რა ელის საქართველოს თუ მეზობლად ახალი დიდი ომი დაიწყო?! - „ვითარება მძიმეა, მოვლენების განვითარების სცენარის პროგნოზირება ძალიან რთულია...“
ირანულ წყაროებზე დაყრდნობით The New York Times-ი იუწყება: "გასულ კვირას თეირანში ახალარჩეული ირანის პრეზიდენტის, მასუდ ფეზეშკიანის ინაუგურაციაზე ჩასული "ჰამასის" პოლიტიკური ხელმძღვანელი ისმაილ ჰანიე მოკლეს. ირანმა მომხდარში ისრაელი დაადანაშაულა. "ჰამასის" ლიდერის მკვლელობასთან კავშირის ბრალდებით ირანში ათეულობით პირი დააკავეს". დაკავებულთა შორის არიან ირანის დაზვერვის მაღალჩინოსნები, სამხედრო მოსამსახურეები და იმ სასტუმროს თანამშრომლები, რომელსაც ირანის რევოლუციის გუშაგთა კორპუსი მართავს და სადაც ისმაილ ჰანიე ბინავდებოდა. თჰე თელეგრაპჰ-ის ინფორმაციით, სასტუმროში ასაფეთქებელი მოწყობილობის შესატანად „მოსადმა“ ირანის დაზვერვის აგენტები გამოიყენა და შემდეგ მოწყობილობა დისტანციურად აამოქმედა, თუმცა მანამდე ირანში "ჰამასის" წარმომადგენელმა განაცხადა, რომ ისმაილ ჰანიეზე თავდასხმა ჭურვის გამოყენებით მოხდა, რამაც შენობა მნიშვნელოვნად დააზიანა. მართალია, ბევრი დეტალი ამ თავდასხმაზე ბურუსით არის მოცული, მომხდარმა ახლო აღმოსავლეთში ვითარება უფრო გაართულა. როგორ შეიძლება განვითარდეს მოვლენები? - ამ კითხვით დავიწყეთ ინტერვიუ საერთაშორისო ურთიერთობების ექსპერტ გიორგი გობრონიძესთან:
- ვითარება მძიმეა, მოვლენების განვითარების სცენარის პროგნოზირება ძალიან გამიჭირდება, უპირველესად იმიტომ, რომ ჩვენ არ ვიცით, რეალურად რა ხდება და დიდწილად დამოკიდებული ვართ იმ ინფორმაციაზე, რასაც მედია ავრცელებს. თეირანს აუცილებლად მოუწევს კონკრეტული გადაწყვეტილების მიღება, მაგრამ რა იქნება ეს, რთული სათქმელია. ჩვენი ინტერვიუ 3 აგვისტოს იწერება, ვფიქრობ, უახლოეს 72 საათში გაირკვევა, რას აპირებს ირანი. აქ რამდენიმე ფაქტორი მუშაობს, რაც თეირანს არჩევანის საშუალებას არ უტოვებს. ჯერ ერთი, ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როცა ირანის ტერიტორიაზე ამ ქვეყნის ხელისუფლებასთან დაკავშირებულ მაღალჩინოსანს კლავენ. გაგახსენებთ, ყასიმ სოლეიმანის მკვლელობის ამბავს. მაშინ ოფიციალურმა ვაშინგტონმა გასცა მისი ლიკვიდაციის ბრძანება, თანაც ის წარმოადგენდა უშუალოდ ირანის ხელისუფლებას - იყო ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის ხელმძღვანელი. ჰანიე მართალია არ ყოფილა ირანის სახელისუფლებო ვერტიკალის ნაწილი, მაგრამ ის იყო თეირანის მართული ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პროქსიჯგუფის ხელმძღვანელი.
აქედან გამომდინარე, ირანი იძულებულიც კი არის გასცეს პასუხი ისრაელს, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ქვეყნის მმართველი ვერტიკალის იმიჯი და გავლენა მნიშვნელოვნად შეირყევა "ჰამასსა" და სხვა პროქსიჯგუფებში. გარდა ამისა, მკვლელობა მოხდა ირანის დედაქალაქში, დემონსტრაციულად, რაც შეიცავდა რამდენიმე გზავნილს, მათ შორის იმას, რომ ირანში არავინ არის დაცული ისრაელისგან, რომ ირანს არ შეუძლია დაიცვას თავისი სტუმრები და ყველა, ვინც რაიმე ტიპის ურთიერთობას შეეცდება თეირანთან, უნდა დაფიქრდეს საკუთარ უსაფრთხოებაზე. ამით ასევე აჩვენეს, როგორ ჩაფლავდნენ ირანის სპეცსამსახურები. მოკლედ, ეს არ იყო მხოლოდ ლიკვიდაციის ოპერაცია, ეს იყო სილის გაწვნა ისლამური რეჟიმისთვის და ახლა ამ უკანასკნელმა უნდა გადაწყვიტოს, რა პასუხს გასცემს ყოველივე ამას.
შესაძლოა ეს იყოს ისრაელზე უშუალოდ ირანიდან სარაკეტო თავდასხმა, ასევე შესაძლებელია ერთობლივი სარაკეტო შეტევა სატელიტებთან ერთად, რისი ამოცანაც იქნება ისრაელის საჰაერო თავდაცვის სისტემის მაქსიმალური გადატვირთვა და ისრაელისთვის ზიანის მიყენება. შესაძლოა ამ ყველაფერთან ერთად დაიწყოს ჩრდილოეთიდან "ჰეზბოლას" სახმელეთო შეტევა ისრაელზე. ვნახოთ, როგორ განვითარდება პროცესები, ნებისმიერ შემთხვევაში ახლო აღმოსავლეთი არასდროს ყოფილა ასე ახლოს მწვავე სამხედრო კონფლიქტსა და დიდ შეიარაღებულ დაპირისპირებასთან. წლებია პროცესები ისე მიდის, რომ ირანი და ისრაელი ერთმანეთს უნდა შეეჯახონ და ამ პროცესში აშშ-საც მოუწევს ჩართვა. დღეს არის ასეთი ვითარების ერთ-ერთი კრიტიკული მომენტი. სამწუხაროდ, ახლო აღმოსავლეთის რეგიონში არ არსებობს არანაირი უსაფრთხოების არქიტექტურა, რაც პროგნოზირებადს გახდიდა თამაშის წესებს. აქედან გამომდინარე, დაბეჯითებით ვერავინ იტყვის, რას გადაწყვეტს ირანი, ვერც იმას გამოვრიცხავთ, რომ მან მტრულად განწყობილ სახელმწიფოებში მოახდინოს ცალკეული პირების ლიკვიდაცია, რათა აჩვენოს, რომ ეს მხოლოდ ისრაელს არ ხელეწიფება.
- ირანის პრეზიდენტის ინაუგურაციაზე, რის მერეც მოკლეს ჰანიე, იმყოფებოდა საქართველოს პრემიერ-მინისტრი ირაკლი კობახიძეც, რასაც ჩვენთან დიდი მითქმა-მოთქმა მოჰყვა.
- პირადად მე ვერაფერს მიუღებელს და გაუგებარს ვერ ვხედავ კობახიძის ამ ვიზიტში და ვერც ირანის ისლამურ რესპუბლიკასთან ურთიერთობების ინტენსიფიკაციაში. პოლიტიკურ რუკას თუ დავხედავთ, ვნახავთ, რომ ირანი ჩვენი რეგიონის ქვეყანაა, მოგვწონს ეს თუ არა...
ის ახლო აღმოსავლეთში ძალიან გავლენიანი სახელმწიფოა და იმავდროულად, კავკასიის რეგიონშიც მნიშვნელოვანი აქტორი. ის ჩვენ არ გვესაზღვრება, მაგრამ მეზობელ ქვეყნად ნამდვილად შეიძლება მივიჩნიოთ. ამიტომ მნიშვნელოვანია მასთან კარგი ურთიერთობა, ისევე როგორც სხვა მეზობელ სახელმწიფოებთან. ამიტომაც არ მესმის ლაპარაკი, რა გვინდოდა ირანში, სადაც ანტიამერიკული და ანტიისრაელური ლოზუნგები ისმოდაო. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ საქართველომ ფრჩხილებს გარეთ გაიტანოს სამეზობლო პოლიტიკა და ურთიერთობა სხვა პარტნიორებთან. თავის დროზე მიხეილ სააკაშვილიც მშვენივრად ახერხებდა ირანთან კომუნიკაციას. საქართველო-ირანის ურთიერთობა ერთია და ირან-ამერიკის ან ირან-ისრაელის - სხვა... მათ თავიანთი პრობლემები აქვთ...
აქ მთავარია საქართველო-ირანის ურთიერთობამ არ მიიღოს ისეთი ხასიათი, რომ ჩვენ გავხდეთ მისი მოკავშირე აშშ-ის წინააღმდეგ, რაც წარმოუდგენელია.
- გეთანხმებით, რომ ჩვენ ჩვენი სახელმწიფო ინტერესები გვაქვს, მაგრამ როდესაც ყოველდღიურად ვხედავთ დასავლეთთან, კონკრეტულად, აშშ-თან საქართველოს ხელისუფლების სულ უფრო კონფრონტაციულ რეჟიმზე გადასვლას, ამ კონტექსტში ეს ვიზიტი როგორ შეიძლება იქნეს აღქმული?
- მე ამ საკითხს ასეთ კონტექსტში არ განვიხილავდი. საქართველოს ხელისუფლებამ დასავლეთთან ურთიერთობა დაძაბა არა ირანის, არამედ ბევრი სხვა ფაქტორის გამო. მათ შორის ერთ-ერთია ქვეყანაში ძალაუფლების კონსოლიდაციის სურვილი, ასევე დემოკრატიზაციის რევერსიის მცდელობა და ჩინეთთან სტრატეგიული თანამშრომლობის დაწყება. შესაბამისად, ირანის ფაქტორი აქ თითქმის არანაირ როლს არ თამაშობს. გამომდინარე აქედან, დასავლეთთან გაუარესებული ურთიერთობის ფონზე, არა მგონია, რაიმეს მომცემი იყოს ირანთანაც ურთიერთობის გაფუჭება.