ფერხდება თუ არა უკრაინის კონტრშეტევა?!

ჩავარდნილი კონტრშეტევა თუ ავიაციის მხარდაჭერის გარეშე შენელებული ტემპი - ეს კითხვა საერთაშორისო საზოგადოებაში სულ უფრო ხშირად ისმის. სამხედრო ექსპერტების ნაწილის აზრით, უკრაინულმა მხარემ გადაჭარბებული მოლოდინი შექმნა, სხვების თქმით, საბრძოლო თვითმფრინავების გარეშე უკრაინული არმია მაქსიმუმს აკეთებს. "ომი გაუმაძღარი ხახაა"… ლაშა ბერიძე, პოლკოვნიკი: - მე არ ველოდი, რომ ყველაფერი ერთი, მასშტაბური კონტრშეტევით დასრულდებოდა. ნაბიჯ-ნაბიჯ მიდიან და ეს ავიაციის უქონლობის დროს ძალიან დიდ მოტივაციაზე მიანიშნებს. თუნდაც ერთი დასახლების, უროჟენოეს გათავისუფლების გამო რუსული ბლოგერების პანიკა და მათ კვალდაკვალ გამოთქმული კრიტიკის ქარცეცხლი მიანიშნებს, თუ როგორი დემორალიზებულია რუსული არმია. ეს არის გრძელვადიანი ომი და ასეთი ომები სწრაფი შეტევით არც იწყება და არც მთავრდება. ვისაც სწრაფი შეტევის მოლოდინი ჰქონდა, ის თანამედროვე ომებში ვერ ერკვევა. არც ერთი საერთაშორისო კვალიფიკაციის სამხედრო ექსპერტისგან არ მომისმენია, რომ უკრაინა სწრაფ წარმატებას მიაღწევდა. ეს სწრაფ კონტრშეტევაზე კი არ არის დამოკიდებული, მნიშვნელოვანია, რამდენად მალე გამოიფიტება რუსეთი, უკრაინა კი თავისი ტერიტორიების დაბრუნებას შეძლებს. ომი კოლმეურნეობის ხუთწლიანი გეგმა არ არის, წინასწარ შედეგები რომ გაითვალოს და შესრულდეს. ომის შემდეგ ყველა თანამედროვე ომი გრძელვადიანი და მოწინააღმდეგის გამოფიტვაზე იყო გათვლილი. მთავარია, კონტრშეტევა ამას დააჩქარებს თუ არა. თუმცა არასწორია ისეთი მოლოდინის შექმნა, თითქოს ორ-სამ თვეში რაღაც შეიცვლებოდა. სწრაფად უნდა დასრულებულიყო და ასეც მოხდა, როდესაც შტატებმა "თალიბანი" დაამარცხა პირველ შეტევაზე, თუმცა ომი 20 წელზე მეტხანს გაგრძელდა და იმ მხარემ გაიმარჯვა, ვინც მოწინააღმდეგე გამოფიტა. რუსეთ-უკრაინის ომი სრულიად განსხვავებულია - სწრაფი ომით რუსეთს უკრაინა ვერ მოერეოდა. ყველა წარმატებას იმიტომ მიაღწიეს, რომ მოწინააღმდეგე რამდენიმე, თუნდაც ხარკოვისა და ხერსონის მიმართულებაზე, გამოფიტეს და რუსებმაც უკან დაიხიეს... თუ ადრე რუსეთი გადადიოდა შეტევაზე, ახლა უკრაინა უტევს, რაც მის ამოცანას თვისებრივად ართულებს. მოკლედ, ეს არის გრძელვადიანი ომი და სწრაფ შედეგებზე საუბარი არასერიოზულია. - ინიციატივა უკრაინის ხელშია? - შეიძლება ასეც ითქვას, მაგრამ არც ეს არის გადამწყვეტი. დასავლეთში ზოგიერთ პოლიტიკოსებსა და პოლიტოლოგებს არ სურთ გამომფიტავი ომი, რადგან დასავლეთიც მონაწილეობს ამაში. მეტიც, ვიღაცებს ნატოსა და დასავლურ ორგანიზაციებშიც ურჩევნიათ უკრაინამ, ტერიტორიები დათმოს და სანაცვლოდ გაწევრებას ჰპირდებიან, რადგან მათთვის მთავარია ომი შეჩერდეს, მაგრამ უკრაინა არ წავა ამაზე. თქვეს და ბოდიში მოიხადეს... დიახ, დასავლეთის მხარდაჭერა უპირობოდ მნიშვნელოვანია და უკრაინამ თავის თავზე აიღო ინიციატივა. იქნება როგორც შედეგიანი, ასევე უშედეგო შეტევები, გარღვევა რომელიმე მიმართულებით შესაძლებელია ნებისმიერ დროს მოხდეს, მაგრამ მასშტაბური ვერ იქნება, არ უნდა ველოდოთ, რომ უკრაინელები მტრის ზურგში შეიჭრებიან. თუ თავად რუსეთში რომელიმე სისტემა არ ჩამოიშალა, რაც შეიძლება ნებისმიერ დროს მოხდეს (არმიაში, გენერალიტეტში არსებული სიტუაცია კრიტიკას ვერ უძლებს). შესაძლოა ომი 2025 წლამდეც გაგრძელდეს, რადგან რუსეთს საკმარისზე მეტი დრო ჰქონდა თავდაცვისთვის მოსამზადებლად. თუმცა უკრაინას შეუძლია ტემპს მოუმატოს. ცხადია, სურთ მოსახლეობას, საერთაშორისო საზოგადოებას სწრაფი შედეგი აჩვენონ, მაგრამ მოლოდინი, რომ ომს წელს დაასრულებენ, არარეალურია, რადგან რუსეთს აქვს გაცილებით მეტი სარაკეტო საშუალება, ვიდრე უკრაინას, გაცილებით მეტი არტილერია და საცეცხლე საშუალება. ზელენსკი ცდილობს მაქსიმუმი მიიღოს, მაგრამ ფართომასშტაბიანი კონტრშეტევა მხოლოდ შეიარაღების მიწოდებაზე არ არის დამოკიდებული. F16-ებიც რომ მიაწოდონ, საკითხავია, რომელი აეროპორტები მოახერხებენ მის გამოყენებას. ამასთანავე, დასჭირდებათ დამატებით "პატრიოტის"" სისტემები. ომი გაუმაძღარი ხახაა.…დასავლეთი უკრაინას გეგმაზომიერად ეხმარება, რაც იოლი არ არის, დასავლეთში გადაწყვეტილების მიღება რთულია. ზელენსკი კი საყვედურობს დასავლეთს, მაგრამ უკრაინა დახმარებას მაინც ისე მიიღებს, რომ ესკალაცია თანამიმდევრული იყოს. ომში გარდატეხა, რაზეც ხშირად ლაპარაკობენ, იქნება მაშინ, როდესაც დაკავებულ ტერიტორიებზე უკრაინელები შეიჭრებიან და რუსებს განდევნიან. ასეთ გარდატეხას ახლაც ველოდები რამდენიმე მიმართულებით, მთავარია, პოზიციები შეინარჩუნონ. ახლა "ვაგნერიც" გააქტიურდა, ბელარუსის მხრიდან უკრაინას დიდ საფრთხეს ვერ შეუქმნის, მაგრამ პროვოკაციები მოსალოდნელია. ეს ქვედანაყოფები, ფაქტობრივად, უმართავია. ყველაზე კარგი გზა მათი განადგურებაა, რათა ყველამ უსაფრთხოდ იგრძნოს თავი, და ნაწილობრივ ასეც არის, მაგრამ ნაწილი ხომ ბელარუსშია, ამიტომაც არიან სახიფათო. სხვათა შორის, არა მარტო უკრაინას, "ვაგნერი" საფრთხეს უქმნის რუსეთის ხელისუფლებას და ბელარუსსაც. როგორც ითქვა, მათთვის "კარვების ბანაკი" ოსიპოვიჩის რაიონში, სამხედრო ნაწილის გვერდით მოეწყო. ლუკაშენკოს თქმით, "ვაგნერელები" ბელარუსის სამხედრო პერსონალს მოამზადებენ. რუსეთთან ომი ადვილი ნამდვილად არ არის, მაგრამ არა შეუძლებელი. უკრაინამ უკვე მიიღო "აბრამსის" ტანკები, ლაპარაკია ამერიკულ და ევროპულ პაკეტებზე, რომლებიც მძიმე სამხედრო ტექნიკასა და სხვა საჭიროებებს მოიცავს. წინ ზამთარია და მძიმე ბრძოლები ელოდებათ. ვიღაცები უკრაინის სირიიზაციასა და ავღანეთიზაციაზე ლაპარაკობენ, რასაც არ ვეთანხმები. უკრაინამ შეძლო და გადარჩა, ახლა კი კონფლიქტი ისე უნდა წაიყვანონ, რომ გაიმარჯვოს, რაც ძალიან რთული ამოცანაა, მაგრამ სიტუაცია რუსეთის დამარცხებისკენ მიდის. "კონტრშეტევაზე ზედმეტი მოლოდინი, ზაფხულის ბოლომდე ყირიმი ჩვენი იქნებაო, არასწორი მგონია" ვახტანგ კაპანაძე, გენშტაბის ყოფილი უფროსი, გენერალ-მაიორი: - კონტრშეტევის პირველივე დღეებიდან სკეპტიკურად ვიყავი განწყობილი, რადგან საჰაერო მხარდაჭერის გარეშე წარმატება ძნელი იქნებოდა. ახლა უკრაინელები მართლაც გმირობისა და საბრძოლო სულისკვეთების ხარჯზე იბრძვიან, რასაც ლიმიტი აქვს. როდესაც ვიღაცები ამბობენ, რომ რუსეთის თავდაცვის ზღუდეები და საფორტიფიკაციო ნაგებობები გადალახეს, სიცრუეა. რუსებმა უკრაინელების ყურადღების გადატანა ბახმუტის მიმართულებით კარგად გამოიყენეს და თავდაცვის ზღუდეები ააგეს. საბჭოთა სამხედრო ტერმინოლოგიით რომ ვთქვათ, 12-15 კილომეტრი მხოლოდ უზრუნველყოფის ხაზი, ნატოს ენაზე კი, უსაფრთხოების რაიონი აქვს აშენებული. თუმცა არც უკრაინული მხარის წარმატება უნდა დაიკარგოს - მიუხედავად იმისა, რომ ეს ადგილი დანაღმულია, იქ განლაგებულ რამდენიმე ბატალიონს უკრაინული არმია თავდაცვის ზღუდეების გარღვევის პარალელურად უპირისპირდება. ეს ხდება ზაპოროჟიეს მიმართულებით, რომელიც უკრაინელებისთვის ძალზე მნიშვნელოვანია. ორგანიზებული თავდაცვისთვის პრიორიტეტულია ქალაქი ტოკმაკი და მდინარე ტოკმაჩკაც, სადაც რუსებმა უკრაინელების შესაფერხებლად დამატებითი ზღუდეები შექმნეს. უკრაინული არმია ჯერ იქამდე არ მისულა, მაგრამ კონტრშეტევის დროს მას გვერდს ვერ აუვლიან. როდესაც დასავლური მედია დაბალ ტემპზე წერს, არც არის გასაკვირი, რადგან გარღვევა ერთიანი მოქმედებით უნდა ხდებოდეს. რუსები ნაბიჯ-ნაბიჯ შეტევებით ახერხებენ გადაჯგუფებას, ძალების მათთვის საფრთხის მატარებელ მიმართულებებზე გადასროლასა და გაძლიერებას. რუსეთის კარგად ორგანიზებული თავდაცვის სისტემა გახდა უკრაინული არმიის კონტრშეტევის ერთ-ერთი შემაფერხებელი. უკრაინაში სწავლის დროს საბრძოლო სისტემა ასე იყო შექმნილი - მოწინააღმდეგის საცეცხლე დაზიანების 4-10%-მდე წილი სარაკეტო ძალებზე მოდიოდა, არტილერიაზე - 50-55%-მდე, ავიაციაზე კი - 20-30%. ამის შემდეგ იყო სატანკო და მექანიზებული დანაყოფები, დაახლოებით 15%. საინჟინრო სისტემები 1-დან 20%-მდე. ვინაიდან ახლა უკრაინას ავიაცია არა ჰყავს, მის საბრძოლო შესაძლებლობებს მოწინააღმდეგის დასაზიანებლად ის 20-30% აკლდება. თანამედროვე ომებში პირიქით ხდება, ყველაზე მეტი შესაძლებლობა ავიაციას აქვს. ის გადამწყვეტი ფაქტორია. წარმოვიდგინოთ, როგორ ხდება დანაღმული ტერიტორიების განაღმვა - ღამით მესანგრეები ტერიტორიას წმენდენ. შეტევის პერიოდში კი მებრძოლთა ჯგუფს წინ გამნაღმველი ჯავშანმანქანა მიუძღვის, რომელიც ნელა მოქმედებს. თუ განაღმვის საშუალება ტანკზეა დამაგრებული, ტანკი სვლას ანელებს. მას მისდევს ჯავშანმანქანები, რომლებიც მოწინააღმდეგის ავიაციის, უპილოტოებისა და არტილერიისთვის კარგი სამიზნეა. ასე რომ, თუ მათ ჰაერიდან დაცვა არა აქვთ, ნებისმიერი საბრძოლო ოპერაციის ჩატარება უმძიმესი პროცესია, მით უფრო მაშინ, როდესაც რუსებს აქვთ დისტანციური დანაღმვის საშუალებები, რომელთაც 15 კილომეტრის რადიუსზე შეუძლია ტერიტორიის დანაღმვა. არაერთ ადგილას უკრაინელების გაწმენდილი ადგილი ხელახლა დანაღმეს. ასეთი სარაკეტო საშუალებების ჩასახშობად არის საჭირო ავიაცია. - გადაწყდა, რომ შტატებმა დანიიდან და ნიდერლანდებიდან F16-ების უკრაინაში გაგზავნის ნებართვა გასცა. - ძალიან მიხარია ეს ამბავი, მაგრამ მეეჭვება წლის ბოლომდე მოასწრონ. არადა, შემოდგომის ხანგრძლივი წვიმები კარს არის მომდგარი, რაც უკრაინელების სწრაფ სვლას შეაფერხებს. მოსალოდნელია კონტრშეტევის ჩიხში მოქცევა, რადგან უკრაინელები სამხრეთ-აღმოსავლეთით ნელა, ნაბიჯ-ნაბიჯ მიდიან, ამ დროს კი მათ ჩრდილო-აღმოსავლეთ რაიონებში კუპიანსკის, კოვშაროვკის მხრიდან რუსები უტევენ - ანუ უპირატესობა მათ ხელშია, რაც უკრაინელებს აიძულებს სხვა მხარეს შეტევისთვის გამზადებული ნაწილები ხარკოვის მიმართულებაზე გადაისროლოს. მათ რამდენიმე შეცდომა დაუშვეს, მაგალითად, სრულ ალყაში, ე. წ. ქვაბში, ვერც ერთხელ ვერ მოაქციეს რუსული უკანდახეული სამხედრო დანაყოფები, რაც შეეძლოთ ხარკოვის, განსაკუთრებით კი ხერსონის რაიონებში და 20-ათასიან დაჯგუფებას იქაურობის მშვიდად დატოვების შესაძლებლობა მისცეს. შემდეგ რუსეთმა ეს ძალა ბახმუტის მიმართულებაზე გამოიყენა. დიდი ომია, რომელიც პოლიტიკურ და ეკონომიკურ ელემენტებს შეიცავს, რაც ზოგ შემთხვევაში, სამხედრო გადაწყვეტილებებზე აისახება. ამის მიუხედავად, უკრაინელებმა უდიდესი ძალისხმევით შთამბეჭდავ წარმატებას მიაღწიეს, ეომო რუსეთს საკუთარი ცოცხალი ძალით, დასავლეთის თუნდაც ერთსულოვანი მხარდაჭერით (რაც არ არის) ნამდვილად გმირობაა... რუსეთში ხედავენ მათ სულისკვეთებას და ძალიან ცდილობენ ომი რაც შეიძლება დიდხანს გაწელონ და ქრონიკულ სტაგნაციაში გადაიყვანონ. ჯერჯერობით ახერხებენ კიდეც, თან მსოფლიოში პოლიტიკურ ცვლილებებსაც ელოდებიან. ასე რომ, ვფიქრობ კონტრშეტევაზე ზედმეტი მოლოდინი, განცხადებები, ზაფხულის ბოლომდე ყირიმი ჩვენი იქნებაო, არასწორი მგონია. ამუნიციით, ავიაციით უზრუნველყოფის შემთხვევაში უკრაინელებისთვის ბრძოლა ზამთარში ბევრად ხელსაყრელია, რადგან მაღალი გამავლობის ტექნიკას შეტევები უფრო უადვილდება. რაც შეეხება აღჭურვილობას, მათ ერთი ზამთარი იომეს, მწვავე თავდასხმითი და თავდაცვითი შეტევები გამოიარეს, მაგრამ სიცივეს არ შეუშინებია, კარგი ამუნიციის წყალობით ბევრად ქმედუნარიანები იყვნენ, ვიდრე რუსები. ზამთრის კამპანია მათთვის ადამიანურად ბარიერს არ ქმნის, მით უფრო, რომ დასავლური ტექნოლოგიებით არიან აღჭურვილი. მთავარია, რამდენად ივარგებს ევროპული სამხედრო ტექნიკა რთული ზამთრის პირობებში, ტანკებისა და ჯავშანტექნიკის შესაძლებლობები აიტანს თუ არა უკრაინის ცივ კლიმატს. იმედია, ამაზე უკვე მუშაობენ უკრაინაში, თუნდაც ძრავის ტიპებზე, გადახურების ან დაბალი ტემპერატურის დროს როგორ ამუშაონ და ა.შ. ამასთანავე, ზამთარში დაღამებამდე ნისლი დგას ხოლმე, რაც ღამის ხედვის საშუალებებს, ტექნიკას, ავიაციას, დრონებს, ასევე, თავად მებრძოლების სპეციალური სამიზნეებით აღჭურვას მოითხოვს. - უკვე ძალზე ინტენსიურია დრონებით თავდასხმა რა გავლენას იქონიებს ეს ომის განვითარებაზე? - ეს იმის მაჩვენებელია, რომ უკრაინამ სტრატეგია შეცვალა, უკვე ოპერატიულ დონეზეც. სტრატეგიული ცვლილება იმაში გამოიხატება, რომ ომის რუსეთის ტერიტორიაზე გადატანა გადაწყვიტეს. მიხვდნენ, რომ ომი გაჭიანურდა და ამიტომაც მნიშვნელოვანია რუს მოსახლეობაში გაჩნდეს პროტესტი. აშკარაა, რომ მხოლოდ მობილიზაციით არაფერი შეიცვალა, ამიტომ საჭიროა რუსეთის მოქალაქეებს დაუცველობის განცდა ჰქონდეთ, თავადაც იწვნიონ ის სიმწარე, რასაც უკრაინელები განიცდიან. ოპერატიულ დონეზე ცვლილება იმაში გამოიხატება, რომ მათ მხოლოდ ოკუპირებული ტერიტორიების დაბომბვა კი არა, რუსეთის, მოსკოვის დაბომბვა დაიწყეს და აღმოჩნდა, რომ დედაქალაქი არც ისე დაცული ყოფილა, როგორც ამბობდნენ, ჩიტი ვერ გადაფრინდებაო, არადა, უკრაინული "რკინის ჩიტები" შეფრინდნენ. გარდა ამისა, ინტენსიურად იბომბება ბრიანსკი, კურსკი... ანუ ცდილობენ რუსეთის მომარაგებისა და როტაციის შესაძლებლობები მოკვეთონ - იმ ჯარისკაცებზე, ვინც სანგრებში, წინა ხაზზე არიან, როდესაც როტაცია, საბრძოლო მასალა იგვიანებს, მათ ფსიქოლოგიაზე მძიმედ მოქმედებს. გარდა ამისა, დღეს უკვე უკრაინელების ფართომასშტაბიანი შეტევა აღარ მიმდინარეობს, შეზღუდული, ლოკალური ამოცანით ცდილობენ შეინარჩუნონ პატარა სოფელი ან დასახლება, საიდანაც რეზერვიდან ძალების გენერირებას შეძლებენ. ისე არ გამიგოთ, რომ უკრაინას წინსვლა არა აქვს - სიზუსტის მხრივ საბატარეო დუელებში უკრაინა იმდენად დიდ უპირატესობას ფლობს, რომ რუსეთი არტილერიას კი არა, უპილოტო საფრენ აპარატ "ლანცეტებს" იყენებს. უკრაინელებს სწორი ტაქტიკა აქვთ არჩეული. უკვე ბახმუტის ახლოს არიან, დნეპრის მარცხენა ნაპირზე სადაზვერვო მცირე ზომის სარეიდო და სადესანტო ჯგუფები გადადიან და დიდ თავსატეხს უჩენენ რუსებს, მაგრამ პრობლემაა დრო და სივრცე. უკრაინული მიწის ყოველი სანტიმეტრი გასათავისუფლებელია, ყველა ნაბიჯი მნიშვნელოვანია. 800-კილომეტრიან ფრონტზე 40 კილომეტრის გათავისუფლება ძალიან ცოტაა, სამხედრო პრაგმატული შეფასებით, ერთი ბატალიონის სიგრძეა. ამიტომაც უკრაინელებს სწრაფი და წარმატებული შეტევისთვის ავიაცია სჭირდებათ.