არის თუ არა გამოსავალი პოლარიზაციის ჩიხიდან?!
საზოგადოების პროტესტი "უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ" კანონის გამო, სულ უფრო ძლიერდება. თუმცა ხელისუფლება ჯერ არც ამ პროტესტის შემჩნევას ცდილობს. რა შანსია, რომ პროცესები უფრო მეტად არ დაიძაბოს, იქნება თუ არა გამოსავალი, რომ კანონი საზოგადოებისთვის მისაღებად მოდიფიცირდეს და ამისთვის რისი გაკეთება შეიძლება, ამ საკითხებზე კონსტიტუციონალისტ ვახტანგ ხმალაძესა და პოლიტიკის ანალიტიკოსებს, რამაზ საყვარელიძესა და ირაკლი მელაშვილს ვესაუბრეთ:
"ამ კანონის შემობრუნების რეალური მიზეზი სულ სხვაა..."
ვახტანგ ხმალაძე: - კომპრომისის შესაძლებლობას ნაკლებად ვხედავ და არა იმიტომ, რომ ეს შეუძლებელია, არამედ იმის გამო, თუ რა არის ხელისუფლების მიზანი. პრობლემა სწორედ რეალური მიზანია, რომლის თაობაზე ხმას არ იღებენ. გაცხადებული მიზანია არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიასაშუალებების დაფინანსების გამჭვირვალობის უზრუნველყოფა. თუმცა არაერთი კითხვის ნიშანი ჩნდება, რადგან მასობრივი ინფორმაციის ელექტრონული საშუალებების - რადიოსა და ტელევიზიის არა მხოლოდ დაფინანსება, არამედ ხარჯებიც, გარდა პერსონალური მონაცემებისა, დღეს მოქმედი კანონით აბსოლუტურად ღიაა და ინფორმაცია დევს ორ ადგილას - თავად მაუწყებლის ვებგვერდზე და კომუნიკაციების მარეგულირებელი კომისიის ვებგვერდზე. ბეჭდურ და ინტერნეტმედიას ამის გამოქვეყნების ვალდებულება არა აქვთ, მაგრამ სახელმწიფოსთვის მათი ყველა შემოსავალი და ხარჯი, პერსონალური მონაცემების ჩათვლით, ანუ კონკრეტულ პირთა ვინაობითა და მათი ხელფასების ოდენობით, ცნობილია, რადგან ყველა ბეჭდური მედია ვალდებულია ყოველწლიურად წარადგინოს ფინანსური დეკლარაცია შემოსავლების სამსახურში, რომელსაც აქვს უფლება შეამოწმოს ინფორმაციის სიზუსტე. თუ დარღვევა აღმოჩნდა, სახელმწიფოს აქვს კანონით განსაზღვრული სანქციის გამოყენების უფლება. დარწმუნებული ვარ, საზოგადოებისთვის ინტერესს არ წარმოადგენს, ვთქვათ, იმის ცოდნა, რომელიღაც გაზეთმა რა შემოსავალი მიიღო და რა ხელფასები გასცა.
რაც შეეხება არასამთავრობო ორგანიზაციებს, მაუწყებლებისგან განსხვავებით, მათზე ერთ ადგილას არ არის თავმოყრილი ინფორმაცია. მისი მოძიება სხვადასხვა ადგილას შეიძლება. რაც შეეხება გრანტებს, ინფორმაცია დევს სპეციალურ ვებგვერდზე, რომელიც თუ სწორად მახსოვს, ფინანსთა სამინისტროშია, სადაც მითითებულია არასამთავრობო ორგანიზაციის მიერ მიღებული გრანტის დასახელება, გამცემის დასახელება, ოდენობა, მიზნობრივი დანიშნულება და მოქმედების ვადა და ყველას შეუძლია ნახოს. არასამთავრობო ორგანიზაციის თანამშრომელი რა ხელფასს და რა ჰონორარს იღებს, ამის ცოდნის საჭიროება ყველასთვის არათუ არ არსებობს, არამედ "პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ" კანონში პირდაპირ არის აღნიშნული, რომ ამ სახის ინფორმაცია კონფიდენციალურია. რა საჭიროებაა თქვენ იცოდეთ, მე რა ხელფასი მაქვს. მეტიც, მე კანონი მაძლევს სრულ უფლებას გითხრათ, რომ არ გეტყვით. ცხადია, საჯარო სამსახურში საქმე სხვაგვარად არის, სადაც ყველაფერი გამჭვირვალე უნდა იყოს და ამდენად, ხელისუფლებისთვის ყველა ინფორმაცია, პერსონალური მონაცემების ჩათვლით, ცნობილია. თუ ხელისუფლებას მიაჩნია, რომ საზოგადოებამ უფრო მეტი უნდა იცოდეს, ვთქვათ, რა თანხა გაიცემა ხელფასებზე, რა თანხა მატერიალური საშუალებების შეძენაზე, მივლინებებზე და ა.შ., ამის გაკეთება მარტივად შეეძლო. საკმარისი იყო "გრანტების შესახებ" კანონს დამატებოდა ერთი მუხლი, სადაც მითითებული იქნებოდა ის ინფორმაცია, რომელიც საჯარო უნდა იყოს, და მორჩა. სხვათა შორის, კანონის მიღების საერთაშორისო სტანდარტები ასეთია და ამას ასწავლიან იურიდიულ ფაკულტეტებზეც, რომ კანონის მიღებისას პირველ რიგში უნდა განისაზღვროს კანონის საჭიროება, ანუ რა არის მიზანი და შემდეგ ამ მიზნის მიღწევა საჭიროა თუ არა საზოგადოებისთვის. ამის შემდეგ უნდა განისაზღვროს ამ მიზნის მისაღწევად უმარტივესი გზა. ამ შემთხვევაში გამჭვირვალობის მისაღწევად მარტივი გზა იქნებოდა ის, რომ მაუწყებლებს არ შეხებოდნენ, რადგან მეტი რაღა უნდა გახადონ გამჭვირვალე, ისედაც გამჭვირვალეა. თუ მაინცდამაინც უნდოდათ ბეჭდვით საშუალებებზეც გაევრცელებინათ, ეს ნორმა დაემატებინათ, მაგალითად, "გრანტების შესახებ" კანონში. ასევე დაემატებინათ ის ინფორმაცია, რომელიც მიაჩნიათ, რომ უნდა იყოს გამჭვირვალე გრანტის მიმღების მიერ და ამით დამთავრდებოდა ყველაფერი, არ მოჰყვებოდა ამხელა ამბავი არც საქართველოში და არც მის ფარგლებს გარეთ...
აქ ჩნდება კითხვა, ასეთი კანონი საჭიროა? მე არ მაინტერესებს, ის რუსული, ყირგიზული, კანადური თუ ფრანგულია. მე მაინტერესებს, საჭიროა თუ არა ასეთი კანონი და ამაზე ჩემი პასუხია, რომ ამ საჭიროებას ვერ ვხედავ. გამჭვირვალობა ამ კანონის გარეშე ისედაც მიღწეულია, მაშასადამე, რეალური მიზეზი სულ სხვაა, რაზეც ხელისუფლება არაფერს ამბობს. გამოდის, მიზანი არის გინდა მედიასაშუალებებისთვის, გინდა არასამთავრობო ორგანიზაციებისთვის ზემოხსენებული იარლიყის მიწებება, რომელიც აღიქმება მკვეთრად უარყოფითად და ეს მაღალი ალბათობით გამოიწვევს მედიასაშუალებების შესახებ უარყოფითი დამოკიდებულების დამკვიდრებას. მაგრამ ჩნდება კიდევ ერთი კითხვა, მხოლოდ ეს არის თუ არა მიზანი? და ამ დროს გვახსენდება, როგორ დაიწყო გამჭვირვალობის ეს პროცესი და შემდეგ როგორ განვითარდა რუსეთში, სადაც პირველად გაჩნდა "უცხოური გავლენის აგენტის" ცნება, რაც მანამდე რუსეთში არ ყოფილა, და როგორ გაავრცელეს ეს კანონი ნელ-ნელა ყველაფერზე. რა ნაბიჯებსაც დგამს "ოცნება", შეიძლება საკმაოდ ალბათურად მივიჩნიოთ მოვლენების შემდგომი განვითარება სწორედ ასეთი მიმართულებით. ეს უკვე პრობლემას შეუქმნის არა მხოლოდ საქართველოს იურიდიულ პირებს, არამედ უცხოურ იურიდიულ პირებსაც. მაგალითად, რომელიღაც ფონდს, რომელიც საქართველოში აფინანსებს მართლმსაჯულების ხელშემწყობ პროექტებს, მიაკუთვნებენ უცხოური ინტერესების გამტარებლის სტატუსს. ვის ესიამოვნება ასეთი სტატუსი და ეს ორგანიზაციები შეწყვეტენ საქართველოში საქმიანობას. დიდი ალბათობით, მიზანი სწორედ ეს არის. ამაზე ისიც მეტყველებს, რომ ამ კანონპროექტის მიღება ევროკავშირისთვის იქნება ევროკავშირში არსებული წესების საწინააღმდეგო მიდგომა და ეს ოდნავ გამოღებულ კარს ევროკავშირის წევრობისთვის დახურავს. აი, ეს ხომ არ არის ამ ხელისუფლების მიზანი და ცხადია, ამ კითხვაზე ცალსახა პასუხი არა მაქვს.
- ვთქვათ, ხელისუფლებამ ჩათვალა, რომ კანონის მეორედ უკან წაღება მათ პრესტიჟზე ცუდად იმოქმედებს, არის შანსი, კანონი ისე მოდიფიცირდეს, რომ მისაღები გახდეს? თუნდაც სათაური შეცვალონ, ჩამოაშორონ რაგენტის იარლიყის მიწებების ვალდებულება და დატოვონ მხოლოდ გამჭვირვალობის.
- არ იქნება სამართლებრივად სწორი. კანონების მიღებას აქვს თავისი წესები და პირობები, რა შემთხვევაში უნდა მიიღებოდეს და რა შემთხვევაში, არა. ამ ყველაფერს ეწინააღმდეგება ის, რასაც ჩვენ დღეს ვხედავთ. კიდევ ერთი რამ არის და ჩემი აზრით, არცთუ უსაფუძვლო ვარაუდი, თუ რატომ დაიწყეს ახლა ამ კანონის მიღება. ყურადღება მივაქციოთ, რომ ამ კანონის პირველი მოსმენით მიღების პარალელურად, საგადასახადო კოდექსში დაჩქარებული წესით დაამტკიცეს ცვლილება, რომელიც შეეხება ოფშორული ზონიდან საქართველოში ყოველგვარი დაბეგვრის გარეშე, ფინანსური და მატერიალური რესურსების გადმოტანას და თან 2030 წლამდე გათავისუფლებული იქნება გადასახადების გადახდისგან. იმიტომ ხომ არ იქნა ეს კანონი შემოგდებული, რომ ამ კანონის გამო ატეხილი ხმაურისა და პროტესტის ფონზე ეს ადვილად გაეცურებინათ. ამ რუსული კანონის საბოლოოდ დამტკიცებისთვის დაახლოებით კიდევ ერთი თვეა და ამ ხნის განმავლობაში საზოგადოებრივი აზრი სწორედ ამით იქნება დაკავებული და სხვა რაღაცები ყურადღების მიღმა დარჩება.
- თუ ასეა, მაშინ ე.წ. აგენტების კანონის უკან გაწვევა ან განუსაზღვრელი ვადით გადადება უნდა გაუადვილდეთ, ხომ?
- წესით, რეგლამენტით განუსაზღვრელი დროით გადადება არ შეუძლიათ, რადგან კანონის მიღების დადგენილი ვადები არსებობს. თუმცა რეგლამენტის არაერთი მოთხოვნა დაურღვევია ამ პარლამენტს. მაგალითად, ის, რომ ოპოზიციის მიერ შეტანილი კანონპროექტები თვეებია კომიტეტებშიც კი არ არის განხილული. ყველაზე სწორი იქნება, რომ გააკეთონ იგივე, რაც შარშან - გაიტანონ მეორე მოსმენაზე და ჩააგდონ. თუმცა, თუ მიიღეს გადაწყვეტილება, რომ აღარ დაამტკიცონ, შესაძლოა მართლა გადადონ და დაელოდონ მოვლენების განვითარებას. ესეც რეგლამენტის დარღვევა იქნება, მაგრამ როგორც გითხარით, რეგლამენტი არაერთხელ დაურღვევიათ.
"ახლა დესტაბილიზაცია ჩვენი ქვეყნისთვის დაუშვებელია"
რამაზ საყვარელიძე: - რა თქმა უნდა, 30 წლის განმავლობაში ბევრი პრობლემა იყო ე.წ. ხავერდოვან რევოლუციებთან დაკავშირებით, რაშიც ვიღაც მონაწილეობდა, ვიღაც არა, მაგრამ საერთო ჯამში დიდი და ფართო თემაა. უფრო მარტივად კი, ამ მოვლენების ფონზე, რაც ბოლო დროს ვითარდება პოსტსაბჭოთა ქვეყნებით დაწყებული და აფრიკის ქვეყნებით დამთავრებული, ამ ტექნოლოგიებიდან ერთი რამ არის გასათვალისწინებელი - ხალხის ის მასა, რომელიც პროტესტში მონაწილეობს, ვერ აცნობიერებს, ვის მიჰყავს პროტესტი და საით მიდის. შეიძლება არც არავის მიჰყავდეს და პროტესტი მაინც შეიცავდეს რისკს. ამიტომაც არის დასაფიქრებელი ეს პროტესტი, რადგან ახლა დესტაბილიზაცია ჩვენთვის დაუშვებელია, ვიდრე იყო შარშან, რადგან არჩევნების წინ შეიძლება გააქროს არჩევნები იმ მხრივ, რომ ამ პროცესში ოპოზიციური პარტიებიც კი განზე დგანან. ქვეყანაში ნიჰილიზმი პოლიტიკური სპექტრის მიმართ ისედაც არის და კიდევ უფრო გაიზრდება.
- ოპოზიცია რომ არ აქტიურობს, არ ნიშნავს, რომ არ აპროტესტებს ამ კანონს. ეს ჩანს პარლამენტში მათი აქტიურობითაც და აქციებზეც დადიან. კანონი შემოიტანა ხელისუფლებამ და თუ საზოგადოებაში ნიჰილიზმი გაჩნდება, გაჩნდება მათ მიმართ, ეს იქნება პასუხი მათ ქმედებაზე. რატომ არის ეს პრობლემური პოლიტიკური თვალსაზრისით, ბოლოს და ბოლოს, მხოლოდ "ოცნების" რეიტინგი ხომ არაა საზოგადოების სადარდებელი?
- მე იმას ვამბობ, რომ ეს პროტესტი საშიშია და უსაფუძვლოა იმიტომ, რომ აპროტესტებენ იმას, რაც შეიძლება მოხდეს. ხომ არ აჯობებს, დაუცადონ და თუ დაშავდება, მერე გააპროტესტონ? საქმეზე უნდა იყოს პროტესტი და არა მოლოდინზე. წინასწარ აგორებული საპროტესტო ტალღა მერე საით გადაგორდება და რა შედეგს მოიტანს, ბევრისთვის გაუგებარი იქნება.
- ხელისუფლებამ პირობა დაარღვია, რომ აღარ შემოიტანდა ხელმეორედ ამ კანონს. ამიტომაც მთელი პასუხისმგებლობა ხელისუფლებაზეა. რეაგირება არ უნდა ჰქონდეს საზოგადოებას თუ ჭეშმარიტების ერთადერთი წყარო მმართველი პარტიაა და უნდა გავჩუმდეთ და ტაში დავუკრათ?
- ლოგიკა, რომ შეიძლება ცუდი რამ მოხდეს, იმას ჰგავს, სახიფათო ადამიანი ჩემ გვერდით რომ ცხოვრობს და მოვითხოვო, დაიჭირეთ, რადგან იქნებ მერე ვეღარ დაიჭიროთ, რამე რომ დააშავოს-მეთქი...
მე იმას ვამბობ, რომ მოლოდინის გაპროტესტება არადამაჯერებელია. მე ისიც არ ვიცი, რატომ შემოაბრუნეს ეს კანონი. არც ველოდებოდი, რომ შემოაბრუნებდნენ, მაგრამ ლაპარაკი იმაზე, არიქა, რუსეთისკენ მივდივართო, კანონებით რუსეთისკენ არავინ მიდის. უკრაინას რა კანონიც არ უნდა მიეღო, რუსეთისკენ წასვლა არ იქნებოდა, მაგრამ რაც მოხდა უბედურ უკრაინაში, ეს არის რუსეთისკენ წასვლა, რუსეთი ტანკებით ექაჩება უკრაინას თავისკენ.
- ანუ ეს კანონი რომ არ მივიღოთ, რუსეთი ტანკებით შემოვა?
- მე იმის თქმა მინდა, არ ხდება ასეთი რამ, რომ რაღაც კანონმა ერთი ქვეყანა მეორეს დაუქვემდებაროს.
- შეიძლება სწორედ სამართლებრივი აქტით მოხდეს დაქვემდებარება, მაგრამ ამას თავი დავანებოთ, რუსეთს იმიტომ ვადარებთ, რომ იქ მოხდა ასე. რუსეთს თავი დავანებოთ და ჩავთვალოთ, რომ არ არსებობს, რისთვის ვიღებთ ამ კანონს? გამჭვირვალობის პრობლემა არ არის და თუ უფრო მეტი უნდათ, არსებულ კანონებში დაამატონ კონკრეტული მოთხოვნები. რატომ აკერებ არასამთავრობო სექტორს და მედიას "უცხო ქვეყნის ინტერესების გამტარებლის" იარლიყს და რატომ გინდა საზოგადოების ნაწილმა მტრად ჩათვალოს მედია და არასამთავრობო სექტორი, ეს ორი ინსტიტუტი, რაც დემოკრატიისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია? ეს არის მთავარი.
- რაც შეეხება ინსტიტუტებს, ამიტომაც ვახსენე რევოლუციური გაზაფხულები. ვისაც არ ეზარება, შეუძლია ნახოს ამერიკელი პოლიტოლოგ შარპის შესახებ ინფორმაცია, რომელმაც შეიმუშავა ხავერდოვანი რევოლუციების სცენარი, რომლის მიხედვითაც მოხდა რევოლუცია ბევრ ქვეყანაში. ამ სცენარში სწორედ ეს არის წამოწეული - მედიისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების მეშვეობით ხელისუფლების შეცვლა.
- რა ვქნათ, ხელისუფლების შეცვლის საკითხი რომ არ დადგეს, მედია და არასამთავრობო სექტორი ავკრძალოთ?
- რატომ უნდა ავკრძალოთ? ლაპარაკია იმაზე, რომ რევოლუციურ სცენარში მონაწილეობენ.
- რევოლუცია ხდება მაშინ, როდესაც მმართველ პარტიას ხელისუფლების დათმობა ცოცხალი თავით არ უნდა და ამისთვის ყველაფერს აკეთებს. მოიქცეს ნორმალურად და არ გახდება რევოლუცია საჭირო. და მეორე - ანუ თქვენც მიხვედით იქამდე, რომ "ქართულ ოცნებას" არ უნდა ხელისუფლების დათმობა. იცის, სამართლიანი გზით თუ წავა, მოუწევს და რადგან ამას არ აპირებს, ეშინია რევოლუციის და წინასწარ იქმნის ბაზას, რომ აკრძალოს მედია და არასამთავრობო სექტორი, რათა რევოლუცია არ მოუწყონ?
- შარპის სცენარში სწორედ ეს ორი ინსტიტუტია მოხსენიებული და ასე მოხდა ყველგან.
- დემოკრატიისთვის რომ მედიას და არასამთავრობო სექტორს გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს, ამის ავტორების ჩამოთვლას ხომ არ დავიწყებ? და თუ ეს უნდა შეზღუდო იმის შიშით, ვაიმე, ცუდს რომ გავაკეთებ, რევოლუცია არ მომიწყონო, ამას ამართლებთ? თანაც ეს კანონი ხელისუფლებამ შემოიტანა. ნუ შემოიტანდა და არც პროტესტი იქნებოდა.
- ხომ შეიძლება რეაქცია მიეცეს არა იმას, რომ ეს გამჭვირვალობის კანონი ქმნის ცუდად გამოყენების საფრთხეს, არამედ როცა გამოიყენებენ იმის მიმართ, ვის მიმართაც გამოსაყენებელი არ არის, მაშინ მისცე რეაქცია. მე ის მაწუხებს, რომ პროცესები გამწვავდა და ამან შეიძლება ის ნაყოფი ვერ გამოიღოს, რისთვისაც იბრძვი, სულ სხვა ცუდი შედეგი მიიღო.
- შეიძლება საზოგადოებისა და ხელისუფლების შეთანხმება ამ კანონზე ისე, რომ ორივესთვის მისაღები იყოს?
- უკვე გაჩნდა მოსაზრება, ეს კანონი იმიტომ შემოიტანეს, რომ ოფშორებიდან აქტივების გადმოტანის შეღავათები გადაფარონ, რადგან უფრო უარესიაო. არ არის გამორიცხული, მართლაც ასე იყოს.
- ანუ ფიქრობთ, რომ შეიძლება ე.წ. აგენტების კანონი ხელისუფლებამ უკან წაიღოს?
- არ ვისურვებდი უკან წაეღო, რადგან მაშინ გვექნება საქმე გაფარჩაკებულ ხელისუფლებასთან და ეს არ მინდა. კარგია თუ ცუდი, მაინც საქართველოს ხელისუფლებაა და არ მინდა გინდ მისი მოქალაქეებისგან და გინდ უცხოელებისგან უხერხემლო ადამიანების თავყრილობად ჩაითვალოს.
- ხელისუფლება რომ პირობას დადებს, არავითარ შემთხვევაში აღარ შემოვიტანო, მერე პირობას ყველა დონეზე რამდენჯერმე გაიმეორებს და მაინც შემოიტანს, საზოგადოების თვალში მის იმიჯს დიდი დარტყმა ადგება... ამიტომ გამოსავალზე ვილაპარაკოთ. თქვენც ამბობთ, რომ ამ კანონს უკან ვეღარ წაიღებს და არის შანსი, ამ კანონში ისე შეიცვალოს რაღაცები, რომ ორივე მხარისთვის მისაღები იყოს?
- ვერ ვხედავ ამ შესაძლებლობას. რომელი მუხლია მიუღებელი, არავინ ამბობს. მთლიანად აქტზეა ლაპარაკი, მთლიანად კანონის შემოტანის ფაქტი უნდა მიიღოს ორივე მხარემ, რომ ეს კანონი ამოქმედდება. ამ მიმართულებით უფრო უპრიანია ფიქრი. შეთანხმდნენ, რომ თუკი ამ კანონის ბოროტად გამოყენების მცდელობა იქნება, მაშინ საზოგადოება აუცილებლად გამოხატავს პროტესტს. ამ დათქმას ის პლუსი აქვს, რომ პროტესტი გადაიწევს რაღაც პერიოდით და არჩევნების დროს არ გვექნება ისეთი არეულობა, რაც ყოველთვის მოჰყვება ხოლმე ეგზალტაციას.
"საქართველო შეიძლება დიდი შავი ფულის სამრეცხაო გახდეს"
ირაკლი მელაშვილი: - ჩვენ ვეძებთ ლოგიკას იმ ადამიანების თავებში, რომლებიც ცოტა სხვანაირად არიან მოწყობილი. თუ გამჭვირვალობა არ აკმაყოფილებდათ და მეტი უნდოდათ, რატომ არ შეიძლებოდა არსებულ კანონებში ცვლილებების შეტანა? ლაპარაკობენ გამჭვირვალობაზე და რეალურად ათასობით ადამიანს აგენტის სტატუსი უნდა მიაკერონ, რაც არ უნდა სახელი შეუცვალონ "აგენტს". ახლა კიდევ შემოაპარეს და გააპარეს ოფშორების კანონიც, რომლითაც საქართველო შეიძლება დიდი შავი ფულის სამრეცხაო გახდეს. ამათ შორის ერთადერთი ლოგიკური კავშირი შეიძლება ის იყოს, რომ ორივე შემთხვევაში რუსულ ინტერესთან გვაქვს საქმე. რატომ არის რუსულიო, რომ გაიძახის ხელისუფლება, თუნდაც იმიტომ არის, რომ რასაც ამბობს ვოლოშინი, რუსეთის დუმის სპიკერი, ზუსტად იმავეს იმეორებს პაპუაშვილი.
რაც მთავარია, თანხვედრაში არიან ისეთ ცნებასთან, როგორიც არის სუვერენიტეტი - ორივე ამბობს, რომ მათ სუვერენიტეტს დასავლეთი ემუქრება. ჩვენს სუვერენიტეტს დასავლეთიდან როდის დამუქრებია საფრთხე, თქვას რომელიმემ. სინამდვილეში, ჩვენ მანამ გვექნება პრობლემები, ვიდრე რუსეთის დუმის სპიკერის აზრი სუვერენიტეტის თაობაზე ჩვენი სპიკერის აზრის იდენტური იქნება. ცხადია, ორივეს ფეხებზე ჰკიდია ქვეყნის სუვერენიტეტი. ეს კანონები იმისთვის სჭირდებათ, რომ თავისუფალი აზრი მოსპონ. რუსეთი ამ კანონმა სადამდეც მიიყვანა, ვხედავთ.
- არსებობს გამოსავალი, რომ ამ აგენტების კანონზე რაიმე შეთანხმება მოხდეს?
- ხელისუფლება არ ამჟღავნებს შეთანხმების სურვილს. მას სურს წელში გადატეხოს ის ახალგაზრდები, გუშინ ქუჩაში ათიათასობით რომ იყვნენ.
1980-იანი წლების ბოლოს სტუდენტური მოძრაობა რომ დაიწყო, და ქუჩაში გავედით, მაშინ თქვეს პირველად, ჩვენ კარგი ახალგაზრდები გვყავს, მაგრამ მათ ატყუებენ ექსტრემისტები და რადიკალებიო, ანუ ზვიად გამსახურდია და მერაბ კოსტავა. მას შემდეგ ორმოცი წელი გავიდა და ორმოცი წელია, ვერც ერთი ხელისუფლება ჭკუას ვერ სწავლობს, რომ ასეთი სისულელე არ უნდა თქვას, რადგან ეს ახალგაზრდებს აგიჟებს, რადგან ამით მას ეუბნები, რომ არასრულფასოვანი ადამიანია, რომ საკუთარი აზრი არ გააჩნია. ეს ახალგაზრდები არა მარტო თავისუფლებაში დაბადებული თაობაა, არამედ სააკაშვილის ხელისუფლების სიბინძურეებიც არ ახსოვს. ესენი კი, რომლებიც დღეს ხელისუფლებაში არიან, კობახიძე, პაპუაშვილი, მათიკაშვილი თუ სხვები, ის ხალხია, ვინც სააკაშვილის რეჟიმში ცხოვრობდნენ, ხმის ამოღებას ვერ ბედავდნენ და ეზიზღებოდათ თანატოლები, რომლებიც სააკაშვილის რეჟიმს აპროტესტებდნენ. ესენი სააკაშვილის დროსაც კონფორმისტები იყვნენ, და არიან ახლაც. კონფორმისტებისთვის ყველაზე მიუღებელი სწორედ არაკონფორმისტები არიან. ვინც დღეს ქუჩაში გამოდის, სწორედ არაკონფორმისტები არიან.
ვინც დღეს ხელისუფლებაშია, ადრე მიშას ელაქუცებოდნენ და ახლა ბიძინას ელაქუცებიან, მათთვის მენტალურად გაუგებარია, ამ ახალგაზრდებს რა უნდათ. ხელისუფლებას უკვირს, რა უნდათ, ეს კანონი მათ ხომ არ ეხება, ენჯეოშნიკები ხომ არ არიანო. ვერ გაუგიათ, რომ ახალგაზრდებს პროტესტი გაუჩნდათ იმის გამო, რომ ხელისუფლებამ მთელი ქვეყანა გადააგდო - შარშან თქვა, ამ კანონს აღარ დავაბრუნებთო, და ახლა შემოიტანა. ახალგაზრდას არ სურს იცხოვროს ისეთ ქვეყანაში, სადაც ხელისუფლება განუსაზღვრავს, რა იფიქროს და რა არა. როდესაც მათიკაშვილი ამბობს, მუსიკას ის უკვეთს, ვინც ფულს იხდისო, და ჰგონია, ამით ენჯეოებს გაჰკრა კბილი, აი, დასავლეთის აგენტები არიან, რადგან ფულს ის უხდისო, ვერ ხვდება, რომ უპირველესად ეს საკუთარ თავზე თქვა? "ოცნებას" რომ ბიძინა უხდის ფულს, თვითონ რა გამოდის? ხომ არ შეიძლება ასეთ სირეგვენეს ამბობდე და თან პოლიტიკოსი გერქვას.
საქმე ის არის, რომ ეს მისი შინაგანი ბუნებიდან გამომდინარეობს. ან მიქანაძე რომ უზით, ადეიშვილის მოადგილე რომ იყო, ოპოზიციას დასდევდა და ახლა "ნაცებს" დასდევს, კონფორმისტია. ახალგაზრდების პროტესტში საფრთხეს იმიტომ ხედავენ, რომ ეს მათ ხელისუფლებას ემუქრება. ხელისუფლება მოლაპარაკებაზე რომ წამოვიდეს, უნდა შეიქმნას ისეთი ვითარება, რომ დაინახონ, თუ დათმობაზე არ წავლენ, ხელისუფლებას დაკარგავენ. ჯერ დათმობაზე წამომსვლელებს არ ჰგვანან. თუმცა, ბევრი რამ არის შესაძლებელი. მეორე მოსმენის დროს ეს კანონი ისე შეიძლება შეცვალო, რომ რეალურად აღარაფერი დატოვო, მაგრამ ამას არ დათანხმდებიან. სინამდვილეში გაღიზიანებასა და პროტესტს ის მუხლები იწვევს, რომლებიც აგენტის სტატუსს ეხება. ეს რომ გამოაცალო, ამ კანონში რაღა დარჩება. ამაზე პოლიტიკური გადაწყვეტილებაა მისაღებია.
- რა შანსია, რომ პოლიტიკური გადაწყვეტილება იქნას მიღებული?
- თუ დაინახა ხელისუფლებამ, რომ ძალაუფლების დაკარგვა ემუქრება, ან თუ დაინახა, რომ დასავლეთმა შეიძლება მათ პიროვნულად დაუწესოს სანქციები, შეეცდებიან წავიდნენ მოლაპარაკებაზე. როგორც ვხედავ, დასავლეთთან გზას არ იჭრიან, კობახიძე მუდმივად ელჩებთან ლაპარაკს ითხოვს და ხვალ შეიძლება თქვან, აი, ელჩებს შევხვდით და დაგვაჯერესო. მთავარია, გადაწყვეტილების მიღება და მერე ტექნიკურად როგორ შეფუთავენ, მეორეხარისხოვანია.
აქამდე "ოცნებას", როგორც გამოკითხვებმა აჩვენა, აბსოლუტურად გარანტირებული ჰქონდა ამ არჩევნებზე მოგება. ოპოზიციის ბედოვლათობის შედეგად ეს მოცემულობა იყო და ეს შარი რატომ აიტეხეს, არ მესმის. ახლა მათ სამკვდრო-სასიცოცხლოდ გადაიკიდეს ათიათასობით ადამიანი, რომელთაც აქამდე შესაძლოა არჩევნებში არც მიეღოთ მონაწილეობა, ახლა კი წავლენ და ხმას მათ წინააღმდეგ მისცემენ.
რუსა მაჩაიძე