"ჩემი მეუღლე პოლიტიკისგან შორსაა, ყველანაირად მეხმარება. 18 წლის ასაკში ხომ არ შევუღლებულვართ? როცა გავიცანი, უკვე კარგად იცოდა ჩემი ხასიათიც და არჩევანიც"
ყოველთვის ელეგანტური, მომხიბვლელი და ენერგიული ანა დოლიძე კარგა ხანია ქართულ პოლიტიკაშია.
შესაძლოა, ყველამ არ იცის, რომ ის საერთაშორისო სამართლის პროფესორია, წაკითხული აქვს ლექციები ნიუ-იორკის, მადრიდის, ოქსფორდის, კემბრიჯის, გლაზგოს უნივერსიტეტებში. გამოქვეყნებული აქვს სამი წიგნი, 20-ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომი და სხვადასხვა დროს, პასუხსაგებ თანამდებობებზეც მუშაობდა...
2020 წლის მაისში ანა დოლიძემ დააფუძნა სამოქალაქო მოძრაობა "ხალხისთვის", რომელიც 2021 წლის მაისში პარტიად გადაკეთდა. რას ნიშნავს მისთვის პოლიტიკაში ყოფნა და როგორ მოვიდა დღემდე? - ამის შესახებ თავად გვესაუბრება.
- ქალბატონო ანა, ალბათ ქართულ პოლიტიკაში ქალის ყოფნა ურთულესი გამოცდაა და სუსტები ამ გამოცდას ვერ უძლებენ.
- მართლაც ასეა! ქართულ პოლიტიკაში ქალის ყოფნა რთულია და ეს ბოლო კვირებში მომხდარმა ამბებმა კიდევ ერთხელ დაამტკიცა. როგორც ჩანს, ჩვენს კოლეგებს სურთ, ქალები პოლიტიკაში უმცირესობაშიც კი არ იყვნენ - აბა, რას ემსახურება ქალთა კვოტების გაუქმება? გამოგიტყდებით, მე ეს არ მიკვირს, რადგან ქალის ყოფნა პოლიტიკაში ზოგიერთებისთვის ხელის შემშლელია - კერძოდ, იმათთვის, ვისაც პროგრესი არ მოსწონს. მთავარი მიზეზი ისაა, რომ ე.წ. შავი გაგება ქალებზე არ მუშაობს, არადა, ამ ხელისუფლების ინტერესია, ქვეყანა შავი გაგებით, ძველბიჭობით, დაშინებით, დაგინებით, ფიზიკური შეურაცხყოფით მართოს... მათი სურვილია, "ქართულ-ჯიგრული გაგებით" მართონ პოლიტიკა და ქალები ამაში ხელს უშლიან - მათ ვერც ძველბიჭურად დაელაპარაკები, ვერც გვერდზე გაიყვან და ვერც უბანში დაიბარებ, როგორც წინა კვირაში, მდინარაძემ დაიბარა ალეკო ელისაშვილი მორიგი დაპირისპირების დროს. რაც მეტი ქალი იქნება პოლიტიკაში, ეს ხელისუფლება მით უფრო მალე დასრულდება, ამიტომ არ მოსწონთ პოლიტიკოსი ქალები და შესაბამისად, ჩვენი ამოცანაა ეს მახინჯი სიტუაცია შევცვალოთ.
- როგორ ფიქრობთ, ამიტომ გადაწყვიტეს გენდერული კვოტების გაუქმება?
- დიახ, რადგან საქართველოში ამომრჩევლების 50% ქალია. ამ გზით, პირდაპირ გვეუბნებიან, რომ პოლიტიკაში ყოფნის უფლება არ გვაქვს. ჩვენი არსებობა და ჩვენი სიმრავლე მათთვის დისკომფორტია, რადგან პარლამენტარი ქალის დაჩაგვრა და დაბულინგება ისე "კარგად" არ გამოსდით, როგორც კაცებისა. ისევ ალეკო ელისაშვილის შემთხვევას გავიხსენებ: მთელმა "ოცნებამ" ეს ერთი დეპუტატი გაიყვანა გვერდზე და საქმე გაურჩია - სწორედ ამაშია საქმე. ქალები საქართველოში არ იჩაგრებიანო, ამტკიცებენ, მაგრამ ჩვენ ხომ ვხედავთ ძალადობისა და მკვლელობის საზარელ ფაქტებს, რომელსაც ამ ქვეყანაში ქალთა მიმართ სჩადიან?
- ყველაფერს თავი რომ დავანებოთ, ქალის ხელფასი ყველა სფეროში გაცილებით დაბალია, ვიდრე მამაკაცისა.
- გეთანხმებით და თქვენ წარმოიდგინეთ, რამდენად რთულია ქალისთვის პოლიტიკაში ყოფნა. ჩემს მაგალითზე გეტყვით: მე რომ ვყოფილიყავი ნორვეგიელი, ავსტრიელი ან ბელგიელი პოლიტიკოსი, ბევრი რამ ჩემს ცხოვრებაში სულ სხვაგვარად იქნებოდა, რადგან ევროპაში თანასწორუფლებიანობა სხვა დონეზეა. ჩვენთან პოლიტიკაში თუ ხარ, საქმეს სრულყოფილად ვერ აკეთებ - არ გაცლიან და ყველაზე მეტი დრო თავდასხმების მოგერიებაში გეხარჯება - იქნება ეს ფიზიკური თავდასხმა, მუქარა თუ სიტყვიერი შეურაცხყოფა. ამის კარგი მაგალითია ჩვენი პარლამენტის სხდომები, სადაც პარლამენტარი ქალები ლამის ბულინგის ქვეშ ჰყავთ და ყველა მეთოდით უპირისპირდებიან. ეს რომ ცივილიზებული პროცესი იყოს, პარლამენტში ბევრად მეტი საგნობრივი დისკუსია იქნებოდა და გაცილებით მეტი საქმე გაკეთდებოდა. ზოგჯერ ვფიქრობ, რომ კვოტების გაუქმება ერთგვარი მუქარაა, რომლითაც ქალების გაჩუმებას ცდილობენ. მუქარაა რუსული კანონის შემოღების მორიგი მცდელობაც. შეტევაზე გადავიდნენ, გვაშანტაჟებენ და ისე იქცევიან, რომ ევროპისკენ ნაბიჯი ვერ გადავდგათ. რუსულ კანონსაც ამიტომ მიადგნენ, რადგან რეალურად, ეს მათი ბუნების გამჟღავნებაა. სწორედ ამ გზით ცდილობენ ევროპული დღის წესრიგი დააზიანონ. ყველა ვხედავდით, რა ერთიანი და ბედნიერი იყო ჩვენი ხალხი საქართველოს ნაკრების გამარჯვების შემდეგ, მაგრამ პოლიტიკოსების საქციელმა პარლამენტის სხდომაზე, ეს სიხარული გაანახევრა. სწორედ ესაა რუსული დღის წესრიგი: მტერს ჩვენი ერთიანობა არ სურს, რადგან ყველაზე საშიში ქართველები მაშინ არიან, როცა ერთიანდებიან. ასე მოხდა ბოლო საფეხბურთო გამარჯვების შემდეგაც - ხალხი გაერთიანდა და მტერმა ეს ვერ აიტანა. აქვე, ისრაელის მაგალითს მოვიშველიებ: კარგად ვიცნობ ისრაელის პოლიტიკას და ვიცი, რომ იქ სულ კამათი და დისკუსიაა, მაგრამ ვერავინ იტყვის, რომ ებრაელებს სახელმწიფო ინტერესებისთვის გაერთიანება არ შეუძლიათ. ეს შეძლეს უკრაინელებმაც და ჩვენც სწორედ ეს გვჭირდება: ძირითად საკითხებზე თანხმობა, მაგალითად, პროევროპულობაზე - ჩვენ ამ საკითხის ირგვლივ ყოველთვის ვერთიანდებით და არა მგონია, ამ მისწრაფების ჩახშობა ვინმემ შეძლოს.
- საინტერესოა, როდის გადაწყვიტეთ, რომ პოლიტიკა გაინტერესებდათ?
- შეიძლება ითქვას, რომ მე ქართულ პოლიტიკაში პატარაობიდანვე ჩართული ვიყავი: მამაჩემი, ვალერი დოლიძე ეროვნულ მოძრაობაში იყო, ის "მრგვალი მაგიდის" წევრი გახლდათ და ზვიად გამსახურდიასაც ახლოს იცნობდა. ჩვენს სახლში ტელევიზორი 24 საათი ჩართული იყო და სულ მიმდინარე ამბებზე მსჯელობა მესმოდა, ჩვენთან ტარდებოდა ზვიად გამსახურდიას მთავრობის შეკრებებიც. სწორედ ჩვენს ოჯახში დაიგეგმა ბევრი მნიშვნელოვანი ამბავი იმდროინდელ საქართველოში. ბავშვობიდან იმდენი რამ მესმოდა, იმდენად პოლიტიზებულ გარემოში ვიზრდებოდი, რომ ეს ჩემი სამყარო იყო, სადაც თავს ისე ვგრძნობდი, როგორც თევზი - წყალში. მამა ახლოს იყო ზვიადთან და ორჯერ ჩავიდა მასთან, გროზნოში. მახსოვს, რომ 4-5-ჯერ დაიჭირეს, ერთხელ აწამეს კიდეც. როგორც ჩანს, სხგვაგვარად ცხოვრება არ შეეძლო. ძალიან ახლოს იცნობდა ვალტერ შურღაიას და ზვიად ძიძიგურს, რომელთან ერთად ციხეშიც იჯდა. გადატრიალება უკვე მომხდარი იყო, როცა სატელევიზიო გადაცემებში რეკავდა და იმდროინდელ ხელისუფლებას აკრიტიკებდა. თანაც, თავის სახელს და გვარს არ მალავდა, პირდაპირ ეთერში ამბობდა, რასაც ფიქრობდა, მერე სახლში აკითხავდნენ, წაიყვანდნენ, დაკითხავდნენ და უკან აბრუნებდნენ. მოკლედ, როგორც ყველა "ზვიადისტს", მასაც დევნიდნენ. მიუხედავად ყველაფრისა, მე ეს სფერო ყოველთვის მაინტერესებდა, ჩემს პროფესიად საერთაშორისო სამართალი ამიტომ ავირჩიე.
- ალბათ, ქალის პოლიტიკაში ყოფნა ორმაგად რთულია, როცა მას ორი არაჩვეულებრივი შვილი ჰყავს აღსაზრდელი...
- ცხადია, პოლიტიკისა და ოჯახის ერთმანეთთან შეთავსება რთულია, მით უმეტეს, რომ ლექციებსაც ვკითხულობ, მაქვს ჩემი კვლევები და ეს ჩემი სამსახურია. ლექციებს ძირითადად, უცხოეთში ვკითხულობ - სხვადასხვა ქვეყანაში, როგორც მიწვეული ლექტორი. იქ ანაზღაურება ბევრად მაღალია, რაც მომწონს. ჩვენს უნივერსიტეტებში, სამწუხაროდ, ანაზღაურების არასწორი ფორმაა ანუ საათობრივი სისტემა, ამიტომ უცხოეთში ჩასვლა მირჩევნია. პროფესორობა და დოქტორობა ძალიან მადგება, რადგან მარტო პოლიტიკით საქართველოში ვერ იარსებებ.
- თქვენი შვილები ამის გამო ხომ არ გსაყვედურობენ?
- რასაკვირველია, პერიოდული განშორება გვიწევს, რაც მეც მიჭირს და მათაც. ჩემი უფროსი შვილი, ანდრო თინეიჯერია, 17 წლის და როგორც ყველას ამ ასაკში, მასაც მხარდაჭერა და ემოციური თანადგომა სჭირდება. პატარა ჯერ 3 წლისაა და მას უფრო ფიზიკური მხარდაჭერა ესაჭიროება. ხშირად ვამბობ, რომ კრავაისთან ერთად მე ხელახლა დავიწყე მშობლობა. ეს რთული, მაგრამ ძალიან სასიამოვნო პროცესია. რასაც ვაკეთებ, ყველაფერი მათთვისაა. სხვათა შორის, ჩემი დისერტაციაც ანდროს მივუძღვენი და მეორე წიგნიც. მას პროფესია ჯერ არ აურჩევია, ყოყმანობს და შერჩევის პროცესშია. მეც არ ვერევი, რადგან ვფიქრობ, საკუთარი მომავალი თავად უნდა განსაზღვროს. სხვათა შორის, ანდროს ძალიან ეხერხება მათემატიკა, მაგრამ არანაკლებ მოსწონს და ეხერხება სპორტიც. გატაცებულია ორთაბრძოლებით, რომელიც ახლა მოდაშია. ვნახოთ, საბოლოო ჯამში რას გადაწყვეტს. მთავარია, თავისი არჩევანი მოსწონდეს, თორემ ჩემთვის მნიშვნელობა არა აქვს, სად, რომელ სპეციალობაზე ჩააბარებს. ჯერ კიდევ აქვს დრო, რომ საბოლოო არჩევანი გააკეთოს.
- იმის გამო, რომ ძალიან დაკავებული ხართ, მეუღლე ხომ არ გირჩევთ, პოლიტიკას შეეშვიო?
- ჩემი მეუღლე ფინანსისტია, პოლიტიკისგან შორსაა და საჯაროდ გამოჩენა საერთოდ არ უყვარს, სხვა მხრივ, ყველანაირად მეხმარება. 18 წლის ასაკში ხომ არ შევუღლებულვართ? როცა გავიცანი, მან უკვე კარგად იცოდა ჩემი ხასიათიც და არჩევანიც; ახლაც იცის, რომ ჩემი საქმე მიყვარს და ყველაფერს პატრიოტიზმის გამო ვაკეთებ. მისთვის ჩემი ცხოვრების სტილი თავიდან ბოლომდე გასაგებია და ამის გამო ვემადლიერები. ორივე მაქსიმალურად ვცდილობთ, ერთმანეთს დავეხმაროთ და მთელი ჩვენი დრო პოლიტიკამ არ წაიღოს. ოჯახში როცა ვართ, საქმეზე ნაკლებად ვსაუბრობთ, სადილს ვამზადებთ თუ ბავშვებს ვასეირნებთ; ვცდილობთ, ოჯახური საკითხები განვიხილოთ და ყველაფერი ერთად გადავწყვიტოთ.
- რას ნიშნავს თქვენთვის ოჯახი?
- ოჯახი არის ძალიან მნიშვნელოვანი საყრდენი, რომელიც ჩემი იმედიცაა და თავშესაფარიც. ადამიანისთვის ჯერ დედ-მამის ოჯახში გატარებული წლებია გადამწყვეტი და მერე ვისთან შექმნის ოჯახს. შეიძლება მარტო მყოფი ადამიანიც განვითარდეს და კარიერულად წინ წავიდეს, მაგრამ ის სოციალური არსებაა, ამიტომ ოჯახი უმნიშვნელოვანესი მოვლენაა. საკუთარი სახლი შენი ციხესიმაგრე და შენი მთავარი საყრდენი უნდა იყოს. მე ოჯახი ყველაფერში მეხმარება; ეს არის ხალხი, რომელსაც მე ყველა ვარიანტში ვუყვარვარ - შეცდომას დავუშვებ, წარმატებული ვიქნები თუ წარუმატებელი... ადამიანმა უნდა იცოდეს, რომ ოჯახის წევრებს ის უყვართ - გამარჯვებულიც და დამარცხებულიც. ოჯახი წარმატების მთავარი წყაროა, ამიტომ მის ასაშენებლად დიდი დრო და ენერგია უნდა დახარჯო.
- ცნობილია, რომ თქვენი პირველი მეუღლე ირაკლი კაკაბაძე იყო. თუ ახერხებთ მასთან კარგი ურთიერთობა გქონდეთ?
- სხვათა შორის, ირაკლი კაკაბაძეს ცოლად რომ გავყევი, ძალიან პატარა მაშინაც არ ვყოფილვარ. ამჟამად მასთან კარგი ურთიერთობა მაქვს. მასაც მეორე მეუღლე ჰყავს. ჩვენ ძირითადად, ანდროს თაობაზე გვიწევს მსჯელობა და შეთანხმება. ვცდილობთ, მას მხარში დავუდგეთ, ყურადღება არ მოვაკლოთ და სიტუაცია, რომელშიც ვიმყოფებით, მის სასიკეთოდ ვმართოთ.
- დაბოლოს, ისევ ჩვენი სამშობლოს პრობლემებს დავუბრუნდეთ: როგორ შეიძლება ეს პრობლემები გადავლახოთ და ჩვენი ქვეყანა სამშვიდობოს გავიყვანოთ?
- როგორც უკვე ვთქვი, მტრებისთვის მთავარი პრობლემა ყოველთვის ქართველების ერთიანობა იყო. ერთად როცა ვართ, ყველაფერი შეგვიძლია. საქართველო დამოუკიდებელი რომ გახდა, ესეც ჩვენი ერთიანობის და სიმამაცის დამსახურება იყო, თანაც, საქართველოს დამოუკიდებლობა მოსახლეობის უმრავლესობის არჩევანი გახლდათ. ერთიანობას ძირითად ფასეულობებში უნდა მივაღწიოთ, თორემ ცხადია, ყველაფერში ერთი აზრი ვერ გვექნება - ეს ხომ მრავალხმიანობის ქვეყანაა? ქართულ სიმღერას დააკვირდით: ყველა თავის ხმას ამბობს, მაგრამ ბოლოს მაინც ერთი მთლიანი ჰარმონია იქმნება. ჩვენს სამშობლოში ადამიანები განსხვავებულად ფიქრობენ და მოვლენებს განსხვავებულად აფასებენ - ეს სრულიად გასაგებია, მაგრამ გამოსავალი ძირითად, სასიცოცხლო წესებზე შეთანხმებაა. თუ ამგვარ შეთანხმებას შევძლებთ, ყველაფერს მივაღწევთ და მტრებიც ვერაფერს დაგვაკლებენ.
ხათუნა ჩიგოგიძე