იყო სიხარულის ცრემლები, ზეიმი თბილისის ქუჩებში, საქართველო გამარჯვებას ზეიმობდა, რომელმაც ქვეყნის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრების გუნდს "ევრო 2024"-ის საგზური მოუტანა. აღარ მახსოვს­, ვინ, მაგრამ კარგად კი თქვა, ამ დღეს თვით ბედნიერებასაც კი უხაროდა, რომ საქარ­თველოს ეწვიაო. 26 მარტი მართლაც ოქროს ასოებით ჩაიწერება საქართველოს ისტორიაში. "ევროპასაც უნდა დავანახოთ, რომ ფეხბურთის თამაშიც კარგად გამოგვდის" ტარიელ ხარხელაური, პოეტი: - მინდა გამარჯვება მივულოცო მთელ საქართველოს, ბიჭებს. რაც ვერ შეძლეს ჩემი შვილების თაობამ, შვილიშვილებისამ, ამათ შეძლეს. როგორც ერთ მუშტად არის შეკრული გუნდი, ქვეყანაც ასე უნდა შეიკრას. მიუღწეველი არაფერია. ამ ბიჭებმა გვაჩვენეს, როგორი უნდა იყოს ხვალინდელი დღე, რომ თურმე შეგვიძლია ერთ ენაზე საუბარი, ერთმანეთისთვის სიყვარულის დადასტურება... მატჩი რომ დაიწყო, ძალიან ვღელავდი. თითქოს მქონდა რწმენა, რომ აუცილებლად თერთმეტმეტრიანით გადაწყდებოდა თამაშის ბედი. მეკარეს რომ ვუყურებდი, მჯეროდა, გამორიცხულია, ბურთი ვერ აიღოს-მეთქი. რომ გავიმარჯვეთ, ისეთი ბედნიერი ვიყავი, წამლის დალევა დამჭირდა. როგორ მინდოდა ამ თაობას გამართლებოდა, იმედი მიეცა მომავალი თაობებისთვის, რომ ყველაფერი შესაძლებელია. მინდა ყველგან პირველები თუ არა, გამორჩეული მაინც ვიყოთ. "ევრო 2024"-ში მონაწილეობა იმედს ნიშნავს ჩვენი ქვეყნისთვის, ევროპასაც უნდა დავანახოთ, რომ ფეხბურთის თამაშიც კარგად გამოგვდის. "სიხარულისგან ისეთ დღეში ვიყავით, ზოგი ჭაღზე ქანაობდა" ლაშა თაბუკაშვილი, მწერალი, დრამატურგი: - საოცრად ბედნიერი ვიყავი,­ ამდენი ქართველი ერთად რომ დავინახე. ნამდვილად არ მეგონა, თუ გავიმარჯვებდით, უბრალოდ, თავს ვაგულიანებდი, რომ არ გაგვიმეტებდა გამჩენი. ყაზახეთსა და ბერძნებს შორის 5:0-მა ბერძნების სასარგებლოდ ძალიან ჩამაფიქრა. ჩვენს თამაშს სტადიონზე დავესწარი. ეს არ იყო სანახაობრივად, ტექნიკით ან სხვა ყველაფრით, რითაც ქართული ფეხბურთი ფასობს, და რითაც ჩვენი ბიჭები არიან გამორჩეული, შესაფასებელი თამაში, ეს უფრო ბრძოლა იყო, რომელსაც ბოლო წამამდე სუნთქვაშეკრული მივჩერებოდით. სხვათა შორის, თურმე რამდენი მეგობარი გვყოლია. გვყოლია მხარდამჭერი სხვა ქვეყნების, სხვა ეროვნების ხალხს შორის. ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანი იყო, ბიჭებმა რომ აფხაზეთი და სამაჩაბლო არ დაივიწყეს ამ ბედნიერების წუთებში. ჩვენ, როგორც ერს, მომავალი გვაქვს. დღესაც არა ვარ მდგომარეობიდან გამოსული. ამ დღეებში პოლიკარპე­ კაკაბაძის სახელობის პრემია გადმომცეს და ფეხბურთზე ვილაპარაკე, იმდენად დაპყრობილი ვიყავი ამ სიხარულით­... აბსოლუტური გიჟი ვიყავი და დამატებით დროს სტადიონიდან წამოვედით, პენალტების სერიას თამრიკო ცაგარეიშვილსა და ოთარ შამათავასთან ვუყურეთ. იქ ჩვენი მეგობრები დაგვხვდნენ. სიხარულისგან ისეთ დღეში ვიყავით ყველა, ზოგი ჭაღზე ქანაობდა. აბსოლუტური ფსიქოზი იყო, მაგრამ მშვენიერი ფსიქოზი... 1981 წელს რომ გავიმარჯვეთ, მაშინ გერმანიაში ვიყავი და მახსოვს ის ამაღლებაც, რაც იმ დღეს დიუსელდორფში იყო. იქ "ლიკუეტ გრუზია" რომ გავიგონე, ვინანე, რომ საქართველოში არ ვიყავი. ევროპის ჩემპიონატი როგორც არ უნდა აეწყოს, ამ გამარჯვებით ძალიან სერიოზული ფუნდამენტი შეიქმნა მომავალი თაობებისთვის, თანაც არა მარტო ფეხბურთისთვის. ახლახან ძიუდოშიც უზარმაზარ წარმატებას მივაღწიეთ, სხვა სპორტშიც. ამ პატარა ერს რა მიმართულებითაც არ უნდა ჰქონდეს გამარჯვება, სხვა რამეზეც იმოქმედებს. რაც მთავარია ახალგაზრდებზე, რომლებიც დამარცხებულის, მსხვერპლის, მცირერიცხოვანი ერის კომპლექსით არ გაიზრდებიან. ეს გამარჯვება უზარმაზარი მნიშვნელობისაა, ევროპისკენ გადადგმული ნაბიჯია ყველა მიმართულებით. ნიჭიერი, ბრძოლისუნარიანი ხალხია ქართველები. "18 ივნისი დათო ყიფიანის დაბადების დღეცაა და ის, როგორც მეთორმეტე ფეხბურთელი, ღრუბლებიდან დაჰყურებს ამ თამაშს" დავით მაღრაძე, პოეტი: - ვულოცავ საქართველოს ნაკრებს ამ გამარჯვებას, ვულოცავ საქართველოს. გამარჯვების საფუძვლიანი მოლოდინი მქონდა, რადგან ასეთი გამარჯვების პრეცედენტი არსებობს ჩემს ბიოგრაფიაში. 1981 წლის დიდ გამარჯვებას ვგულისხმობ და ვფიქრობ, 26 მარტი იყო ექო 1981 წლის 13 მაისის. ბევრი ვარსკვლავი გვახსოვს ქართულ ფეხბურთში, განებივრებული იყო ქართველი გულშემატკივარი ვარსკვლავთცვენით, მაგრამ მინდა გამოვყო სრულიად განსაკუთრებული დათო ყიფიანი. მან გარდატეხა შეიტანა არა მარტო ქართულ ფეხბურთში, არამედ საზოგადოების ცნობიერებაში. მან ზღვარი წაშალა ჩვენსა და ევროპას შორის. ამიტომ მინდა სრულიად განსაკუთრებული­ მოვლენა­ აღვნიშნო დღეს დათო ყიფიანის­ სახით ამ გამარჯვებასთან ერთად. ის უძღოდა წინ ამ გამარჯვებას და არც ის მგონია უბრალო­ დამთხვევა, რომ პირველ მატჩს თურქეთთან ჩვენი ნაკრები ევროპის ჩემპიონატზე 18 ივნისს გამართავს - 18 ივნისი დათო ყიფიანის დაბადების დღეცაა და ის, როგორც მეთორმეტე ფეხბურთელი, ღრუბლებიდან დაჰყურებს ამ თამაშს. - მატჩს სად უყურეთ? - შინ, მეუღლესთან ერთად. სიხარული პირველი წამებიდანვე დამეუფლა, სანამ მატჩი დაიწყებოდა, როცა საქართველოს ჰიმნს მთელი სტადიონი მუსიკალური აკომპანემენტის გარეშე მღეროდა. ეს ჰიმნის ტექსტის ავტორისთვის ემოციის ძალიან დიდი ნაკადია. მერე თავდადებული ბრძოლა და გამარჯვების წუთები იყო. ჩვენ ვცდილობთ ჩვენგანვე შექმნილ პირქუშ გარემოს გამოვტაცოთ ბედნიერების წუთები და საქართველოს საფეხბურთო ნაკრებმა ამის მიზეზიც მოგვცა და ბედნიერებაც გვაჩუქა ამისა. ძალიან მნიშვნელოვანი დღე იყო, თანამედროვე გენერაცია წინაპრის გამარჯვებებს მაშინ იჯერებს, როდესაც თვითონაც შეძლებს გამარჯვებას. სხვა შემთხვევაში ის წინაპრების, წარსულის გამარჯვებები მითებისა და ზღაპრების იერს იძენს, მაგრამ როდესაც შენ თვითონ იმარჯვებ, მერე გჯერა წარსულის გამარჯვებების, გიმტკიცდება რწმენა. ვფიქრობ, ამ გამარჯვებამ უკვე მოუტანა საქართველოს საკუთარი ძალის რწმენა. ყოველ შემთხვევაში ამ გზაზე ძალიან ღონიერი ნაბიჯი გადაიდგა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი ჩემთვის კიდევ ის იყო, რომ გამარჯვების გოლის ავტორმა, კვეკვესკირმა, ეს გამარჯვება აფხაზეთსა და სამაჩაბლოს გაუზიარა და ამ სიტყვებით გამოჩნდა, რომ ქართველი საზოგადოება ღირსებისა და სამოქალაქო შეგნების მაღალ საფეხურზე დგას. ძალიან მკაფიო აღმასვლა იგრძნობა დამოუკიდებლობის პირველ წლებსა და დღევანდელ ვითარებას შორის. უკვე სხვა შინაარსი შეიძინა გამარჯვების სიხარულმა და ამის გამოხატვის უნარი გამოავლინა საზოგადოებამ გამარჯვების გოლის ავტორის სახით. გამარჯვების გემო გაიგო ჩვენმა ახალგაზრდობამ და ეს დაუვიწყარია, ახალი გამარჯვებისკენ აქეზებს ადამიანს. - რას ნიშნავს "ევრო 2024"-ში მონაწილეობა საქართველოსთვის? - ნდობასა და სრულფასოვან ურთიერთობას. არა ცალ ფეხზე დამამცირებელ დგომას, არამედ ღირსეულ, სრულფასოვან ურთიერთობას ევროპასთან. ასევე ჩვენს განვითარებას, განვითარება კი გულისხმობს არა საკუთარი თავის დაკარგვას, არამედ საკუთარი თავის პოვნას. "ქართულმა გენმა იმძლავრა ამ ახალ თაობაში" კოტე ჯანდიერი, მწერალი: - თამაშზე წასვლის დიდი სურვილი მქონდა, მაგრამ არ იშოვებოდა ბილეთი. თუ იშოვებოდა, გადამყიდველებში და არანორმალურად ძვირი ღირდა. ლაშა თაბუკაშვილმა­ დამირეკა, ერთი ბილეთი მაქვს და წამოდიო. ამ დროს შინ მესტუმრნენ არქეოლოგები, რომლებიც მიყვებოდნენ დმანისში სერიოზულ აღმოჩენაზე. ვერ მოვწყდი მათ და ლაშას ვერ გავყევი სტადიონზე. ამიტომ მოგვიანებით ჩემი ასაკის რამდენიმე კაცი შევიკრიბეთ მეგობართან და მის ხანდაზმულ დედასთან ერთად ვუყურეთ თამაშს. ჩვენ შორის ერთ-ერთმა, თემო ჯორჯაძემ, გამოიცნო მთელი დრამატურგია ამ თამაშისა, თქვა, 120 წუთში არ დამთავრდება, იქნება პენალტების სერია და მამარდაშვილი აუცილებლად გაგვიყვანს ევროპის ჩემპიონატზეო. მართლაც ასე მოხდა. სანამ დამთავრდებოდა, ხან ერთს გვიწევდა წნევა, ხან მეორეს და ხან მესამეს. გამარჯვების მოლოდინი მქონდა, ფრთხილი ოპტიმიზმი შეიძლება დაარქვა ამ გრძნობას. ვუშვებდით, რომ შეიძლება გვიმუხთლოს ბედმა და ვერ აღმოვჩნდეთ ევროპის ჩემპიონატზეო, მაგრამ ღვთის მადლით კარგად დამთავრდა ყველაფერი. ამის შემდეგ მე და ჯორჯაძე ქუჩაში გამოვედით. სავსე ახალგაზრდებით, რომლებიც მოდიოდნენ ფეხით, მანქანებით, მოტოციკლეტებით, ყველაფრით და გვიძახდნენ: გილოცავთ, ბაბუო... ასე გახარებულ ახალგაზრდობასთან ერთად ჩავიარეთ მელიქიშვილის გამზირი. ეს იყო სიხარულის ღამე.ჩვენმა ახალგაზრდებმა გამარჯვების გემო გაიგეს. სულ დამარცხებასა და ტრაგიკულ ამბებში იყვნენ. ხან იყო 2008 წლის ომი, მერე "კოვიდი", დაკარგული ტერიტორია, სიცოცხლეები, არეულობა, ეს პოლიტიკანები... არაჩვეულებრივი იყო მათი გულშემატკივრობა, მაგრამ ეს რომ არ ვთქვა არ შემიძლია... როცა მოწინააღმდეგე გუნდის ქვეყნის ჰიმნი იწყება, არ შეიძლება სტადიონი უსტვენდეს. ეს უკულტურობის გამოვლენაა, არ გვეკადრება. სტვენა გინების ტოლფასია. მინდა ჩვენმა არაჩვეულებრივმა­ ოქროს ბიჭებმა მოუწოდონ გულშემატკივარს, რომ ეს აღარ განმეორდეს, თორემ უძველესი კულტურის ერი უკულტურო აღმოვჩნდებით... ქართულმა გენმა­ იმძლავრა ამ ახალ თაობაში, ჯერ გამოჩნდა რაგბიში, ახლა ფეხბურთიც გავიდა საერთაშორისო ასპარეზზე. ეს ნიშნავს, რომ რაღაც მზადდება.­ ამ ერში პოტენცია არსებობს, რომ ეს ერი არის ჯანსაღ ნორმალურ ერთა შორის ერთ-ერთი ბრწყინვალე წარმომადგენელი.­ "ევრო 2024"-ში მონაწილეობა ძალიან მნიშვნელოვანია. რა თქმა უნდა, გვინდა მოვიგოთ, მაგრამ ვიყოთ ღირსეულები მოედანზეც, სტადიონის ტრიბუნაზეც, არ შევარცხვინოთ ჩვენი კულტურა და წარსული ჩვენი საქციელით, პირიქით, ვასახელოთ. ფეხბურთს რომ უყურებ, ბევრ რაღაცას ხედავ მის მიღმა: მიხრა-მოხრაში, ქცევაში, ჟესტში, მიმიკაში, როგორ რეაგირებს უხეშობაზე, მსაჯთან როგორ ურთიერთობს. მახსენდება, ბეკენბაუერი იყო გამორჩეული სტადიონზე ქცევით, მაგალითის მიმცემი იყო, როგორი უნდა იყოს ღირსეული მოთამაშე. დათო ყიფიანი იყო ასეთი და იმედია, ჩვენ ასეთ სურათებს დავინახავთ ევროპის ჩემპიონატზეც ჩვენი ქართველი ბიჭების შესრულებით. გილოცავთ კიდევ ერთხელ ამ დიდ გამარჯვებას. "დღიდან დამოუკიდებლობის აღდგენისა, ჩვენ ამ გამარჯვებას ველოდით" დათო ტურაშვილი, მწერალი: - ვიცოდი, რომ გამარჯვების შემთხვევაში ეს დღე დიდ დღესასწაულად გადაიქცეოდა და ასეც მოხდა, რადგან დღიდან დამოუკიდებლობის აღდგენისა, ჩვენ ამ გამარჯვებას ველოდით. ველოდით და გავიმარჯვეთ კიდეც. თუმცა მე პირადად ფეხბურთს სულ არ მივიჩნევ უბრალოდ სპორტის სახეობად და მგონია, რომ ფეხბურთში წარმატება უამრავი სხვა წარმატების საწინდარი იქნება (სოფლის მეურნეობაშიც კი). ვულოცავ ყველას, განსაკუთრებით კი მათ, ვისაც აკლდა სიხარული, სიყვარული და ბედნიერება... "ჩვენს გამარჯვებას გაუმარჯოს!" თემურ ბაბლუანი; რეჟისორი: - ეს გამარჯვება მოვლენაა, რომელმაც დიდი სიხარული მოიტანა. მთელმა ოჯახმა ვუყურეთ. დაძაბულები ვიყავით, გვინდოდა გაგვემარჯვა და გავიმარჯვეთ. ჩვენს გამარჯვებას გაუმარჯოს! ეს გამარჯვება ქვეყნისთვის დიდი პრესტიჟია. ბევრ მნიშვნელოვან ორთაბრძოლაში მიგვეღოს მონაწილეობა გამარჯვებებით. "ჩემთან ერთად არავინ უყურებს ფეხბ­ურთს, რადგან ვანგრევ ყველაფერს" ზურა ყიფშიძე; მსახიობი: - ერთხელ, ფეხბურთის მსოფლიო ჩემპიონატის დროს, კინოფესტივალზე ვიყავით, გემზე. პატარ-პატარა კაბინებში სხვადასხვა ქვეყნის კომენტატორები ისხდნენ. მე პატივი მცეს და ერთ-ერთ კომენტატორთან ჩამსვეს. გოლი რომ გავიდა, ბრაზით მუშტი მოვიქნიე, მეგონა, კედელს ვარტყამდი, თურმე თაბაშირ- მუყაოს კედელი ყოფილა, ამიტომ მოქნეული მუშტით შევედი მეზობელ კაბინაში და გული გავუხეთქე გერმანელ კომენტატორს. ჩემთან ერთად არავინ უყურებს ფეხბ­ურთს, იმიტომ, რომ იმ დროს ჩემ გვერდით ყოფნა, რბილად რომ ვთქვათ, არასასიამოვნოა, ბევრს ვიგინები, ვყვირი, ვანგრევ ყველაფერს. მიუხედავად ამისა, ამ ისტორიულ თამაშზე მაინც არ დამტოვა მარტო ჩემმა შვილმა, შენ ბებერი ხარ და ცუდად არ გახდეო, ამიტომ ერთად მივუსხედით ეკრანს მე, შვილი, შვილიშვილი, მისი მეგობარი და პირველად ჩემს ცხოვრებაში­ ხმა არ ამომიღია მთელი მატჩის განმავლობაში. ორჯერ წამოვხტი მხოლოდ, ეგ იყო და ეგ. ისე მივჩერებოდი ეკრანს, ყველა კუნთი დაჭიმული მქონდა და მეორე დღეს თავს ისე ვგრძნობდი, თითქოს 5 კაცს ვეცემე. გამარჯვების სურვილი და ოცნება კი მქონდა, მაგრამ მოლოდინი არ მქონია.­ გავგიჟდი სიხარულით. როგორც ყველა, მეც ბედნიერი ვარ. მინდა შემდგომშიც ასე გაგრძელდეს. - ეს გამარჯვება რას ნიშნავს ჩვენი ქვეყნისთვის? - 30 წელი ველოდეთ ამ დღეს. დიდი საქმე მოხდა. არაჩვეულებრივი ფეხბურთელები გვყავს და გვყავდა. ფეხბურთით მოწამლული ვარ. 1966 წლიდან გერმანიის გულშემატკივარი ვარ, საქართველოს შემდეგ, რომ მკითხოთ რატომ, ვერ გიპასუხებთ. ამ დროს ვგიჟდებოდი პელეზე, ბრაზილიაზე, ჰოლანდიაზე... საერთაშორისო არენაზე დანიელებმა ამოიღეს ხმა, იუგოსლავიელებმა, ბულგარელებმაც თავიანთი სიტყვა თქვეს, ყველამ, ჩვენ გარდა. 1981 წელი რომ არ ჩავთვალოთ, ასე ხმამაღლა ჩვენ არ გვითქვამს ჩვენი სიტყვა. ახლა გადასარევ გზაზე ვდგავართ, ასე გაგვეგრძელებინოს. "ბორია პაიჭაძე "დინამოს" მეკარეს ასე არიგებდა: არ გეგონოს, ახლა თბილისის "დინამოს" კარს იცავ, შენ მტრისგან საქართველოს კარიბჭეს იცავო" იმედა კახიანი, მსახიობი: - ფეხბურთი ყველას უყვარს, მით უმეტეს, საქართველოში. მახსოვს, პირველად მამაჩემმა წამიყვანა სტადიონზე, 1947 წელს ჩვენი "დინამო" რიგას ეთამაშებოდა. მაშინ­ ძველი სტადიონი იყო, უფრო მცირე ზომის, პატარა ტრიბუნებით. იმ თამაშიდან დამამახსოვრდა ბორის პაიჭაძე, ფეხბურთის ლეგენდა. მახსოვს, გვერდიდან ბურთი ჩამოაწოდეს, პაიჭაძე თავდამსხმელი იყო და თავით შეაგდო ბურთი კარში. მერე მინდორზე დავარდა და ხელებგაშლილი დიდხანს პირქვე იწვა. ეს სურათი სულ თვალწინ მიდგას. მეუბნებოდნენ, ბორის პაიჭაძე­ ომამდე უნდა გენახაო. ომის დროს ფეხბურთი კი არა, ყველაფერი შეწყვეტილი იყო, გაუცდა საუკეთესო წლები. თუმცა ბევრი მოასწრო - "ფეხბურთის კარუზო" და რა არ უწოდეს. ასე რომ, ბავშვობიდან მიყვარდა სპორტის ეს სახეობა. მერე, პლეხანოვზე, მე სადაც გავიზარდე, იმ ეზოში ცხოვრობდა შოთა იამანიძე, ჩვენი "დინამოს" ცნობილი კაპიტანი. ტოლები ვიყავით. ორივე 1937 წელს დაბადებული. რომ დავქორწინდი, კინოსტუდიამ ბინა მომცა საბურთალოს ქუჩაზე, "დინამოს" ფეხბურთელების კორპუსში. იმ სახლში სულ სპორტსმენები ცხოვრობდნენ, ჩემ გარდა. ასე რომ, სპორტთან, ფეხბურთსა და ფეხბურთელებთან სულ ახლოს ვიყავი. ბორის პაიჭაძე რამდენიმე წელი "დინამოს" მწვრთნელი იყო. სერგო კოტრიკაძე, "დინამოს" მეკარე, მიყვებოდა, სანამ მოედანზე გავალთ, ბორია პაიჭაძე ასე მარიგებს, არ გეგონოს, ახლა თბილისის "დინამოს" კარს იცავ, შენ მტრისგან საქართველოს კარიბჭეს იცავ და მისთვის ყველაფერი უნდა გაიღო, თავი გაწირო და დაიცვა შენი ქვეყანაო. ასეთი სულისკვეთებით თამაშობდნენ. ასე უყურებს ქართველი კაცი ფეხბურთს და არა როგორც უბრალო სანახაობას. ამიტომ ამ გამარჯვებას იმსახურებს ქართული ფეხბურთი. ამ სულისკვეთებას აგრძელებენ დღეს ჩვენი ბიჭები. გილოცავთ ყველას ამ გამარჯვებას. "თქვენ რა გგონიათ, ჩვენ ამათზე კარგი ბიჭები ვიყავით?" რევაზ ჩელებაძე, ვეტერანი ფეხბურთელი: - სტადიონზე დავესწარი თამაშს და ისეთი გახარებული ვარ, სიხარულის ცრემლი ჯერ კიდევ არ შემშრობია თვალზე. - პირველი ცრემლი როდის გადმოგივიდათ? - როცა დამთავრდა თამაში, მანამდე­ ქვასავით ვიჯექი. რა პატარა სიხარული ყოფნის ქართველ ხალხს. ჩვენ ევროპის ჩემპიონატზე გასვლით დიდი ისტორია დავწერეთ. ევროპაზე რომ მოვხვდით, რა ემოცია გამოხატა ხალხმა და თუ მოვიგეთ, წარმოიდგინეთ, რა შეიძლება მოხდეს. 1981 წელს რომ მოვიგეთ, იმის ტოლფასი გახდა ახლანდელი გამარჯვება, რამხელა სიხარული მოგვიტანა ერს. სპორტის ყველა სხვა სახეობა ფეხბურთთან ნულია, არავის ეწყინოს. აი, ხომ დამტკიცდა? მსოფლიოს ჩემპიონები ხდებიან სხვა სახეობებში, ევროპის ჩემპიონები ხდებიან, ახლა კი გავედით ევროპაზე და დაინგრა ყველაფერი სიხარულით. ახალი სიტყვა უნდა ვთქვათ ევროპაში. ამ ბიჭებს ეს ხელეწიფებათ, ახლა რწმენა და თავდაჯერებაც მოემატებათ. თქვენ რა გგონიათ, ჩვენ ამათზე კარგი ბიჭები ვიყავით? ჩვენ რწმენა ჩაგვინერგა მწვრთნელმა და მერე ნელ-ნელა ვიწრთობოდით. ესენიც გამოიწრთობიან და უფლის ნებით დიდ წარმატებას მიაღწევენ. "მოთამაშეობა ჯობს გულშემატკივრობას. უფრო მეტად ნერვიულობ, ვიდრე მინდორზე თამაშისას" ოთარ გაბელია, ვეტერანი ფეხბურთელი: - ჩემს დროს ყველა ბავშვი ოცნებობდა, ბურთი რომ ჰქონოდა. ეზოში, სკოლაში, ყველგან ბურთს დასდევდნენ და იყო ჟრიამული. მეც ასე ვიყავი. - 1981 წელს თქვენც იწვნიეთ გამარჯვების ბედნიერება. - კი. კმაყოფილი ვარ განვლილი ცხოვრების. ჩვენი ბიჭების გამარჯვებას სტადიონზე ვადევნებდი თვალს. ცოტა დიდი პაუზა გვქონდა, დიდხანს ველოდით ამ ზეიმის ნახვას. კარგი ფეხბურთელები გვყავდა, მაგრამ ეტყობა, რაღაც დავაკელით, შედეგი რომ არ გვქონია აქამდე. ახლა გაგვახარეს ბიჭებმა და მთელი საქართველო გაახარეს. - როგორი მოთამაშე ხართ, კი ვიცით, როგორი გულშემატკივარი იყავით, ის გვიამბეთ. - მოთამაშეობა ჯობს გულშემატკივრობას. უფრო მეტად ნერვიულობ, ვიდრე მინდორზე თამაშისას. თამაშის შემდეგ ხმა აღარ მქონდა. რას ვყვიროდი, არ მახსოვს... ვიცი, რამხელა შრომა სჭირდება ფეხბურთს, წელიწადში 2-3 თვით ხარ ოჯახში, დანარჩენი ვარჯიში, გადაფრენა, გადმოფრენაა, დიდი ენერგია სჭირდება. ეს გამარჯვება ბევრს ნიშნავს ქვეყნისთვის. "ევრო 2024"-ზე რომ გავალთ, ბევრი­ გუნდი დააკვირდება ჩვენს ქვეყანას, ჩვენს ფეხბურთელებს. ეს მეტი განვითარებისთვისაც კარგია, მასობრიობაც მოიმატებს, ინფრასტრუქტურაც უფრო მეტად გაკეთდება ფეხბურთის პოპულარიზაციისთვის. ფეხბურთელებსაც მეტ ყურადღებას მიაქცევენ, შეიძლება უკეთეს კლუბებშიც წავიდნენ, ცხოვრებაც აიწყონ და ქვეყანაც ასახელონ. თამაშის წინ რაღაცები დაიწერა საბე­რძნეთის პრესაში, ქართველებმა მარტო ძალოსნობა და ძიუდო იციანო (ეტყობა, ვიღაც ახალბედამ დაწერა). ვინ წავიდა სახლში,­ კი დავინახეთ, ჩვენ კი ევროპაში მივდივართ. ევროპაზე გასვლით დიდი საქმე გაკეთდა. მე რაღაცების იმედი მაქვს, მერე ვიტყვი, როცა დაიწყება ჩემპიონატი. "გადამწყვეტი ამ გამარჯვებაში ხალხის ძალიან დიდი ძალა იყო" მამუკა გორგოძე, რაგბისტი: - მატჩს შინ ვუყურე. როგორც მთელი საქართველო, მეც იმედიანად ვიყავი. საბერძნეთზე ამბობდნენ, მაგარიაო. ამიტომ ცოტა შეშინებული ვიყავი, მაგრამ გულშემატკივრების ისეთი მობილიზაცია იყო, არ შეიძლებოდა არ გაგვემარჯვა. ჩვენმა ფეხბურთელებმა მაგრად იყოჩაღეს, ყველას პატივს ვცემ, მაგრამ მაინც მგონია, გადამწყვეტი ამ გამარჯვებაში ხალხის ძალიან დიდი ძალა იყო. პენალტების სერიას ძალიან დაძაბულმა ვუყურე. ცოტა იღბალი, ცოტა მონდომება, ცოტა გულშემატკივრების მუხტი და ერთიანობაში მოვიგეთ. ეს გამარჯვება ქვეყნის გამარჯვება იყო. მადლობა ჩვენს ბიჭებს. "ევრო 2024"-ში ჩვენი მონაწილეობით ახალი ეტაპი იწყება. ევროპაზეც უნდა გავიდეთ და მერე მსოფლიოზეც. "55 ათასი ადამიანი რომ დაიძახებს, მიდით, ბიჭებო, გენაცვალეთო, იცით, ეს რამხელა სტიმულია?" გელა კეტაშვილი, ვეტერანი ფეხბურთელი: - 55 ათასი ადამიანი რომ დაიძახებს, "საქართველო, საქართველო" და მიდით, ბიჭებო, გენაცვალეთო, იცით, ეს რამხელა სტიმულია? - უდიდესი. ბევრი თამაში მითამაშია "დინამოში", 4 ნაკრებში­ მიწევდა ხანდახან თამაში. მინდორზე რომ გამოვდიოდი, ბურთის დანახვა აღარ მინდოდა, მაგრამ მაყურებელი იმხელა შემართებას მაძლევდა, სულ მავიწყდებოდა გადაღლა. ჩვენ მაყურებლის სიამოვნებისთვის ვთამაშობდით. „ტელეფონზე ზარის მაგივრად დავაყენე შეძახილი: „ხვიჩაა, კვარაცხელია! მამარდა კი დავხატე. ვენაცვალე მამარდას! ის ამ გამარჯვების ერთ-ერთი გმირი იყო“ ზაალ სულაკაური, მხატვარი: - ამ საოცარმა ამბავმა მთელი საქართველო გააერთიანა და გააბედნიერა. აღარ არსებო­ბდა "ნაცი", "ქოცი", მოცი... ხედავ, რა სჭირდება ადამიანს? - ბედნიერება, და ამ ბიჭების წყალობით ეს მოხდა. ჩემმა ცოლმა მითხრა, ამათ ჩემი ღვინო უნდა ვაჩუქოო, მეც არ ჩამოვრჩი და გადავწყვიტე­ კარიკატურები დავხატო, რომლებიც ღვინის ეტიკეტებზეც გადავა. სახელობითი ღვინოები ექნებათ ჩემი ოჯახისგან ჩვენს ბიჭებს. მე ფეხბურთის თავგადაკლული მცოდნე არა ვარ, მაგრამ ხომ ხედავ, ჩემს ტელეფონზე ზარის მაგივრად დავაყენე შეძახილი: "ხვიჩაა, კვარაცხელია!" ამ ერთმა ბიჭმა გამოაცოცხლა მთელი გუნდი და მთელმა გუნდმა გამოაცოცხლა მთელი საქართველო. აზრზე ხარ რა გააკეთეს?! ჯერ სადა ხარ! ეს მხოლოდ ცალი ფეხის შედგმაა ევროპის ჩემპიონატზე და მერე ნახეთ! ამ ერთმა პატარა გამარჯვებამ რა გააკეთა და, ევროპის ჩემპიონი რომ გავხდეთ, რას გავაკეთებთ, წარმომიდგენია... მინდა ნებისმიერ საქმეში ასეთი მაღალი დონე გვქონდეს. უნდა ვაჩვენოთ მსოფლიოს, რომ ჩვენ საბჭოთა წარსულის პროვინცია კი არა ვართ, არამედ ევროპის ერთ-ერთი საუკეთესო ნაწილი. ეს გააკეთეს ამ ბიჭებმა, ევროპას აჩვენეს, რომ დედამიწაზე ქართველები არსებობენ, თან ძალიან მაგრები არიან. - სად უყურეთ თამაშს? - კახეთში მომიწია წასვლამ და ტელეფონი ისე დავამაგრე, ასე თუ ისე, თვალი მედევნებინა თამაშისთვის. ინტერნეტი ჭედავდა და მცირე გაჭედვებით ვიგებდი გზადაგზა, რომ ანგარიში ნულით ნულია. რომ ჩავედი კახეთში, პენალტების სერიაც დაიწყო. აი, ვიდეო რომ გავრცელდა, ბავშვს რომ სძინავს და მამა რომ მოგუდულად, უხმოდ სკანდირებს და ხტუნავს, დაახლოებით ეგეთი დამემართა მეც. სიხარულით სალტოებს ვაკეთებდი. - ახლა ის მიამბეთ, მამარდას კარიკატურა რომ დახატეთ თამაშის დასრულებისთანავე. - ამ გამარჯვების ერთ-ერთი გმირი მამარდა იყო და ამიტომ დავხატე თამაშის დასრულებისთანავე. - ხუთ-ხუთი ხელი დაუხატეთ ხომ ორივე მხარეს? - ხუთ ხელს რას გაუტან გოლს? ეგ გამოვხატე. ვენაცვალე მამარდას! ერთი მამარდა მთელ გუნდს უდრიდა, მთელ ფეხბურთელებს, ყველას უდრიდა, ასე ჩავთვალე. ჩემი სიტყვა დაიმახსოვრე, ეგ ბიჭები საოცრებებს იზამენ.
