანგანეზი" დათმობებზე არ წავიდა, თანამშრომლებმა ჭიათურის ცენტრში, მერიის წინ კარავი გაშალეს. სანამ პროტესტი ჭიათურის ქუჩებში გადაინაცვლებდა, მაღაროელებმა ჯერ მოლაპარაკება სცადეს და "ჯორჯიან მანგანეზს" 12%-ით ხელფასების გაზრდა და შრომის პირობების გაუმჯობესება მოსთხოვეს, მაგრამ ამაოდ, რის შემდეგაც ქუჩაში გავიდნენ. გაფიცულები კომპანიას ღირსეულ შრომით პირობებს და ხელფასების მომატებას ითხოვენ. მოთხოვნების არასრული ჩამონათვალი ასეთია: ხელფასების 40%-ით გაზრდა, სამუშაო საათების შემცირება, სადაზღვევო პაკეტის გაუმჯობესება, მაღარო­ების მუშაობის გამო ქალაქში ეკოლოგიური პრობლემების მოგვარება. მას შემდეგ, რაც 3 ათასზე მეტი მაღაროელი გაიფიცა, ჭიათურაში ჯანდაცვის სამინისტროს გაგზავნილი მედიატორი ჩავიდა. "ზოგჯერ რისკის ფასად გვიწევს გეგმის შესრულება, რომ ხელფასი ავიღოთ" როგორც მაღაროელი დავით ჩინჩალაძე ამბობს, ჭიათურაში დაახლოებით 15 მაღაროა, სადაც მანგანუმს მოიპოვებენ. ქალაქის ცხოვრება მთლიანად მაღაროებზეა­ დამოკიდებული, რადგან ეს აქაურებისთვის ერთადერთი სამუშაო ადგილია, მაგრამ მონობას არ აპირებენ - მაღაროელის ხელფასი საშუალოდ 1000 ლარია. წლების განმავლობაში მძიმე სამუშაო პირობებს ასობით მაღაროელმა ვერ გაუძლო და ლუკმაპურის საშოვნელად სხვა ქვეყნებში წავიდა. ქალაქი თანდათან იცლება, ვინც ჯერჯერობით უძლებს, პირობების გაუმჯობესებისთვის იბრძვის, რათა სხვებსაც მისცეს სტიმული. - ჩვენი პრობლემები წლებია გრძელდება, მაგრამ პერიოდულად მცირედი შედეგები გვქონდა. მიმდინარე წლის დამდეგს კომპანიამ ხელფასები სამი თვის განმავლობაში 40 პროცენტით შეგვიმცირა,­ 1000-ის ნაცვლად თვეში 600 ლარს ვიღებდით. შემდეგ ისევ გაგვიზარდეს, ოღონდ სამუშაო გრაფიკიც გაგვეზარდა,­ ძველი­ ანაზღაურების ფასად სამუშაო დრო დაგ­ვიმატეს, თან გვიმტკიცებენ, ძველი­ ხელფასი დაგიბრუნეთო. ახლა 8 საათის ნაცვლად, 12 საათს ვმუშაობთ. 2023 წლის დადგენილებით ხელფასი 12%-ით უნდა გაზრდილიყო, თუმცა დაპირება ისევ დაპირებად დარჩა. რადგან სამუშაო დრო გაგვიზარდეს, კვების გაუმჯობესება მოვითხოვეთ. არაადამიანურ პირობებში ვმუშაობთ და ჩვენი ულუფა თევზის კონსერვია. წლებია ყველა გაფიცვისას ვამბობთ, რომ საჭიროა მაღაროებში ტექნიკური აღჭურვილობის გადაიარაღება, უსაფრთხოების პირობების გაუმჯობესება. ყოველთვის გვპირდებიან, მაგრამ საბოლოოდ დაპირებულიდან ძალიან მცირე ნაწილს ასრულებენ და მასაც შემდეგ თავიანთ ნებაზე ცვლიან. მოუწესრიგებელ სამუშაო გარემოს, შრომითი უსაფრთხოების წესების მიმა­რთ დაუდევარ დამოკიდებულებას ჩემი არაერთი კოლეგა შეეწირა. ჩვენი ჯანმრთელობის მოსპობის რისკის ფასად მართლაც მიზერულ ანაზღაურებაზე ვმუშაობთ. - დამსაქმებელი ამბობს, რომ სამედიცინო დაზღვევითაც სარგებლობთ. - ფორმალურად კი, სინამდვილეში 100 ლარს თუ ასცდება წამლის ფასი, არ გვაზღვევენ. ერთხელ ვცადე მესარგებლა დაზღვევით, საბუთი უნდა მოეცათ, მაგრამ ინტერნეტი არ არის და ვერ მოგცემთო, მითხრეს. მეორე შემთხვევაშიც ასე მიპასუხეს. ასე რომ, წამალი თავად ვიყიდე.­ ამიტომაც ახლა სადაზღვევო კომპანიის შეცვლასაც ვითხოვთ. წლებია აქ ვმუშაობ და არ მახსოვს­, ვინმეს ჰაერში ჟანგბადის მოცულობა ან მტვრის დასაშვები ნორმა გაეზომოს. თავად ერთი საათიც არ გაუტარებიათ მაღაროებში. წლებია არ მისარგებლია შვებულებით, არა გვაქვს და იმიტომ. არადა, მუდმივი სიბნელე, მტვერი, უჰაერობა, არასრულფასოვანი კვება, გამონაბოლქვი უმძიმეს­ კვალს ტოვებს ჩვენს ჯანმრთელობაზე. ყველა ნაბიჯზე აგდებულ დამოკიდებულებას ვაწყდებით. დილით გასულმა არ ვიცი, შინ ცოცხალი დავბრუნდები თუ არა. შარშან ითხვისში 30 წლის კაცი ლოდმა მოიყოლა და დაიღუპა. ვიგლოვეთ, მაგრამ ისევ ჩავედით მაღაროში. სხვა არჩევანი არ გვქონდა. ერთია მაღაროელობა, მაგრამ უფრო რთულია ე.წ. შიდა პროფესია - გვირაბგამყვანი, რომელიც მიწის ქვეშ მუშაობს. იქ შესულმა ადამიანმა არ იცის იქიდან ცოცხალი თუ გამოვა. ამიტომ უსაფრთხოება მაქსიმალურად უნდა იყოს დაცული. "შავი ოქროს" მომპოვებლები გვქვია და კაპიკებზე ვმუშაობთ. ყოველდღე დიზელის გამონაბოლქვს ვსუნთქავთ. ტექნიკა მოშლილია. ამას ემატება­ ისიც, რომ სამუშაო უსაფრთხოების ნორმები დაცული არ არის. პროფესიულად გადამზადებული ვართ, მაგრამ ყველაფრის განსაზღვრა შეუძლებე­ლია და ზოგჯერ რისკის ფასად გვიწევს გეგმის შესრულება, რომ ხელფასი ავიღოთ. "გრაფიკი შეცვალეს, ოღონდ ძველი ანაზღაურება დაგვიტოვეს" ტარიელ მიქაცაძე, გვირაბგამყვანი: - ჩემი ხელზე ასაღები ხელფასი 2.150 ლარია. ნახევარი წლის წინ გვითხრეს, მსოფლიოში ფეროშენადნობების ბაზარზე კრიზისი შეიქმნა და სპეციალური რეჟიმი უნდა შემოვიღოთო. იმ ხნის განმავლობაში სამსახურში არ დავდიოდით, მაგრამ ხელფასის 60 პროცენტს გვიხდიდნენ, ბანკების პროცენტი გადაგვივადდა და დაზღვევა შეგვინარჩუნდა. სამუშაოდ რომ გავედით, გრაფიკი­ შეცვალეს, ოღონდ ძველი ანაზღაურება დაგვიტოვეს. ვახტებზე 720-მდე კაცი მუშაობს, რამდენიმე ასეული შევგროვდით და გამოვედით. შემდეგ სხვა მაღაროელებიც შემოგვიერთდნენ. ჩვენ შიმშილობას გავაგრძელებთ მანამდე, სანამ ჩვენი მოთხოვნები არ შესრულდება. 2015-2016 წლებშიც გავიფიცეთ. მაშინ შედეგს მივაღწიეთ - ახალმა ხელმძღვანელობამ გაგვიუმჯობესა სამუშაო გარემო, ანაზღაურება, მაგრამ ეს არ კმარა. - რა შემოგთავაზათ ხელმძღვანელობამ? - აქ სხვადასხვა საქმეზე განსხვავებული სიმძიმის სამუშაოებია და სამუშაო დროც განსაზღვრული უნდა იყოს. კვირაში 40 საათს ვმუშაობდით. გრაფიკის შეცვლის შემდეგ, 12-საათიანიდან 8-საათიანზე გადაგვიყვანეს, მაგრამ 12 საათის შემთხვევაში ისეთი მოქნილი გრაფიკი გვქონდა, რომ თავისუფალ დროს ზოგი ხელობაზე ვმუშაობდით, ზოგიც ტაქსზე. ახლა კი სულ მაღაროში ვართ და დამატებითი დრო არ გვრჩება. ხელფასი კი არ შეცვლილა. ამიტომ ვითხოვთ ან ძველ გრაფიკზე დაბრუნებას, ან ხელფასისი გაზრდას. სანგრევზე მომუშავეებისთვის საჭირო რაოდენობა უნდა დადგინდეს ქრონომეტრაჟის შედეგების საფუძველზე. უფრო მძიმე სამუშაო პირობებისთვის უნდა იყოს 3-ცვლიანი 8-საათიანი გრაფიკი, სადაც თანამშრომელი 3 დღე იმუშავებს და 1 დღე დაისვენებს. ჭიათურაში მანგანუმის შლამის გამო წლებია შავი მდინარე მოედინება. მადნის მომპოვებელი სამუშაოების გამო მოსახლეობის სახლები ავარიულ მდგომარეობაშია. ხალხი ჩივის, რომ მუდმივ შიშსა და ჯანმრთელობისთვის საშიშ გარემოში ცხოვრობენ. ჭიათურაში ახალი­ ამბავი არ არის. ორი წლის წინ გაფიცულებმა პროტესტის ნიშნად პირიც კი ამოიკერეს. მაშინ მოთხოვნების ნაწილი შესრულდა, თუმცა, როდესაც კომპანიის ხელმძღვანელობა იცვლება, ეს მაღაროელებისთვის "სიურპრიზებს" ნიშნავს. "ანაზღაურების 5%-იანი ზრდა მაქსიმუმია" "ჯორჯიან მანგანეზის" ფინანსური დირექტორის გიორგი ტატიშვილის თქმით, კომპანია მაღაროელებს შეჰპირდა ახალი სამუშაო გრაფიკის შესაბამისად ყველა საჭირო სამუშაო მასალის დროულად მიწოდებას, ინდივიდუალური დაცვის საშუალებებს, საკვების და წყლის დროულად მიწოდებას, პასუხისმგებლობას იღებს ტექნიკის გამართულად ფუნქციონირებაზეც. კომპანია სამუშაო ადგილებზე დაამონტაჟებს სველ წერტილებს. მას შემდეგ, რაც დროებითი რეჟიმი დასრულდება და განახლდება მუშაობა, თანამშრომლები ისარგებლებენ კოლექტიური­ ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ყველა­ ბენეფიტით, მათ შორის ინდექსაციიდან გამომდინარე ხელფასი 5%-ით­ მოიმატებს. "ითქვა, რომ ხელფასის 12%-იან ზრდის დაპირებაზე იყო საუბარი, რაც სიმართლეს არ შეესაბამება... ანაზღაურების 5%-იანი ზრდა მაქსიმუმია, რისი გაცემაც კრიზისული მდგომარეობიდან გამომდინარე შეგვიძლია. დარწმუნებული ვარ, მედიაციის პროცესი სასურველ შედეგამდე მიგვიყვანს, ბიზნესიც გააგ­რძელებს ოპერირებას და დასაქმებულთა უფლებებიც დაცული იქნება", - ამბობს გიორგი ტატიშვილი. ჯანდაცვისა და შრომის სამინისტროს განცხადებით, მათი მედიატორი აქტიურად არის ჩართული საქმეში. პირობები არსებობს და მთავარია მისი შესრულება, მანამდე­ კი საპროტესტო აქცია გრძელდება. 15 ივნისს „"ჯორჯიან მანგანეზმა" განცხადება გაავრცელა: "კომპანია სამუშაო გრაფიკის ძველ რეჟიმზე დაბრუნებისა და ხელფასის მომატების გარდა, ყველა მოთხოვნაზე თანახმაა..." არადა, მაღაროელების მთავარი მოთხოვნა სწორედ ეს იყო. ამის შემდეგ გაფიცულთაგან ერთ-ერთმა, პროტესტის ნიშნად პირი ამოიკერა... "თვალებში გვიყურებენ და გვატყუებენ. დრო გაჰყავთ, რომ პროტესტის ტემპი დაეცეს. უკანდახევას არ ვაპირებთ, შიმშილობას და გაფიცვას განვაგრძობთ"... - განაცხადა გაფიცულმა მაღაროელმა. ჭიათურის მარგანეცი ჭიათურაში მანგანუმის მოპოვება ჯერ კიდევ მეფის რუსეთის დროს, 1879 წლიდან დაიწყო. ბოლო წლებში ის კერძო ინვესტორის ხელში იყო, თუმცა ხელმძღვანელობა იცვლებოდა. ამჟამად საწარმოს მფლობელია­ "ჯორჯიან მანგანეზი", რომელიც ამერიკაში დარეგისტრირებულ "ჯორჯიან ემერიქან ელოიზს" ეკუთვნის. სასამართლოს 2017 წლის გადაწყვეტილებით, "მშობელი" კომპანია და GM-ის მენეჯმენტი მმართველობას, ფაქტობრივად, ჩამოშორებულია და კომპანიას სახელმწიფო მმართველი ჰყავს დანიშნული.
