„სიმართლისადმი ერთგულება ყოველთვის რთულია, მაგრამ აუცილებელი!“ - „დათა თუთაშხია“ როგორც ნაწარმოები, რომელზეც თაობები იზრდებიან
ჭაბუა ამირეჯიბის რომანს „დათა თუთაშხია“ ქართულ ლიტერატურაში გამორჩეული ადგილი უჭრავს, რომელზეც თაობები იზრდებიან. ის არა მხოლოდ ქართველი საზოგადოების ისტორიულ თუ კულტურულ მოვლენებს ასახავს, არამედ ფილოსოფიური პრობლემატიკით გაჯერებულ ტექსტს წარმოადგენს, რომელიც სიკეთისა და ბოროტების დაპირისპირების იდეას ატარებს.
„დათა თუთაშხია“ არა მხოლოდ ლიტერატურული შედევრია, არამედ ღრმა ფილოსოფიური, სოციალური და ისტორიული ტრაქტატიც. ეს არის წიგნი, რომელიც თაობებს აძლევს ცხოვრებისეულ გაკვეთილებს, აზროვნების მიმართულებას და ღირსების მნიშვნელობას. მისი კითხვისას მკითხველს ეძლევა უნიკალური შესაძლებლობა, ჩაერთოს უნივერსალურ დისკუსიაში სიკეთესა და ბოროტებაზე, კაცობრიობის და თავისუფლების ფილოსოფიაზე.
„დათა თუთაშხია“ მეცხრამეტე საუკუნის ბოლოს და მეოცე საუკუნის დასაწყისის ქართული საზოგადოების სარკეა. ავტორი გვიხატავს რუსეთის იმპერიის პირობებში მცხოვრები ქართველი ინტელიგენციის, რევოლუციური იდეებით გატაცებული ახალგაზრდებისა და სოციალური დაპირისპირებების რთულ კონტექსტს.
ჭაბუა ამირეჯიბის „დათა თუთაშხია“ მკაფიოდ ასახავს მე-19 საუკუნის 80-იანი წლებიდან მე-20 საუკუნის პირველი დეკადის ჩათვლით ქართული საზოგადოების რთულ მდგომარეობას, რუსეთის იმპერიის მძიმე პირობებში მყოფ ქართველ ინტელიგენციას და რევოლუციური იდეებით გატაცებულ ადამიანებს.
რომანში მკითხველი თვალსაჩინოდ აღიქვამს ცხრაასხუთი წლის რევოლუციის ექოს და პირველი მსოფლიო ომის გავლენას, რაც ზარანდიების ოჯახის ტრაგედიაში, უფროსი ვაჟის, კონსტანტინეს დაღუპვაში, არის წარმოჩენილი.
პერსონაჟთა მრავალფეროვნება და სტილისტური სიმდიდრე
ამირეჯიბის ნაწარმოებში პერსონაჟთა სიმრავლე და მათი ინდივიდუალური კილოები განსაკუთრებულ მხატვრულ მნიშვნელობას ანიჭებს ტექსტს. მთავარი გმირები, დათა თუთაშხია და მუშნი ზარანდია, განგებამ ერთნაირად დააჯილდოვა განსაკუთრებული ნიჭით, თუმცა მათ ეს უნარი განსხვავებული მიზნებისთვის გამოიყენეს, რაც ნაწარმოების დრამატიზმს ამძაფრებს.
გრაფი სეგედი, როგორც ფილოსოფიური თვალსაზრისით ძლიერი პერსონაჟი, რომანის ცენტრალური ფიგურაა, რომელიც დათას და მუშნი ზარანდიას ცხოვრებაზე დაკვირვებით საზოგადოებრივ სისტემებზე მსჯელობს. საგულისხმოა, რომ გრაფის და სანდრო კარიძის დიალოგები თანამედროვე მსჯელობებისთვისაც აქტუალურია და ერის თვითგამორკვევის პრობლემატიკას ეხება. დათა თუთაშხია, როგორც კეთილშობილი აბრაგი, იწყებს ცხოვრების გზას ადამიანის უანგარობისადმი რწმენით, თუმცა დროთა განმავლობაში ის განიცდის ღირებულებითი სისტემის ცვლილებას.
საბჭოთა კრიტიკა და ბოროტების ანალიზი
არქიფო სეთური, თავისი ფსიქოლოგიური მექანიზმებით, საბჭოთა სახელმწიფოს სიმბოლოა. ავტორი მკითხველს აჩვენებს, თუ როგორ იმორჩილებს უსამართლო სისტემა ადამიანებს, ბოროტებას კი საფუძვლად უდევს ანგარებიანობა და მანიპულაცია. რომანში ლაზარეთის ცხოვრება და არქიფო სეთურის სოფლის ეპიზოდები ნათლად წარმოაჩენს, როგორ ხრწნის ძალაუფლება ადამიანურ ბუნებას.
რატომ უნდა წაიკითხოს ის ახალმა თაობამ
ჭაბუა ამირეჯიბის „დათა თუთაშხია“ დღემდე აქტუალურია თავისი უნივერსალური თემატიკით, რომელიც ეხება ისეთ ღრმა საკითხებს, როგორიცაა სამართლიანობა, ადამიანის თავისუფლება, ზნეობა და პიროვნული პასუხისმგებლობა. ეს იდეები თანამედროვე რეალობაშიც ისეთივე მნიშვნელობის მატარებელია, როგორც იმ ეპოქაში, რომელშიც ნაწარმოებია შექმნილი.
რომანი ახალგაზრდა თაობას უზიარებს ჭეშმარიტებისა და იდეალებისთვის ბრძოლის მაგალითს. დათა თუთაშხია თავის ცხოვრებას უძღვნის უსამართლობის წინააღმდეგ ბრძოლას, რაც ახალგაზრდა მკითხველს საკუთარი უფლებებისა და ღირებულებების დასაცავად შთაგონებას აძლევს. ამავდროულად, რომანი ასახავს ისტორიულ და სოციალურ კონტექსტს, რომელიც აძლევს მკითხველს შესაძლებლობას, უკეთ გაიგოს მორალური არჩევანის რთულობა და პიროვნების ადგილი საზოგადოებაში.
„დათა თუთაშხია“ დღევანდელი ახალგაზრდებისთვის არის ცხოვრების გაკვეთილი, რომელიც გვიჩვენებს, რომ ზნეობა და სიმართლისადმი ერთგულება ყოველთვის რთულია, მაგრამ აუცილებელი – როგორც პიროვნული ზრდისთვის, ასევე საზოგადოების უკეთესი მომავლის შესაქმნელად. ეს რომანი ამავე დროს არის მოტივაცია, პასუხისმგებლობა და თაობებს შორის კავშირის სიმბოლო.
გამომცემლობა „პალიტრა L” ჭაბუა ამირეჯიბის ლეგენდარულ რომანს ორტომეულად გამოსცემს. პირველი ტომი „ბიბლუსის“ ქსელში ხელმისაწვდომი იქნება 16 დეკემბრიდან და მის შეძენას 14 ლარად შეძლებთ. წიგნის ილუსტრაციები ეკუთვნის რევაზ თარხანმოურავს.
R