რა ელის საქართველოს 2025 წელს?!
როგორი იქნება ქვეყნისთვის 2025 წელი, გავალთ სამშვიდობოს თუ მოვლენები მძიმე სცენარით განვითარდება, შესაძლებელია თუ არა პოლიტიკური კრიზისის განმუხტვა, ამ საკითხებზე ქართველი ექსპერტები გვესაუბრებიან.
"ჩვენ პირდაპირ ეთერში ვიხილეთ ჟურნალისტებზე სასტიკი ანგარიშსწორება და არავინ დასჯილა!"
დავით ზურაბიშვილი: ველოდები, რომ პარლამენტის ახალი არჩევნები გაიმართება და დავუბრუნდებით ევროინტეგრაციის გზას. ჩემი აზრით, გაისად ეს სამი ამბავი აუცილებლად მოხდება, რაც მნიშვნელოვნად შეცვლის ძალიან ბევრ რამეს თავად ქვეყანაში და, ალბათ, მერე პრეზიდენტიც თავისით გადადგება. ეს ყველაფერი თუ მოხდება, ამით ძალიან მკვეთრ ნახტომს გავაკეთებთ. ანუ, კი არ დავდგებით ისევ ევროინტეგრაციის რელსებზე, არამედ თვისებრივად წინ გადავხტებით.
საქართველოში ჩვენ თვალწინ იბადება ძალიან სერიოზული სამოქალაქო საზოგადოება, ისეთი, როგორიც აქამდე არ ყოფილა. ამისთვის ივანიშვილსა და კობახიძეს მადლობა უნდა ვუთხრათ, რომ ხალხი ასე გაააქტიურა. ყველაზე მთავარი ის არის, რომ იქნება ახალი არჩევნები და ამას მოჰყვება პროცესები, რითიც დავუბრუნდებით ევროინტეგრაციას. ტექნიკური მახასიათებლებით ჩვენ ისედაც წინ ვიყავით უკრაინასა და მოლდოვაზე და ახლა გადავასწრებთ კიდეც, თუ არჩევნები გაიმართა.
- ევროსაბჭოს პრეზიდენტმა საქართველოში გამართული შეხვედრების შემდეგ თქვა, რომ კობახიძე დაჰპირდა ე.წ. აგენტების კანონის შეცვლას. მართალია, კობახიძემ ეს უარყო და თქვა, რომ მხოლოდ ამ თემაზე დისკუსიას დათანხმდა, მაგრამ რეალურად იქნება თუ არა ამ კანონის შეცვლა "ოცნების" დათმობაზე წასვლის დასაწყისი?
- ევროსაბჭოს გენმდივანი აშკარად არ იყო მომზადებული და მოინდომა ცოტა ხელისუფლებისთვის დაეთმო, ცოტაც მონაწილეებისთვის და საბოლოოდ, ორივე მხარის არცთუ დიდი კმაყოფილება გამოიწვია. იმის თქმა, რომ ახლა აგენტების რუსულ კანონს გადააკეთებინებ და ამით მოგვარდება პრობლემა, სასაცილოც აღარაა. ჯერ ერთი, რა უნდა გადააკეთებინო, როცა მთლიანად გასაუქმებელია, თან ეს იმ დროს ხდება, როდესაც ასობით ადამიანი ნაწამები, დაპატიმრებულია, ის კი არის ევროსაბჭოს გენმდივანი, რომლის უმთავრესი მოვალეობა სწორედ ადამიანის უფლებათა დაცვაა და თავისი მანდატიდან გამომდინარე, ის პოლიტიკურ დარეგულირებაზე კი არ უნდა ყოფილიყო მომართული, არამედ სწორედ ადამიანის უფლებების დაცვაზე, და თან ეს ისეთ დროს ხდება, როდესაც ხალხი დაჭერილი, ნაწამები, გასამართლებულია და ვინც ეს გააკეთა, იმათ მედლებს ურიგებენ. ამიტომაც ძალიან არაადეკვატურია ლაპარაკი იმაზე, რომ რაღაც დიალოგი მიდის და კანონში ცვლილებები მოხდება. თუმცა ყველაზე სასაცილო ის არის, რომ კობახიძემ ესეც არ დაუფასა და თქვა, დისკუსიას გავმართავთო.
ზოგადად, რომელ დიალოგზე ლაპარაკი, როდესაც ჩვენ პირდაპირ ეთერში ვიხილეთ ჟურნალისტებზე ანგარიშსწორება და არავინ დასჯილა! ასეთი რამე არ ხდება იმ ქვეყნებში, რომლებიც ევროკავშირისკენ მიისწრაფვიან.
"საზოგადოება არ შეეგუება ხელისუფლების თვითნებობას"
ირაკლი მელაშვილი: - ახლა ძალიან მძიმე მდგომარეობაში ვართ, ყველა ვხედავთ ამას, მაგრამ, ჩემი აზრით, იმაზე უფრო მძიმე მდგომარეობაა, ვიდრე წარმოგვიდგენია, რადგან ახლა ვუსმინე ყაველაშვილს და კაცს საერთოდ წარმოდგენა არა აქვს, რა არის სახელმწიფო, მით უმეტეს, დემოკრატიული. მთელი სერიოზულობით ამტკიცებდა, რომ ევროპა ეს არის კანონმორჩილება, მაგრამ კანონმორჩილება ის ჰგონია, რომ, რადგან უმრავლესობაში არიან, რასაც უნდათ, იმას გააკეთებენ - აგენტებად გამოგაცხადებენ, აგიკრძალავენ ქუჩაში ისე გამოსვლას, როგორც მათ არ მოსწონთ, გამოხვალ და თავს გაგიტეხს პოლიცია, გაიტაცებენ ადამიანებს და აწამებენ. მისთვის კანონმორჩილება ეს არის, მე უმრავლესობაში ვარ, აი, ახლა პრეზიდენტი გავხდი და რასაც ვიტყვი, იმას როგორ არ ემორჩილებითო. ეს მიაჩნია მას ევროპულ სახელმწიფოდ და ვერ ხვდება, რომ ევროპა აქამდე თავისი ისტორიის განმავლობაში არა კანონმორჩილებამ, არამედ სამართლიანობისთვის ბრძოლამ მოიყვანა. რადგან ჩვენი ხელისუფლება ასე უყურებს მოვლენებს და ჩვენგან ითხოვს იმ ყველაფრის მორჩილებას, ველოდები, რომ ხელისუფლებასა და საზოგადოებას შორის დაპირისპირება უფრო მძაფრ სახეს მიიღებს.
მეორე - იქნება სანქციები და ჩვენი იზოლაცია ევროპული და დემოკრატიული სამყაროსგან. არავის უხარია, რომ თავის ხელისუფლებას ამერიკა სანქციებს უწესებს, მაგრამ ამის წაყრუება ქვეყანას მძიმე შედეგებამდე მიიყვანს. პირველ სანქციებს შესაძლოა უფრო მწვავე ნაბიჯები მოჰყვეს.
რაც შეეხება ევროპულ სანქციებს -ის შეზღუდავს ჩვენი თანამდებობის პირების შეხვედრებს, შეიძლება გამონაკლისი იყოს უნგრეთი და სლოვაკეთი, და ეს ძალიან ცუდად იმოქმედებს ჩვენზე, როგორც სახელმწიფოზე. ეს იმოქმედებს ჩვენს ეკონომიკურ მდგომარეობაზეც. ძალიან ბევრი რამ კეთდებოდა ევროპული დაფინანსებით ცენტრალურ თუ მუნიციპალურ დონეებზე და ვფიქრობ, ეს ყველაფერი გაჩერდება, რაც პრობლემებს შექმნის. მაქვს მოლოდინი, რომ ხელისუფლებას მოუწევს რეპრესიების დაწყება, იქიდან გამომდინარე, რომ საზოგადოება არ აპირებს შეეგუოს მის თვითნებობას.
"სალომე ზურაბიშვილი "მესამე ძალა" კი არა, მეორე პოლიტიკური ცენტრი გახდა"
ვახტანგ ძაბირაძე: - ოპტიმისტი ვერ ვიქნები და ვერ ვიტყვი, რომ მშვიდი წელი გვექნება. პირიქით, იქნება ძალიან მძიმე და რთული წელი, თუმცა, თუ არ ვიჩქარებთ და შევძლებთ, რომ მივყვეთ პოლიტიკურ პროცესებს და რადიკალიზმიდან გამოვიდეთ, მგონი მივაღწევთ რიგგარეშე არჩევნების დანიშვნას და შემდეგ პროცესი უკვე პოლიტიკურ პარტიებზე იქნება დამოკიდებული. ამ ეტაპზე უკეთესი პერსპექტივა იმისთვის, რომ დაძაბული ვითარება რამენაირად განიმუხტოს, არ არსებობს. მგონი, ეს არის ყველაზე უკეთესი გზა - არ ვიჩქაროთ, პროტესტს მივყვეთ, მაქსიმალურად შევამციროთ რადიკალიზმი და ამ ტემპით მივაღწიოთ რიგგარეშე არჩევნებს. ამასობაში, სალომე ზურაბიშვილი "მესამე ძალა" კი არა, მეორე პოლიტიკური ცენტრი გახდა. სავარაუდოდ, ხელისუფლებასთან მთავარი მომლაპარაკებელი ის იქნება.
- თუ მოვახერხეთ რიგგარეშე არჩევნების დანიშვნა, ამის შემდეგ რა შეიძლება რომ მოხდეს ისეთი, რაც წლის მოვლენად ჩაითვლება?
- მნიშვნელოვანი ის იქნება, თუ არჩევნები ჩატარდება მართლაც თავისუფალ ან თუნდაც თავისუფლებასთან მიახლოებულ გარემოში, ქვეყანაში დავასრულებთ ერთპარტიულ მმართველობას. ეს იქნება მიღწევა და ვიქცევით მრავალპარტიულ ქვეყნად. რომ გითხრათ, დღევანდელი ვითარება იძლევა საშუალებას, მრავალპარტიულმა პარლამენტმა ქვეყანა მომენტალურად ამოიყვანოს ჭაობიდან, ამის იმედი არა მაქვს, მაგრამ მაქვს იმის, რომ შევძლებთ დავამკვიდროთ რეალური მრავალპარტიულობა და არა ფიქციური, როგორც დღეს არის ან თუნდაც გასულ წლებში იყო.
- თუ ეს მოხერხდა, მომავალ წელსვე ევროკავშირთან გაწევრებაზე მოლაპარაკებების დაწყება შესაძლებლად მიგაჩნიათ?
- როგორც კი დაინიშნება არჩევნები და მივიღებთ მრავალპარტიულ პარლამენტს, სადაც არც ერთ პარტიას არ ექნება 50%-იანი მხარდაჭერა და გვეყოლება კოალიციური მთავრობა, მიმაჩნია, რომ წლის ბოლომდე ევროკავშირთან აღვადგენთ სრულმასშტაბიან ურთიერთობას.
"ევროპაში უნდა გაიგონ - პროტესტი არ ნიშნავს იმას, რომ აქ ხალხს სააკაშვილის ხელისუფლებაში დაბრუნება უნდა"
რამაზ საყვარელიძე: - იმ საკითხებიდან, რა მოხდება მომავალ წელს, პირველი ის არის, რომ ხელისუფლება არ ჩამოიშლება. ოპოზიცია ბევრ შეცდომას უშვებს და ხელისუფლების პოზიცია მოსახლეობის ძალიან დიდი ნაწილისთვის უფრო მისაღებია. საგარეო სივრცეში ტრამპის ინაუგურაციის მერე კარდინალური პროცესები დაიწყება. საინტერესო რამ მოხდა - ასე ვთქვათ, ტრამპმა გადაიპატიჟა ჩინეთის ხელმძღვანელი ინაუგურაციაზე. ეს ძალიან საინტერესო ჟესტია, რადგან შეიძლება ამოიზარდოს სამშვიდობო პოლიტიკა, თუკი პოლიტიკაში მშვიდობა შეიძლება იყოს. ყოველ შემთხვევაში, რადიკალური დაპირისპირების გარეშე თუ მოხერხდება ერთმანეთთან შეჯიბრება, ეს ყველას აწყობს. ჩვენთვის ეს ხელსაყრელი იქნება, რადგან გაიზრდება საქართველოს ინტერკონტინენტური ფუნქცია. აზიისა და ევროპის დამაკავშირებელი ხიდის ფუნქცია ჩვენ პირველად ბაქო-ჯეიჰანის პროექტით გაგვიჩნდა და ამ პროექტის გაჩენისთანავე გაგვიჩნდა უამრავი გულშემატკივარი და მეგობარი დასავლეთში. ქართულ პოლიტიკაში აშკარა ტენდენციაა, რომ ოპოზიცია იმ პარტიაში ჩნდება, რომელიც მართავს ქვეყანას. ასე იყო "მრგვალი მაგიდის" დროს, ასე მოხდა "მოქალაქეთა კავშირში". დაიშალოს ახლაც "ქართული ოცნება", ამხელა მახინა რა საჭიროა?
თუ 2025 წელს დიალოგი არ დაიწყო, ძალიან მძიმე გაზაფხული გველოდება. ამისთვის თუნდაც ევროსაბჭოს პლატფორმის გამოყენება კარგი იქნება. კომპრომისი ორივე მხრიდან საჭიროა - პირველ რიგში, ხელისუფლების მხრიდან. მან უნდა გადადგას ნაბიჯები და დაუმტკიცოს საზოგადოებას, რომ ევროინტეგრაციის მომხრედ რჩება, გამოუშვას დაკავებულები და ბოლოს და ბოლოს, გააუქმოს ის კანონები, რომლებიც ვნებათაღელვას იწვევენ. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ქვეყანას ძალიან ცუდი სცენარი ელოდება, რომლის წარმოდგენაც კი არ მინდა.
რაც შეეხება დასავლელ პარტნიორებს - ზოგჯერ მგონია, რომ მათ მთლად ნათლად არ ესმით ქვეყანაში არსებული განწყობები. მაგალითად, ევროპარლამენტის რეზოლუციაში სააკაშვილის გათავისუფლების მოთხოვნის ჩაწერა, აღიზიანებს ქართველ საზოგადოებას, მათ შორის მათ, ვინც რუსთაველზე დგას.
პროტესტი იმას არ ნიშნავს, რომ აქ ხალხს სააკაშვილის დაბრუნება უნდა - ეს უნდა გაიგონ ევროპაში.
რუსა მაჩაიძე