"მაბულინგებენ მე, ჩემს შვილს, მეუღლეს, უტევენ ჩემს ბიზნესს, ათას მარაზმს წერენ" - რადიკალიზმი ქართველ საზოგადოებასა და პოლიტიკაში
რადიკალიზმი ეს უკიდურესი, უკომპრომისო გადახრაა რომელიმე შეხედულებისა ან ცნებებისაკენ.
შეიძლება ითქვას, რომ პოლიტიკური რადიკალიზმი საქართველოში ყოველდღე ძლიერდება. საზოგადოების ნაწილი მტრად მიიჩნევს მას, ვინც მისნაირად არ აზროვნებს. ძალიან სამწუხაროა, მაგრამ ფაქტია, განსხვავებული პოლიტიკური შეხედულება ყოფს ოჯახებს, მეგობრებს, ერთმანეთთან აპირისპირებს ბევრ ადამიანს. რადიკალიზმი არის როგორც საზოგადოების არაზრდასრულობის, ასევე საზოგადოებაში კრიზისულობის მაჩვენებელი. რადიკალური იდეებისადმი მიდრეკილება ადამიანებს იმპულსურობისკენ უბიძგებს, რაც ხშირად გაუცნობიერებელი გადაწყვეტილებების მიღების მიზეზია.
ლაშა ბასლანძე, რესტორატორი:
- რადიკალური დაპირისპირების ძალიან დიდი და მდიდარი გამოცდილება მაქვს, მაბულინგებენ მე, ჩემს შვილს, მეუღლეს (მომღერალი სალომე ბაკურაძე), მაგრამ უკვე ვიცით, რომ გიტევენ, გიტევენ და თუ ვერ გერევიან, შეგეშვებიან. უტევენ ჩემს ბიზნესს, წერენ ათას მარაზმს. მაგრამ მინდა ვთქვა, რომ ეს ყველაფერი ხდება სოციალურ ქსელებში, ხოლო რეალურ ცხოვრებაში - ნაკლებად. მსგავსი დაპირისპირებები მხოლოდ საქართველოში არ ხდება, წინასაარჩევნო პერიოდში ამერიკაშიც არანაკლები დაძაბულობა იყო. ერთი ხაზია, ესენი ჩვეულებრივი ნეოფაშისტები არიან. სოციალურ ქსელში დიდგულობენ, სინამდვილეში კი ძალზე პატარები არიან, რეალურ ცხოვრებაში ბოდიშებს იხდიან, მაგათ არაფრის თავი არა აქვთ. სულ მაქვს ჩემი პოზიცია, ვარ მმართველი გუნდის მხარდამჭერი და ყოველთვის ღიად ვამბობ ამას. ვინც ჩემგან განსხვავებულად ფიქრობს, ჰგონია, სოციალური ქსელები მათი სივრცეა და იმ მოედანზე არ უნდა შეხვიდე. რამეს რომ ვწერ, უნდა ნახო, რა შემოსევაა, ეს უმცირესობა ცდილობს საკუთარი აზრი თავს მოგვახვიოს. ამ სივრცემ შემოიყვანა პრეზიდენტი არაჟნის კონტეინერით და მერე რაც მოხდა, ყველამ ვიცით. სოციალურ ქსელს გარეთ სხვაგვარი ცხოვრებაა.
- ლაშა, ვიცი, რომ შენი მეგობრების ნაწილი სხვა პოლიტიკურ პოზიციაზე არიან, ეს გავლენას ახდენს თქვენს ურთიერთობაზე?
- მე მყავს პირადი მტრები, ვინც ცხოვრება გამიმწარა. ყოველთვის ვიბრძოლებ იმისთვის, რომ უკან ვერ მობრუნდნენ და რაც მე გადავიტანე, იგივე ჩემმა შვილებმა არ გადაიტანონ. რაც შეეხება მეგობრებს, ეს ძალზე მტკივნეული თემაა. მეგობარს რომ ეუბნები, ამ ადამიანებმა, ამ პიროვნების მმართველობის დროს მაწამესო და ის მაინც, მეორე დღეს ისევ იქ დგას, რას ნიშნავს ეს? პირდაპირ თუ ირიბად, ჩემს წამებას ხომ ეთანხმება? ჩემი და სალოს ძალიან ახლო მეგობარმა თქვა, - ლაშასი მესმის, პირადი ტრაგედია ჰქონდაო. ჩემი თუ გესმის, იმის გაგება რატომაა რთული, რომ ამ ქვეყანაში ბევრს ჰქონდა ჩემნაირი ტრაგედია, მაინცდამაინც შენ უნდა შეგეხონ? არ ვიცი, რა ხდება, რატომ დგანან იმ მხარეს, სადაც არიან. შეიძლება რაღაც კომპრომატი, ჩანაწერი აქვთ მათზე და ამით აშინებენ? იქით რატომ იქაჩებიან? დგანან და ვირთხებს გვეძახიან. "მოღალატე" და "სამშობლოს გამყიდველი" უმძიმესი ბრალდებაა, მაგრამ ეს სიტყვებიც გააუფასურეს. მე რომ მეტყვი, რუსი ხარო, ეს ყველაზე დიდი შეურაცხყოფაა, ჩემთვის რუსი მტერია, სოხუმიდან გამომაგდო. მე ვარ რუსი და ის არ არის, ვისაც რუბლები ერიცხება? მაგ სიმართლით იხარონ!
გოჩა კაპანაძე, რეჟისორი:
- დაპირისპირება ყოველთვის საწინააღმდეგო რეაქციას ბადებს. საზოგადოება რაც უფრო მიმტევებელი იქნება, რაც მეტად გავიზიარებთ ერთმანეთის პოზიციას, უკეთესია. ყველას თავის აზრი აქვს და მოსმენა უნდა შეგვეძლოს, ჩვენ ხომ ევროპელები ვართ, ძალიან დიდი კულტურის და გენეტიკის მატარებელი ხალხი. საზოგადოებამ უნდა იცოდეს, რომ სხვაგვარად არაფერი გამოვა. ხომ გაგიგონიათ, "დაყავი და იბატონე". მტერი არ უნდა გავახაროთ, სჯობს, ისევ თავად მოვილაპარაკოთ.
- რადიკალიზმი არის ის, რაც ქვეყანას ვერც ერთ შემთხვევაში სარგებელს ვერ მოუტანს, სამაგიეროდ მტრისთვის ხელსაყრელია.
- რა თქმა უნდა, ჩვენ გამოვიარეთ ეს დაპირისპირებები. 90-იან წლებში საზოგადოების გახლეჩის მძიმე შემთხვევები მახსენდება, საკუთარ ოჯახში და საახლობლოშიც კი. პოლიტიკური რადიკალიზმის გამო ოჯახები დაინგრა. დაპირისპირება ყველაფერში ცუდია, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, ყველანი ერთ აზრზე ვიყოთ და კონკრეტულ მოვლენებზე ჩვენი დამოკიდებულებები არ გვქონდეს.
- დღეს პოლიტიკური შეხედულების გამო, ერთმანეთს შეურაცხყოფას ძალიან იოლად რომ აყენებენ, ეს რაზე მეტყველებს?
- დიდი ბოდიში, მაგრამ ეს უკულტურობის, უწიგნურობის, დაუნდობლობის ბრალია, ჩვენი გაუაზრებელი მოქმედებების, ხანდახან სიფიცხის. ძალიან დიდ როლს თამაშობს ე.წ. ფეიკ ნიუსები, ვიღაც შემოაგდებს საზოგადოებაში ყალბ ამბავს და მერე ტალღა იოლად წარმოიქმნება. ჟურნალისტები ამა თუ იმ მოვლენის გაშუქებას სიფრთხილით უნდა მოეკიდონ. ჟურნალისტმა შეფასება არ უნდა გააკეთოს. მომხდარი ფაქტიდან დასკვნა მაყურებელმა, მკითხველმა, ვისთვისაც სიუჟეტი თუ სტატია მზადდება, უნდა გამოიტანოს. როცა ჟურნალისტი მხარე ხდება, ადამიანი უსმენს და ფიქრობს, რომ ის მართლა ასეა, რადგან ჟურნალისტმა თქვა. გაანალიზება და დრო სჭირდება იმის გაგებას, რომ ის მაინც საკუთარი პოზიციიდან ამოდის. ამას საზოგადოების პოლიტიკურად გაზრდა და წლები სჭირდება. ნახევარი ცხოვრება ევროპაში მაქვს გატარებული, იქ სხვა კულტურა აქვთ. თქვენ გგონიათ ინგლისის პარლამენტში არ ჩხუბობენ? დიახ, ჩხუბობენ, თან ძალიან მაგრად, მაგრამ ერთმანეთის მოსმენაც შეუძლიათ. ერთმანეთზე ისე გადაკიდება, როგორც დღეს საქართველოში ხდება, არაფრით შეიძლება, მერე ადამიანები საკუთარ ემოციებს ვეღარ აკონტროლებენ, აღარავის ინდობენ, პირად შეურაცხყოფაზე გადადიან.
- საზოგადოების ორად გახლეჩაში რამდენად სცოდავენ პოლიტიკოსები?
- პოლიტიკოსებიც ხომ ადამიანები არიან, სულ 30 წელია, რაც საქართველოში პოლიტიკოსობა დაიწყეს. ეს დრო არაფერია. გადახედეთ, ვინ არის ყველა მოწვევის პარლამენტში ნამდვილი პოლიტიკოსი, ასეთები თითზე ჩამოსათვლელები არიან. იქ არიან მწერლები, სპორტსმენები, მომღერლები, რეჟისორები, მუსიკოსები, ფინანსისტები. საქართველოში პოლიტიკოსის პროფესია უნდა ჩამოყალიბდეს. საპარლამენტო სიები ნაცნობ-მეგობრობით არ უნდა დაკომპლექტდეს. ეს თუ მოხდება, მერე სურათიც შეიცვლება, მაგრამ ამას დრო სჭირდება. ახლა დუღილის პერიოდში ვართ. არ შეიძლება პოლიტიკურად მიკერძოებულმა ადამიანმა პოლიტიკური მიმოხილვა გააკეთოს.
- დაპირისპირება, რომელიც არჩევნების თემას მოჰყვა, ჯერ კიდევ არ ჩამცხრალა. საკუთარი პოლიტიკური შეხედულების გამო, ადამიანები თქვენთან დაპირისპირებაში შემოსულან?
- ყველა მხარეს ბევრი მეგობარი მყავს. ვიღაცამ შეიძლება გაიკვირვოს და იკითხოს, ეს როგორო? მაგრამ მყავს, რადგან ურთიერთობებს პოლიტიკური შეხედულების მიხედვით არ ვალაგებ. ზოგიერთთან ბავშვობიდან მოვდივარ, ოჯახებით ვიცნობთ ერთმანეთს. არასდროს არავის მიმართ ანტაგონისტური დამოკიდებულება არ მქონია. პოლიტიკური შეხედულების გამო არავის დავპირისპირებივარ. კონფლიქტში არ შევდივარ, რადგან ადამიანებს ძალიან ვუფრთხილდები.
- ეს მწვავე რადიკალიზმიც ხომ საზოგადოებაში კრიზისულობის მაჩვენებელია.
- რა თქმა უნდა, ადამიანური სითბოს ნაკლებობის მაჩვენებელიცაა. დავიჯერო, ადამიანი რომ გამოდის და საუბრობს, მას არ უყვარს ქვეყანა? ამ შემთხვევაში ორივე მხარეს ვგულისხმობ. ხომ ამბობენ, ყველას თავისი სიმართლე აქვსო. მე დავამატებდი, ყველას თავისი პირადული სიმართლეც აქვს. ყველაზე მთავარია მოსმენა შევძლოთ. ჩემი პროფესიის მაგალითზე ვიტყვი, როდესაც სპექტაკლის შემდეგ კრიტიკოსის წერილი წამიკითხავს, მისი აზრის გათვალისწინებით, ესა თუ ის სცენა, ფინალიც კი შემიცვლია. მე იმ კრიტიკოსს ვენდე, ვიცი მისი პროფესიონალიზმი, ვიგრძენი, კარგად "წაიკითხა" ჩემი დადგმული და დააკლდა რაღაც, რაზეც მიმანიშნა და მეც მივხვდი, რომ უნდა გამომესწორებინა, ვაღიარე.
- ამ აღიარებას ხომ გონიერება სჭირდება.
- აბა, მარტო ემოციით ხომ ვერ ვიცხოვრებთ. სახელმწიფო ოჯახივითაა, ოჯახს მხოლოდ ემოციით ვერ მართავ. ჭკუა გჭირდება, რომ რაღაც დაგეგმო, რაღაც გათვალო. ახლა 50-იანი და 60-იანი წლების თაობაა ძალზე აქტიური, როგორ ვერ უნდა დავგეგმოთ რა გვინდა? დავუგდოთ ერთმანეთს ყური, იქნებ კარგს ვეუბნებით. ძალიან ხშირად ვუსმენ, თან ბოლომდე ვუსმენ ჩემს საწინააღმდეგო მოსაზრებებს. შეიძლება სულ არ მივიღო, მაგრამ მჭირდება ვიცოდე. ემოცია კარგია, უემოციო ადამიანი არ არის საინტერესო, მაგრამ ემოცია გონებას არ უნდა აჭარბებდეს.
რეზო კლდიაშვილი, ქიმიკოსი, მეცნიერი, დრამატურგი:
- ეს ამბავი, რაც ახლა ჩვენს თავს ხდება, სულაც არ მიკვირს. ორი ისტორიული პიესის ("ბიზანტიის დედოფალი" და "ხოსრო მირზა") ავტორი ვარ. ამ პიესებზე მუშაობისას, ისეთი ამბები მაქვს წაკითხული და ისეთი ინტრიგები გაგებული, არაფერი მიკვირს. რაც დღეს ხდება, ყველაფერი კარგად დავიწყებული ძველია. პიესაში "ზარატუსტრას ჟამი" ჩემი გმირი ამბობს: "ადამიანი ბინძური მდინარეა და ზღვა უნდა იყო, რომ შეიერთო და არ წაბილწო". მეორე ფრაზასაც გეტყვით: "ადამიანში უფრო მეტია მაიმუნი, ვიდრე თვით მაიმუნში და მაიმუნის სირცხვილია ადამიანი".
- პარალელს ავლებთ დღევანდელობასთან?
- გული მტკივა, რომ დღეს ამ ჭიდაობაში იჭყლიტება ჩვენი ერბოსავით ქვეყანა და ყოველთვის იჭყლიტებოდა. ისტორიაში უამრავი მაგალითია. ახლა მეოთხე თეატრი დგამს ჩემს "იმერულ რექვიემს", რომელიც წინწკილაზე განვითარებულ ამბებს ეძღვნება, იქ გიჟები ცხოვრობენ, ერთმანეთს ებრძვიან, ომსაც კი იწყებენ. ეს სპექტაკლი ჩვენზეა, წინწკილა საქართველოა. ყველას გახლეჩა და მისი დაპატრონება უნდა.
ერთი რაღაც უნდა შევიგნოთ, ამომრჩეველი გაიზარდა და პოლიტიკოსები ვერ გაიზარდნენ.
შენ, ვინც პოლიტიკაში მოდიხარ, კარგი განათლება უნდა გქონდეს მიღებული, ცოდნით უნდა იყო შეიარაღებული. პოლიტიკოსს ღირსება უნდა ჰქონდეს.
- ასეთ პოლიტიკოსებს დღევანდელ საქართველოში ხედავთ?
- ვხედავ, მაგრამ იმასაც ვხედავ, ვისაც 2 წიგნი არ აქვს წაკითხული, ხელისუფლებაში მოსვლა და ქვეყნის მართვა უნდა. ხელისუფლებაში არის ბირთვი ძალიან კარგი განათლებით, მაგრამ მე მინდა მეტი განათლება და პროფესიონალიზმი იყოს ოპოზიციაში.
- ასეთი ოპოზიცია სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია, არა?
- რა თქმა უნდა. იმაზე ფიქრი, რომ ახლა პარლამენტში შევვარდები, იქ კოქტეილს ვისვრი, ეს დრო წავიდა, ამით ფონს ვეღარავინ გავა. იმ ამომრჩევლებს, ვინც ოპოზიციას ხმა მისცეს, პოლიტიკოსებმა სიახლე უნდა შესთავაზონ.
- დღეს ამის აუცილებლობას გრძნობენ?
- თუ ვერ გრძნობენ, უნდა იგრძნონ. მოგეხსენებათ, ქიმიკოსი ვარ. A+B=AB რაღაც პროდუქტი მიიღება. აი, სანამ პროდუქტი მიიღება, ტოლობის წინ, მთელი ამბავი ხდება. იქ იღბლიანი მოლეკულები ქმნიან იმ პროდუქტს. ამის შემდეგ ქიმიკოსი რეცხავს ჭურჭელს და უიღბლო მოლეკულებს წყალს ატანს. არ მინდა, ჩემს ქვეყანაში ამდენი უიღბლო პოლიტიკოსი იყოს.
თამუნა კვინიკაძე