"სტალინი მოინელა ქართულმა ხელოვნებამ და წულუკიანი რა გახდება?" - რატი ამაღლობელის მძიმე ინტერვიუ ევროპერსპექტივებზე, ხელისუფლებასა და ოპოზიციაზე
"ახალი საქართველოს, თანამედროვე, გახსნილი ქართული საზოგადოების იდეა - ეს არის ილიას იდეა. ის რაღაც წარსულის რესტავრაციას კი არ აკეთებს, სრულიად ახალს ქმნის, თანამედროვე ევროპულ გაგებას ქმნის და ეს არის სწორედ თანამედროვე ქართული სახელმწიფოს გაგება, რომელიც არ არსებობს ილიას, ევროპის და ევროპული ინტეგრაციის გარეშე. იცოდე ილია, გიყვარდეს ილია, გესმოდეს ილიასი - ნიშნავს იარო სწორედ ამ გზით და აღასრულებდე იმ კონსტიტუციურ ვალდებულებას, რომელსაც დღეს ხელისუფლება გაურბის. ეს ღირებულებები - საქართველოს დამოუკიდებლობა, საქართველოს თავის ბუნებრივ გარემოში, ევროპულ ოჯახში დაბრუნება ადამიანებს აქ საკუთარ სიცოცხლედ უჯდებათ და ამ თვალსაზრისით, საქართველოსთვის ილია მნიშვნელოვანი ფიგურაა", - ამბობს პოეტი რატი ამაღლობელი და ჩვენთან საქართველოს აწმყოს სწორად განსაზღვრაზე საუბრობს, რომელიც ასევე ილიას კონტექსტში, ნათელი მომავლის მშობელი უნდა გახდეს.
- ორიოდ თვეში საქართველოს ბედი წყდება - მოგვეცა ისტორიული შანსი და ევროპის კარი გაიხსნა. ვართ კი მზად ამ კარში შესასვლელად, ვართ საუკეთესო ფორმაში ასეთი ისტორიული შესაძლებლობის დროს, რომელიც შეიძლება კარგა ხანს აღარ გამოჩნდეს?
- დღეს დარწმუნებით ვერაფერს ვიტყვით. დარწმუნებით გვეუბნება ევროპა, რომ მარტივია ამ კარში შესვლა - არის სულ 12 პუნქტი, რომელთა შესრულებას მაშინაც სჭირდებოდა დაახლოებით 1 კვირა და ახლაც ამდენივე სჭირდება. მაგრამ ჩვენ ვერ ვხედავთ ნებას, ძალიან კონკრეტულ ნაბიჯებს, ძალიან გაწერილს, გაზომილსა და მარტივ გადასადგმელს. ჩვენ ყველაფერს ვხედავთ დროში გაწელილად, ვხედავთ ვაჭრობას, ხელისუფლების ხშირად გასაგებ და მოღალატეობრივ, ზოგჯერ სრულიად გაუგებარ პოზიციას, რომლის შედეგიც არის საქართველოს ისტორიული შანსის დაკარგვა. არ ვიცი, ეს ადამიანები როგორ ხედავენ საკუთარ თავს ისტორიაში, ამ მნიშვნელოვანი ისტორიული შანსის გამოუყენებლობაში თუ მიზანმიმართული საბოტაჟის შემთხვევაში, თუ უფიქრიათ, ეს არის საინტერესო. მე არ ვარქმევ სახელს, თვითონ თუ დაფიქრებულან ამაზე, საინტერესოა. მგონი, დასაფიქრებელია, როგორია მათი მზაობა, როგორია მათი პასუხი ამ კითხვაზე. ყველაფერი მართლა ხელისუფლების ნებაზეა დამოკიდებული. თუ ამაზე დაფიქრებულან, საინტერესოა, მზად არიან, რომ ღირსეულად შევიდნენ ისტორიაში, თუ ასე, სერგო ორჯონიკიძეებივით აპირებენ შესვლას? ყველაფერი მათზეა დამოკიდებული, რამდენიმე დღის საკითხია, ევროპულ სამყაროს აჩვენო, რომ მიუხედავად დიდი და ბევრი გაუგებრობისა, ხარ პარტნიორი, ან აჩვენო, რომ შენ ამ თამაშიდან გამოსული ხარ და ხარ რუსეთის რაღაცა ნაწილი, ქვემო ტულა თუ ზემო მაგადანი.
- პრემიერმა ევროკომისარ ჯოზეფ ბორელს თითქოს დათქმა დაუწესა, თუ გინდათ საქართველოში პოლარიზაცია დასრულდეს, წლის ბოლოს სტატუსი უნდა მოგვცეთო. ფიქრობთ, რომ სტატუსის მოცემა-არმოცემაა პოლარიზაციის, ყველაზე მტკივნეული მოვლენის განმსაზღვრელი?
- "ქართული ოცნების" წარმომადგენლები ისე გაიძახიან პოლარიზაციას, რუსეთის ზურგისა და ივანიშვილის გარეშე რომ აიღო, ვისთან შევლენ ეგენი პოლარიზაციაში? რისი იმედით იქნებიან პოლარიზებული საქართველოს ისტორიასა და ქართველ ხალხთან? რისი თავი აქვთ, თუ არა რუსეთის კა-გე-ბე და რაც არის მათ ზურგს უკან? ასე რომ, ეს პოლარიზაცია აბსოლუტურად ხელოვნური, კრემლისგან მართულია. როდესაც საქართველოს ეძლევა შანსი, იქვე აუცილებლად ჩნდება პოლარიზაცია. პოლარიზაციას დაასრულებს ქართველი ხალხის ნება, სხვა ვერაფერი.
ამ წლების განმავლობაში ყველა კვლევა და გამოკითხვა ამბობს, რომ ეს არის ქართველი ხალხის ნება, მაგრამ მარტო ეს არ კმარა, ეს ნება უნდა ითარგმნოს და აღსრულდეს. ამ ნებას სჭირდება ხელი, ფეხი, კიდურები, თავი, მოძრაობა ანუ აღსრულება და ამ ისტორიული ნების აღსასრულებლად, ვფიქრობ, მთლიანად ქართველმა საზოგადოებამ უნდა შეცვალოს რაღაც, პირველ რიგში - ხელისუფლება.
- პრეზიდენტის იმპიჩმენტის პროცედურის წამოწყებაზე რას იტყვით? სალომე ზურაბიშვილს კონსტიტუციის უგულებელყოფა ედება ბრალად. ხომ არ არის ეს ხელისუფლების მიერ ჩანასახშივე წაგებული თამაში?
- ძალიან წამგებიანი პოზიციაა. როდესაც საქართველოს პრეზიდენტი ევროინტეგრაციის გამო დადის მსოფლიოში, შეუძლებელია ეს ქართველმა ხალხმა კონსტიტუციის დარღვევად აღიქვას. კონსტიტუციის, სახელმწიფოებრიობისა და ისტორიის უმთავრესი გამოწვევა საქართველოს ევროპული ინტეგრაციაა. ესენი სრულიად წაგებულ თამაშში არიან, ვფიქრობ, ეს ესმით, მაგრამ სხვა გზა არა აქვთ იმიტომ, რომ სურთ აჩვენონ თავიანთ შეფებსა და პატრონებს ჩრდილოეთით - ჩვენ ყველაფერს ვაკეთებთ, რომ არ მოგვცენ სტატუსი, არ ვიყოთ თავისუფალი, საქართველო არ წავიდეს წინო და ა.შ.
- რას ემსახურება თეა წულუკიანის უცნაური პოლიტიკა იმ სფეროში, რომლის წარმომადგენლებიც ყველაზე თავისუფალი უნდა იყვნენ - ლიტერატურა, ხელოვნება, ზოგადად, შემოქმედის წნეხში, ჩარჩოებში მოქცევა, ალბათ, წარმოუდგენელია. თქვენ მინისტრს ქართველი ჰეროსტრატე უწოდეთ, რომელიც "აჩანაგებს ყველაფერ ცოცხალს და თვითკმარს კულტურაში".
- წულუკიანი დამოუკიდებელ საქართველოში შექმნილი წარმატებული ინსტიტუტების ნგრევის ნამდვილი დიდოსტატია. ალბათ, როდესაც სრულიად შემთხვევით მოხვდები ხელოვნებისა და კულტურის სფეროში, თუ არ გაითვალისწინე ამ სფეროს, ამ სამყაროს თავისებურებანი, განსხვავებულობანი, ამის ცოდნა არა გაქვს, უნდა იკითხო მაინც რაღაც. ჩვენ აქ ვხედავთ, რომ კულტურის ყველა სფეროში - იქნება მუზეუმები, თეატრი, კინო, ლიტერატურა თუ თეატრი (არ მინდა რაღაც გამომრჩეს), ვინც ამ სფეროში რამე მნიშვნელოვანს ქმნის, ყველა თითქმის ბოიკოტის და არათანამშრომლობის რეჟიმშია ამ სამინისტროსთან. ასე არაა, რომ ვთქვათ, წულუკიანი ცუდია, წულუკიანმა თავი ვერ გაართვაო, კარგებიც არიან და იმათ უნდა ვუთხრათ, რომ წულუკიანი მოხსნან. ვერ იტყვი, რომ მინისტრთა კაბინეტში ან პარლამენტში უმრავლესობიდან ვიღაც არის კეთილი, ვისაც რაიმე ტიპის ნება აქვს, ვინც შეისმენს ქართველ ხელოვანთა ხმას - ანუ ამ თვალსაზრისითაც აბსურდული სიტუაციაა. დასაფიქრებელია - ადამიანი ხელმძღვანელობს სფეროს, რომელიც სრულიად განდგომილია მისგან. მინისტრი არსებობს იმისთვის, რომ დაიცვას და განავითაროს თავისი სფერო, რომელიც სრულიად განდგომილია მისგან. ბიძინა ივანიშვილი ფიქრობს, რომ რადგან ფულს უხდიდა ძველ, დამსახურებულ ხალხს, ამიტომ ქართული კულტურის წინაშე მას ვალი მოხდილი აქვს. ესეც ქვეყნის უბედობის გამო, თორემ ნორმალური ქვეყანა რომ ყოფილიყო, რაში სჭირდებოდათ მათ სხვისი ფული და დახმარება? ევროპულ სამყაროში ისინი ტოპდაფასებული ადამიანები იქნებოდნენ დიდი შემოსავლებით. ქვეყნის უკუღმართობას რა ვუთხარი, თორემ პირიქით, ისინი გასცემდნენ ფულს, მეცენატები და ქველმოქმედები იქნებოდნენ. ამ მართლა დამსახურებულ ხალხს წამოაყვედრა წამლის და საჭმლის ფული, თვლის, რომ კულტურა უკვე მისია, ყველაფრის გაკეთება შეუძლია ამ სფეროში, უნდა დაიმორჩილოს ბოლომდე - პირადი დამოკიდებულება ასეთია, რაც ძალიან სუბიექტური და არარეალისტურია. ბოლო-ბოლო, სტალინი მოინელა ქართულმა კულტურამ და ხელოვნებამ და წულუკიანი რა გახდება? ეს დროის ამბავია.
სტატიის სრული ვერსია იხ. "კვირის პალიტრის" 11 სექტემბრის ნომერში