დატბორილი ხერსონი - ცხოვრება "მოჩვენებათა ქალაქში"

მას შემდეგ, რაც რუსულმა ჯარმა კახოვკის კაშხალი ააფეთქა, მდინარე დნიპროს სანაპიროზე მდებარე 80-ზე მეტი დასახლება დაზარალდა. ქალაქ ხერსონსა და მის გარშემო მცურავი ნაღმების, დაავადებებისა და საშიში ქიმიკატების გავრცელების საფრთხე გაჩნდა. ხერსონის ზოგიერთ ადგილზე წყლის სიღრმემ ერთბაშად 5,34 მეტრს მიაღწია, შემდეგ ზრდა შენელდა, თუმცა მოსახლეობის იმ ნაწილს, რომელმაც საცხოვრებელი კაშხლის ჩამონგრევის შემდეგაც არ დატოვა, უმძიმეს პირობებში უწევს ცხოვრება. ომამდე ხერსონში 279 000 კაცი ცხოვრობდა. ომის დაწყებიდან რვა თვეზე მეტი ხნის განმავლობაში ქალაქი ოკუპირებული იყო. დატბორვის შემდეგ იქაურობა ოჯახთან ერთად არ დაუტოვებია უკრაინელ იურა ტკალინსაც. ქალაქში მოხუცებიღა დარჩნენ, სახლი არ დატოვეს მისმა მშობლებმაც, ყველას ერთად კი პატრონობა სჭირდებოდა: - ჩვენმა ხელისუფლებამ მოსახლეობა 24 დატბორილი დასახლებიდან გაიყვანა. თუმცა სახლი არ დატოვეს მათ, ვისაც შინ მოხუცები ჰყავს და გადაადგილება არ შეეძლოთ. როდესაც მათთან მოტორიანი ნავებით შევდიოდით და ხელით გამოყვანას ვთავაზობდით, უარზე იყვნენ - არ ვიცით, სად შეგვასახლებენ და იქაც წვალება მოგვიწევს, ამიტომ დაველოდებით, რამდენიმე დღეში წყლის დონე დაიწევსო... ის რამდენიმე დღე ნამდვილი ჯოჯოხეთი იყო. სახლიდან ვერავინ გამოდიოდა, ნავებით მიგვქონდა სურსათი, წყალი და მედიკამენტები. მაშინ, სულ ცოტა, 20 დასახლება დაიტბორა ოკუპირებულ ტერიტორიაზეც, საიდანაც რუსულ არმიას ხალხის გამოყვანა არც უფიქრია. მათი მეთაურობა ჩაჯდა მანქანებში და წავიდა. ჯარისკაცებმა გამოსავალი იპოვეს, სამხედრო ნაწილებს ტოვებდნენ, სამოქალაქო ფორმას იცვამდნენ და უკრაინის კონტროლირებად მხარეს გადმოსვლას ცდილობდნენ. ნაწილი გადმოვიდა კიდეც და ჩვენებს დახმარებას სთხოვდნენ, შეგვიფარეთ და ყველაფერში დაგეხმარებითო. დატბორილ სახლებსა და ეზოებს დასუფთავება ხომ უნდოდა... - მათი ნდობა შეიძლება? - 18-19 წლის ბიჭები არიან, ეფ-ეს-ბემ ზოგი პირდაპირ სახლიდან წამოიყვანა, არანაირი სამხედრო გამოცდილება არ ჰქონიათ, ორი კვირა იარაღი გვასროლინეს, შემდეგ კი პირდაპირ აქეთ გამოგვიშვეს, უკვე მზად ხართ, ომში ჩართვა არა, მხოლოდ პოზიციებზე დგომა მოგიწევთო, უთქვამთ. ზოგი რამდენიმე დღის შემდეგ უკრაინის სპეცსამსახურებმა აიყვანა, მაგრამ მაინც მგონია, რომ რამდენიმე დარჩა, ხალხს შეეცოდა და შეიფარეს. ზარალი იმდენად დიდია, ამდენი ხნის შემდეგაც უამრავი პრობლემა გვაქვს. ჰუმანიტარული და ეკოლოგიური საფრთხის წინაშე ვართ. რამდენჯერმე მოსახლეობამ კაშხლიდან წამოღებული აუფეთქებელი ნაღმის ნამსხვრევები იპოვა. ამას ემატება ისიც, რომ რუსები არტილერიითა და დრონებით გვიტევენ. მოკლედ, "მოსაწყენად" არ გვცალია. მთლიანად განადგურდა მცენარეები, ნათესები, სავარგულები. წყალი სასმელად არ ვარგა, ხელისუფლება მის დალევას არ გვირჩევს. ხშირად გვაწვდიან ჰუმანიტარულ დახმარებას, რაც ძალიან გვეხმარება, მაგრამ სასმელი წყლის მიწოდება ბოთლებითა და ბიდონებით ძნელია, რადგან თუ დასალევად არ ვარგა, არც საჭმლის მოსამზადებლად არის რეკომენდებული. იმ რაიონებში, სადაც წყალი არ შევარდნილა, რუსული აგრესიის პარალელურად, ცხოვრება ჩვეულებრივ გრძელდება - მაღაზიები, კვების ობიექტები, სილამაზის სალონები, საბავშვო ბაღები მუშაობს. ხალხი ისე შეეჩვია რუსული აგრესიის პირისპირ ცხოვრებას, რომ არა დაბომბვები, ვერც კი მიხვდებით, რომ ომში ვცხოვრობთ. იმედს არ ვკარგავთ, რომ ერთ დღეს ეს ყველაფერი დასრულდება და მდინარის გაღმა დარჩენილი ჩვენიანებიც ამოისუნთქავენ. ბინებიდან ჯერ კიდევ ვერ გავიტანეთ ნაგავი, რომელიც მოვარდნილმა წყლის ნაკადმა შემოზიდა, რადგან არ ვიცით, რა საფრთხეს შეიცავს, შეიძლება აფეთქდეს ან მოწამვლა გამოიწვიოს. გაზიდვას სპეციალური აღჭურვილობა და მანქანა სჭირდება, სპეციალური ორმო უნდა ამოთხარო და დამარხო, რომ დამაზიანებელი ეფექტი დროებით მაინც დაეკარგოს. თუმცა, როგორც კი ასეთი ღონისძიებები დაიწყება, რუსები "შაჰიდებს" გამოუშვებენ და უკონტროლო ნაღმები რას გამოიწვევს, არავინ იცის. ამიტომ ჩვენი ძალებით ვცდილობთ იქაურობის დასუფთავებას. რამდენიმე აქტივისტს მოწამვლის ნიშნები აღმოაჩნდა, ექიმებმა ჯერ ვერ გაიგეს, რა ნივთიერებით არიან მოწამლული. ზოგს შედარებით მსუბუქად აქვს, ზოგს უფრო მძიმედ და შეიძლება საზღვარგარეთ გაყვანა დასჭირდეთ. სხვები მუშაობას აგრძელებენ. ხალხს შინ დაბრუნება უნდა. დატბორილ რაიონებში ჯერ კიდევ არის შლამში ჩამარხული ცხოველებისა და მოშლილი კანალიზაციის სუნი და კიდევ დიდხანს იქნება. დაზიანებულია სასაფლაოები, რაც მოსახლეობას დიდ საფრთხეს უქმნის. როგორც შევძელით, ისე შემოვაკავეთ, მიწაყრილები გავაკეთეთ. მოსახლეობის ნაწილმა თავის მიცვალებულებს ვერ მიაგნო, ზედ საყოფაცხოვრებო ნარჩენები და უამრავი ნაგავია დაყრილი. გვინდა თუ არა, მძიმე ტექნიკა, ტრაქტორები და ამწეები უნდა შეიყვანონ. თუმცა ეს უკვე მშვიდობიანი პერიოდის გეგმებია. მანამდე ჩვენით პატარ-პატარა საქმეებს ვაკეთებთ, ქუჩებს ვწმენდთ, სახლში მისასვლელ გზებს ვასუფთავებთ... რამდენიმე დღის წინ დატბორილი სახლის სკვერში ძაღლი და ოთხი ლეკვი ვიპოვეთ. არ ვიცი, როგორ გადარჩნენ. ალბათ, წყალდიდობის დროს დედა ძაღლი ცურვით გამოდიოდა და შვილებისთვის საკვები მიჰქონდა. იქაურობა მღრღნელებით არის სავსე, რაც ინფექციის დიდი კერაა. დასუსტებული ლეკვები თავშესაფარში წავიყვანეთ... გარშემო ისევ აქტიური საბრძოლო მოქმედებებია, რაც დაზიანებული ინფრასტრუქტურის აღდგენას ართულებს. - ელექტროენერგია არის? - ზოგ ადგილას, დატბორილ რაიონებში ჯერ ისევ ლამპებითა და სანთლებით ანათებენ სახლებს. არც გაზია, სადენები დაზიანებულია და აღდგენაც საშიშია. ჩემი მშობლებიც შეშით თბებიან, სანთლებით ვამარაგებ. როდესაც ვეუბნები, დროებით მაინც წამოდით უსაფრთხო ადგილას-მეთქი, სახლს ვერ დავტოვებთ, ისეთი ნესტია, ყოველდღე თუ არ გავანიავეთ, შეიძლება კედლები დაიბზაროსო, მეუბნებიან. არსებობს მაროდიორობის საფრთხეც. ხალხს ძალიან უჭირს. გარდა ამისა, დეზერტირი რუსები სწორედ ასეთ ადგილებში ცდილობენ თავის შეფარებას. მამა ამბობს, ხალხმა დატბორილი კაშხალი კი არა, ჩერნობილი გაძარცვა და იქიდან გამოზიდული ნივთები სხვადასხვა ქვეყანაში გაყიდაო. ასეთია ზოგიერთი ადამიანის მტაცებლური ბუნებამ, ყველგან გამორჩენაზე ფიქრობს, თუნდაც საკუთარი ჯანმრთელობის რისკის ფასად. - ვიცი, რომ არსებობს ჯგუფები, სადაც ყოველდღე წერენ, რომ ოჯახის წევრს ეძებენ... - დიახ, ეძებენ ომში წასულ ოჯახის წევრებს, ზოგი მოხალისე იყო, ზოგი პურის საყიდლად გავიდა შინიდან და აღარ დაბრუნებულა... ყოველდღე ვზარალდებით რუსების აგრესიისგან. სამოქალაქო ობიექტებს, საცხოვრებელ კორპუსებს ესვრიან H59, ჩ300 რაკეტებს, "შაჰიდის" დრონებს... ამის მიუხედავად, რატომღაც ხერსონს არა აქვს საბრძოლო მოქმედებების ქალაქის სტატუსი. მიაჩნიათ, რომ მწვანე ზონაში ვართ და ყველაფერი კარგადაა. არადა, რვა თვეს ოკუპირებული ვიყავით, რუსული პროპაგანდა ტვინს გვირეცხავდა, რუსი ოფიცრები ჩვენს აქტივისტებს ხვრეტდნენ, ზოგს საჯაროდ, ზოგსაც მალულად, წამების შემდეგ სარდაფებში ჩაჰყავდათ და იქ ხვრეტდნენ. როდესაც მათთვის სასურველ ინფორმაციას ვერ მიიღებდნენ, ეუბნებოდნენ, რომ ყოველდღე თითო ოჯახის წევრს მოიყვანდნენ და მათ თვალწინ დახვრეტდნენ. იყო შემთხვევები, როდესაც თავად უწერდნენ ტექსტებს, თუ როგორ მუშაობდა მათთან დასავლეთი, კერძოდ, ამერიკა, მისი დავალებით ამხედრებდა ხალხს რუსეთის წინააღმდეგ, რაშიც ფულს იღებდნენ... ეს ყველაფერი ვიდეომიმართვაში უნდა ეთქვა რაც შეიძლება მეტს, ამაზე ააგებდნენ მთელ კამპანიას. ეს მოსთხოვეს ჩემს სკოლის მეგობარს, სამი მცირეწლოვანი შვილის მამას, ბოლოს რომ ველაპარაკე, მითხრა, რა ვიდეოც არ უნდა გავრცელდეს, არ დაიჯეროო და რამდენიმე დღეში ოჯახს მისი ცხედარი მიუტანეს - დაკითხვას ვერ გაუძლო და თავი მოიკლაო. ამ ყველაფერს რვა თვე ვუძლებდით, წინააღმდეგობას ვუწევდით როგორც შეგვეძლო, თუმცა, ჩვენი ქალაქი მაინც ერთადერთია, რომელიც გლობალური რეკონსტრუქციის პროგრამაში ჯერაც არ შეუყვანიათ. - როგორ ფიქრობთ, რატომ? - არ ვიცი, საომარი მოქმედებები ჯერ კიდევ გრძელდებაო, თქვეს, მაგრამ მთელ უკრაინაში გრძელდება, სადმე მშვიდობა არის? ხერსონი პირველი იყო, რომელსაც აგრესორმა რუსეთმა "შაჰიდის" დრონებით დაარტყა... მოკლედ, ვაპირებთ პეტიციის შედგენას ჩვენი პრობლემების შესახებ. ასე გაგრძელება შეუძლებელია, მოჩვენებების ქალაქს დავემსგავსეთ და მეტი ყურადღება გვჭირდება. იმ რაიონებსა და გარეუბნებში, რომლებიც მოვარდნილმა წყალმა დააზიანა, მიწაც კი არაფრად ვარგა. დღემდე ვპოულობთ დახოცილ შინაურ ცხოველებსა და ფრინველებს. რას ვიზამთ, რადგან აქ ინტენსიური ბრძოლები არ არის, ვცდილობთ მოჩვენებათა ქალაქში ვიცხოვროთ.