„შავი ზღვის შეთანხმება გაფორმებულია, მაგრამ...“ - რა ელოდება სამშვიდობო შეთანხმებას?

25 მარტს საუდის არაბეთში ერ-რიადის მეორე შეხვედრა, რომელიც თითქმის სამი დღე ერთ შენობაში, მაგრამ ორ სხვადასხვა ოთახში აშშ-რუსეთსა და აშშ-უკრაინას შორის მიმდინარეობდა, ორი შეთანხმებით დასრულდა. შეთანხმების ორივე ტექსტი 5-5-პუნქტიანია, სადაც 4-4 პუნქტი იდენტურია, მეორე პუნქტი კი შინაარსობრივად სხვადასხვა ჩანაწერია. იდენტური პუნქტები მოიცავს, რომ მხარეები თანხმდებიან, შავ ზღვაში აღდგეს კომერციული გემებისთვის ნავიგაციის თავისუფლად მიმოსვლა და კომერციული გემები არ იქნეს გამოყენებული სამხედრო მიზნებისთვის; შემუშავდეს ზომები ენერგოობიექტებზე სამხედრო თავდასხმების შეწყვეტის პრევენციისთვის როგორც რუსეთში, ასევე უკრაინაში; ნებისმიერ მესამე ქვეყანას შეუძლია ჩაერთოს ამ ორი პუნქტის აღსრულებაში და გაგრძელდება მოლაპარაკებები იმისთვის, რომ უკრაინაში მიღწეულ იქნეს "მტკიცე და გრძელვადიანი მშვიდობა". განსხვავება მხოლოდ მეორე პუნქტშია - რუსეთის ტექსტში საუბარია, რომ აშშ დაეხმარება რუსეთს, აღიდგინოს წვდომა რუსეთის სასურსათო პროდუქტებსა და სასუქების მსოფლიო ბაზარზე ექსპორტის გატანაში, საზღვაო დაზღვევის ხარჯების შემცირებასა და პორტებზე წვდომის გაუმჯობესებაში. უკრაინულ ტექსტში კი ლაპარაკია, რომ აშშ და უკრაინა შეთანხმდნენ, აშშ კვლავ რჩება ერთგული აზრისა, რომ მოხდეს სამხედრო ტყვეების გაცვლა, სამოქალაქო პირების გათავისუფლება და იძულებით ადგილნაცვალი (რუსეთში გატაცებული) ბავშვების უკრაინაში დაბრუნება. შეთანხმებების ტექსტების გამოქვეყნების შემდეგ უკრაინის თავდაცვის მინისტრმა განაცხადა, რომ შავ ზღვაში თავისუფალი ნავიგაციის პირობა დაცული იქნება იმ შემთხვევაში, თუ რუსეთი სამხედრო გემებს შავი ზღვის აღმოსავლეთ ნაწილიდან სხვა სექტორში გადაყვანას არ შეეცდება. თუ რუსეთმა ეს სცადა, მაშინ უკრაინა უფლებას იტოვებს "თავდაცვის მიზნებით იმოქმედოს". კრემლი კი აცხადებს, რომ რუსეთმა აშშ-ს მოსთხოვა, იმ ბანკს, რომელიც უზრუნველყოფს სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციისთვის ტრანზაქციებს, მოეხსნას ფინანსური შეზღუდვები ანუ, მარტივად რომ ვთქვათ, რუსეთი სანქციების მოხსნას ითხოვს. საინტერესო ის არის, რომ ამის შემდეგ კრემლმა გააკეთა განცხადება, რომ ზავი ამოქმედდება მას შემდეგ, რაც სანქციები მოეხსნება ზემონახსენებ ბანკს - "როსსელხოზბანკს", რომელიც რუსეთის ერთი-ერთი მთავარი ბანკია. თავის მხრივ, საფრანგეთმა, დიდმა ბრიტანეთმა და სხვა ქვეყნებმა განაცხადეს, რომ ამ დროისთვის ნაადრევია რუსეთისთვის სანქციების შესუსტება. 27 მარტს პარიზში 30-მდე ქვეყნის წარმომადგენელთა შეხვედრის შემდეგ საფრანგეთის პრეზიდენტმა განაცხადა, რომ მოკავშირეებმა, პირიქით, განიხილეს სანქციების გამკაცრების შესაძლებლობა, განსაკუთრებით, რუსეთის ჩრდილოვანი ფლოტის გემებისთვის. გარდა ამისა, ცნობილია, რომ ევროკავშირმა რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების მე-17 პაკეტის შემუშავება დაიწყო. ასევე საინტერესოა აშშ-სა და უკრაინას შორის დაწყებული მოლაპარაკებები მინერალების შესახებ, რომელიც ძალიან დრამატულად მიმდინარეობს. რომ აღარაფერი ვთქვათ თეთრ სახლში გამართულ სკანდალურ შეხვედრაზე, ბოლო პროცესებიც ბევრ კითხვას აჩენს, რადგან ამერიკა, ფაქტობრივად, მონოპოლიას ითხოვს, რაც ევროკავშირის პრინციპებს ეწინააღმდეგება და უკრაინის ევროპერსპექტივას კლავს. საერთო ჯამში, ერ-რიადის მეორე ტურის შეთანხმებამ ძალიან ბევრი კითხვა უპასუხოდ დატოვა, რაც ცხადია, ხელს უშლის სამშვიდობო შეთანხმებას. ალბათ, ყველაზე საკამათო ამ შეთანხმებებში მაინც დეტალების ბუნდოვანებაა. განცხადებებში არ არის ნათლად გაწერილი კონკრეტული მექანიზმები, როგორ შესრულდება შეთანხმებები და ვინ უზრუნველყოფს კონტროლს. მეორე საკითხია, რომ დამოუკიდებელი შეთანხმება რუსეთსა და უკრაინას შორის არ არსებობს, რაც ზრდის ურთიერთგანსხვავებული ინტერპრეტაციისა და ზავის დარღვევის რისკს. ასევე ძალიან საეჭვოდ ჩანდა რუსული პირობები სანქციების მოხსნის შესახებ. კრემლი ცეცხლის შეწყვეტას უკავშირებს კონკრეტულ ეკონომიკურ დათმობებს, როგორიცაა "როსსელხოზბანკის" სვიფტთან მიერთება, რაც ევროკავშირის თანხმობას მოითხოვს, და ევროკავშირმა უკვე განაცხადა, რომ ამას არ აპირებს. ზელენსკი კი აცხადებს, რომ შეთანხმების ზოგიერთი ასპექტი ასუსტებს სანქციებს და უკრაინის პოზიციებს, ანუ რეალურად უკრაინული მხარე ეჭვქვეშ აყენებს იმას, რაც შეთანხმებულად გამოცხადდა. კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი საკითხია ტერიტორიული საკითხის ბუნდოვანება. ტრამპის თქმით, განხილვის ერთ-ერთი თემა იყო ტერიტორიული დემარკაცია, თუმცა განცხადებებში ეს საკითხი არ ფიგურირებს, ხოლო რუსეთი კვლავ მოითხოვს უკრაინის მიერ ოკუპირებული ტერიტორიების აღიარებას. მიუხედავად ამ აშკარა სუსტი მხარეებისა, ძლიერ მხარედ ის უნდა ჩაითვალოს, რომ ეს შეთანხმება თავისთავად აჩენს სამომავლო პოტენციალს. ცალსახაა, რომ ტრამპის ადმინისტრაცია აქტიურად ცდილობს შეთანხმებების მიღწევას ორივე მხარესთან, რაც პოტენციური სამშვიდობო პროცესის დასაწყისად შეიძლება ჩაითვალოს. არსებითი მნიშვნელობა არა აქვს იმას, რომ ეს ტრამპის პრესტიჟის საკითხია, რადგან მისი წინასაარჩევნო განცხადებები ომის ერთ დღეში დამთავრება იყო, და შეეცდება ერთ დღეში და ერთ თვეში თუ არა, ერთ წელში მაინც შეასრულოს, რაც, ცხადია, საზოგადოდ სამშვიდობო პროცესისთვის იქნება არსებითი. განსაკუთრებული ყურადღება უნდა გამახვილდეს იმაზე, რომ ამ შეთანხმებაში, გარდა ზავისა, განხილულია ეკონომიკური თანამშრომლობა, რაც პოზიტიური სიგნალია, რომ მხარეები თანდათან გადადიან სამხედრო დღის წესრიგიდან სამოქალაქო ეკონომიკურ მიმართულებაზე. ეს კი, ცხადია, დადებით ფაქტორად უნდა ჩაითვალოს. საერთო ჯამში შეიძლება ვთქვათ, რომ შავი ზღვის შეთანხმება შესაძლოა გახდეს დეესკალაციის პლატფორმა, თუმცა მის აღსრულებაზე დაკვირვება კრიტიკულად მნიშვნელოვანია. თუმცა, მეორე მხრივ, ცალსახაა, რომ რუსეთის მიზანია კვლავ სტრატეგიული დომინირება უკრაინაში და მისი თანხმობა ცეცხლის შეწყვეტაზე უფრო ტაქტიკურ, საჭირო რეაქციად უნდა აღვიქვათ, ვიდრე სტრატეგიულ დათმობად. ამის პარალელურად კი, ფაქტობრივად, უკრაინის ინტერესების დამცველად რჩებიან ევროპული ქვეყნები, რომლებიც რუსეთისთვის სანქციების მოხსნას არ განიხილავენ, მაგრამ პრობლემა ის არის, რომ ამ ქვეყნების წარმომადგენლები არ სხედან მოლაპარაკებების მაგიდასთან და ყველაფერი დამოკიდებულია ტრამპის ინტერესებზე, რაც, თავის მხრივ, ბევრ კითხვას აჩენს. აშკარაა, რომ პუტინის განცხადება უკრაინის ხელისუფლების არალეგიტიმურობასა და გარე მმართველობის საჭიროებაზე რუსეთის დისკურსის ახალი საფრთხეა, რომელიც მიზნად ისახავს უკრაინის სუვერენიტეტის დელეგიტიმაციას. ასეა თუ ისე, ნათელია, რომ ერ-რიადში გამართული მოლაპარაკებები მნიშვნელოვანი დიპლომატიური პროცესის მხოლოდ ეტაპია, თუმცა მათი რეალური ღირებულება დამოკიდებულია იმაზე, თუ როგორ შესრულდება შეთანხმებები, რამდენად თანამიმდევრული იქნებიან მხარეები და დაიცავენ ცეცხლის შეწყვეტის პირობებს (უკვე ჩანს, რომ არ სრულდება) და საერთოდ, როგორ აისახება ეს სამშვიდობო პროცესზე. ამ საკითხებზე საერთაშორისო ურთიერთობების სპეციალისტებს, GIPA-ს პროფესორ თორნიკე შარაშენიძესა და იენის ფრიდრიხ შილერის უნივერსიტეტის მკვლევარს ბიძინა ლებანიძეს ვესაუბრებით. თორნიკე შარაშენიძე: - წესით, ყველა საზავო შეთანხმება ასე იწყება და ამ მხრივ ნამდვილად მნიშვნელოვანია. თავიდან შეთანხმების ყველა საკითხი ასი პროცენტით არ სრულდება, მხარეები ზავის დარღვევას ერთმანეთს აბრალებენ ხოლმე და, ალბათ, ახლაც იგივე განმეორდება. თუმცა ეს ესკალაციას მაინც ამცირებს. ამის გარეშე სამშვიდობო შეთანხმება პირდაპირ, უცბად ვერ დაიდება, გარდა იმისა, თუ ერთი მხარე მეორეს სასტიკად არ ამარცხებს. მაშინ ეს კაპიტულაციას ნიშნავს. როდესაც ასეთი ომი მიდის, ცეცხლის შეწყვეტა ასე ხდება - თავიდან პირობებს ვერ იცავენ, მერე ნელ-ნელა იწყებენ რაღაცის დაცვას და ბოლოს უკვე ხდება სრული დაცვა და ვფიქრობ, შავი ზღვის სამშვიდობო შეთანხმებაც ამის დასაწყისია. - შავი ზღვის ამ შეთანხმებაში რამდენიმე პუნქტია და რომელი შეიძლება ვერ შესრულდეს? - რუსებისთვის მნიშვნელოვანი სანქციების მოხსნაა, ნაწილობრივ მაინც. ამ ეტაპზე მთლიანი მოხსნა ილუზიაა. თუ ვიღაცებს ომის შეწყვეტა სურთ და ცხადია, უპირველესად ამერიკელებს ვგულისხმობ, რაღაც დოზით რუსეთის ინტერესები უნდა გაითვალისწინონ, სხვანაირად ომის დასრულება ვერ გამოვა. თუ არ გაითვალისწინებ, მაშინ უნდა გააგრძელო ომი და მთლიანად დაამარცხო რუსეთი, ამას კი პირი ჯერ არ უჩანს. ორი ვარიანტია: ან აგრძელებ ომს ისე, რომ რუსეთი დაამარცხო და ღმერთმა უწყის, ეს მოხდება თუ არა, ან შეურიგდე მისი ინტერესების გათვალისწინებით. რუსეთი ომს რომ აგებდეს, მაშინ კი, ბატონო, არ გაითვალისწინებდნენ მის ინტერესებს. როდესაც მოლაპარაკებები მიდის გამოფიტვის ომის დროს, უფრო მეტად იმის ინტერესები უნდა იყოს გათვალისწინებული, ვისაც ამ ეტაპზე უპირატესობა აქვს, ეს კი რუსეთია. - რუსეთის უპირატესობა იმას ხომ არ ნიშნავს, რომ ამერიკა მას მაქსიმუმს უთმობს? ბოლო დროს ძალიან აქტუალურია ამერიკა-რუსეთის გარიგება და რამდენად საფუძვლიანი გგონიათ ეს? - ტრამპის ძალიან ბევრი ნაბიჯი და პუტინის საპასუხო განცხადებებიც მოწმობს, რომ რაღაც დონეზე დაახლოება მიდის. როდესაც პუტინმა თქვა, რომ ტრამპს უნდა გრენლანდია, მას ეს მაინცდამაინც არ დაუგმია, და ეს ძალიან საინტერესოა. ტრამპი ხურავს "ამერიკის ხმას" და "რადიო თავისუფლებას", რომელიც თავის დროზე შეიქმნა საბჭოთა კავშირის წინააღმდეგ და ამოცანა გვეკითხება, ვინ არის საბჭოთა კავშირის მემკვიდრე - რა თქმა უნდა, რუსეთი. ეს ჟესტები და განცხადებები მიმართულია იმისკენ, რომ რაღაც დონეზე დალაგდა ურთიერთობები. ამერიკას სურს რუსეთი ჩამოაშოროს ჩინეთს, რუსეთს კი სანქციებს დააღწიოს თავი, თორემ დარწმუნებული ვარ, ჩინეთთან ჩხუბს არ აპირებს - ეს ასე მარტივი არ იქნება. ეს ყოველივე ცხადყოფს, რომ პროცესი ჯერჯერობით მიდის და როდის გაიჭედება, არ ვიცით. - კრემლმა განაცხადა, რომ ზავი ამოქმედდება მას შემდეგ, რაც სანქციები მოეხსნება "როსსელხოზბანკს". თავის მხრივ, საფრანგეთმა, დიდმა ბრიტანეთმა და სხვა ქვეყნებმა განაცხადეს, რომ ნაადრევია რუსეთისთვის სანქციების შესუსტება. მაკრონი პირიქით, სანქციების გამკაცრების შესაძლებლობაზე ლაპარაკობს და მედიაში გაჩნდა ინფორმაცია, რომ ევროკავშირმა რუსეთისთვის სანქციების ახალი პაკეტის შემუშავება დაიწყო. - თუ ამერიკა მოუხსნის რაღაც სანქციებს, ცხადია, ეს გაცილებით მნიშვნელოვანი იქნება რუსეთისთვის. ევროკავშირისთვის მთავარი პრობლემაა გაზი, მაგრამ ესეც, ცოტა არ იყოს, თვალთმაქცობაა, რადგან მართალია, რუსეთიდან ევროკავშირში ბუნებრივი გაზი აღარ მიდის მილებით, რადგან ყველა გაზსადენი დაიკეტა, მაგრამ რუსეთიდან ევროკავშირში დიდი რაოდენობით გათხევადებული გაზი შედის და ყველაზე მეტს ფრანგები ყიდულობენ. რუსეთი გაზისა და ნავთობის იმდენად დიდი მწარმოებელია, მსოფლიო ბაზრიდან რომ ამოაგდო, მწვავე კრიზისი დაიწყება. - დავუშვათ, შავი ზღვის შესახებ შეთანხმება სრულად შესრულდა, მხარეებმა დაიცვეს პირობები, რამდენად შეიძლება ზოგადად მშვიდობაზე ლაპარაკი? - თანდათანობით შესაძლებელია ეს გაკეთდეს - ანუ ჯერ შავი ზღვა, მერე ენერგოობიექტები, მერე ცეცხლის შეწყვეტა, მერე კიდევ სხვა ნაბიჯები და ნელ-ნელა გახდეს შესაძლებელი ომის დასრულება. თუმცა, ეს თვეების ამბავია და ამერიკას მუდმივად დასჭირდება ორივე მხარესთან ლაპარაკი. ამაში გასაკვირი არაფერია, რადგან ამერიკაა ის ქვეყანა, რომელსაც რუსეთი ანგარიშს უწევს - ანუ ამერიკას ორივესთან მიესვლება, ევროპა კი რუსეთს ნაკლებად ადარდებს. - თავად უკრაინელი საზოგადოება რამდენად არის მზად ამ მშვიდობისთვის, რადგან ცხადია, მათ მოუწევთ რაღაცების დათმობა. - ეს სერიოზული პრობლემაა და ამიტომ არის ახლა საუბარი, რომ ჯერ არჩევნები ჩაატარონ და ისე მოაწერონ ხელი სამშვიდობო შეთანხმებაზე. ვისაც ხალხის მანდატი ექნება, ის შედარებით უშიშრად მოაწერს ხელს. ზელენსკიმ რომც მოინდომოს, ახლა ხელს ვერ მოაწერს, მაგრამ, თუ არჩევნები ჩატარდება და ხალხი ხმას ისევ ზელენსკის მისცემს, მაშინ მისთვის უფრო მარტივი იქნება ხელმოწერა. ჩვენ არ ვიცით, რა განწყობებია უკრაინელ საზოგადოებაში. ომის დროს სიმართლეს არავინ გეუბნება. პერიოდულად საზოგადოებრივი კვლევის შედეგებს კი გვაწვდიან, მაგრამ დარწმუნებული ვარ, სიმართლისგან შორს არის, რადგან ომის დროს არავინ ამხელს საზოგადოებაში არსებულ რეალურ განწყობებს, დანაკარგის შესახებ რეალურ ინფორმაციას და ამიტომ ახლა ამის თქმა რთულია. - რადგან ეს შეთანხმება შავ ზღვას შეეხება, რას აძლევს ეს საქართველოს? - ჩვენ მიჩვეული ვართ, რომ რამდენი შეთანხმებაც სადმე დაიდება, მიდის წივილ-კივილი, ჩვენ სად ვართ, აღარავის ვახსოვართო. ჩვენთან სულ ისეთი განცდა აქვთ, რომ ყველგან საქართველო უნდა იყოს, მაგრამ როდესაც ასეთი მძიმე ომი მიდის და ამ ომზეა მოლაპარაკებები, შენ თუ ამ მოლაპარაკებებზე მოხვდები, ან ამერიკა ან მისი ტოლფასი ქვეყანა ხარ. ფაქტია, ამერიკა არა ვართ და ჯობს, ასეთი მოლაპარაკებების დროს არც გვახსენონ. მოლაპარაკებები მიმდინარეობს უკრაინის საკითხზე და თუ ამერიკას სურს მისი ქოლგის ქვეშ ვიყოთ, ხელს არავინ შეუშლის - გახსნან აქ ბაზა და ავტომატურად აღმოვჩნდებით მისი ქოლგის ქვეშ. გარდა ამისა, გაჩნდა კიდევ ახალი ზღაპარი, რომ ჩვენ ევროპის უსაფრთხოების ქოლგის ქვეშ გვინდა. არ გააჩნია ევროპას უსაფრთხოების ქოლგა ამერიკის გარეშე - ეს ზღაპარია. ევროპა ვერ დაგვიცავს რუსეთისგან ამერიკის გარეშე. ამიტომ, თუ გადაწყვეტს ამერიკა, დაგვიცავს. რაც შეეხება თურქეთს, ერდოღანმა ძალიან საინტერესო ნაბიჯი გადადგა, როდესაც ევროკავშირის მოსაწონი განცხადება გააკეთა ამ ომის კონტექსტში და ამ დროს დაიჭირა სტამბოლის მერი, რომელიც მისი მთავარი კონკურენტია, დაარბია მიტინგები, მაგრამ ამაზე ევროკავშირს ხმა არ ამოუღია, რადგან თურქეთმა დაიჭირა ევროკავშირის მხარე რუსეთის საკითხში. ამიტომაც არავის არ უხსენებია თურქეთში მომიტინგეებზე ძალადობა. თუმცა საქმე საქმეზე რომ მიდგეს, თურქეთი ვერ წავა რუსეთის წინააღმდეგ, რადგან შარის თავი არა აქვს. რუსეთის გამჩერებელი მხოლოდ ამერიკაა და ეს მსოფლიოში ყველამ კარგად იცის. მოდი, ასე ვთქვათ - ეს იცის, ვისაც ჭკუა მოეკითხება, და არა იმან, ვინც საქართველოს დასაცავად ჰიპოთეზურ ალიანსებს ქმნის. გახსოვთ, ომის დაწყების წინ რომ შეიქმნა ინგლისი-პოლონეთი-უკრაინის ალიანსი და აქ ატყდა ისტერიკა, ჩვენ სადა ვართო. რა, იმუშავა ამ ალიანსმა? ჯარი გაგზავნა უკრაინაში საომრად ან ინგლისმა, ან პოლონეთმა? - იმის გათვალისწინებით, რომ რუსეთისგან მხოლოდ ამერიკა დაგვიცავს, დღევანდელ ხელისუფლებას ამერიკასთან სწორი პოლიტიკა აქვს? - ჩანს, "ოცნება" ელოდა, რომ ტრამპი შეაჩერებდა "მეგობარ აქტს", მაგრამ სენატში რაღაც ხდება და იმაზე ფიქრი, რომ ტრამპი ეტყვის სენატს, ეგ აქტი არ მიიღოთო, სისულელეა. რაც შეეხება ამერიკისადმი "ოცნების" პოლიტიკას, როგორც ჩანს, ელოდებიან ამერიკისგან სიგნალებს, მაგრამ არ მიუღიათ. შესაძლოა არც ელიან, რომ ტრამპი პირდაპირ იტყვის, საქართველო მე უნდა დავიცვაო, ან შესაძლოა ამერიკამ არც არაფერი თქვას და ჩვენ დავრჩეთ იმავე სიტუაციაში, რაშიც დიდი ხანია, ვართ. ალბათ, ამის შანსი გაცილებით მეტია. &bdquo;ევროპელები შეეცდებიან მარტივად არ დათმონ უკრაინა, თუნდაც ამერიკა რუსეთთან გარიგდეს“ ბიძინა ლებანიძე: - რუსეთი ისეთ მოთხოვნებს აყენებს, რომელთა დაკმაყოფილება ამ ეტაპზე ძალიან გართულდება. მაგალითად, სანქციების მოხსნა აგრარულ სექტორზე, აგრარული ბანკის სვიფტთან მიერთება და მთელი რიგი კომპანიებისთვის სანქციების მოხსნა, რომელსაც, რა თქმა უნდა, ევროპელების მხარდაჭერაც სჭირდება, რაც არა აქვს, რადგან ევროპელები ასე მარტივად სანქციებს არ მოხსნიან, მხოლოდ ამერიკელებს კი ამის გაკეთება არ შეუძლიათ. რაღაც პერიოდში კონკრეტული საკითხების სანაცვლოდ, ევროპაც, ალბათ, დათანხმდება სანქციების მოხსნას, მაგრამ ახლა ამერიკის მიერ თავსმოხვეული ზავის შემთხვევაში, რა თქმა უნდა, არა და მგონი, ტრამპის ადმინისტრაცია ნელ-ნელა აცნობიერებს, რომ, როგორც თავიდან ეგონათ, ტრამპი მოვა და 24 საათში ომი დასრულდებაო, ასე იოლად არ გამოვა. ბოლო დღეებში კიდევ ერთხელ ითქვა, რომ როგორც კი ზავი დაიდება, ევროპელები გაგზავნიან სამშვიდობო მისიით სამხედროებს უკრაინაში, საფრანგეთისა და ბრიტანეთის ხელმძღვანელობით. ესეც ერთგვარი, ასე ვთქვათ, აზრთა სხვადასხვაობის საფუძველია ამერიკელებს და ევროპელებს შორის. მინერალებზე ხელშეკრულების ახალი ვერსიაც, რაზეც ილაპარაკა ზელენსკიმ, რომ ამერიკელებმა ამ შეთანხმების ახალი ვერსია მიაწოდეს, რაც იქ წერია, რეალურად ეწინააღმდეგება ევროკავშირის ინტერესებს და მისი გაფორმების შემთხვევაში შესაძლოა უკრაინის ევროკავშირში გაწევრებაც შეაფერხოს, რადგან ეს ითვალისწინებს ამერიკული კომპანიებისთვის მინერალების მოპოვების ექსკლუზიური უფლების მიცემას და შემდეგ საერთო საინვესტიციო ფონდში დაბანდებას. ასე რომ, ძალიან ჩახლართული სიტუაციაა. - ამ ეტაპზე მიღწეული შეთანხმება, მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი საკამათო საკითხია, რამდენად უწყობს ხელს სამშვიდობო პროცესს, რაც საზოგადოდ მთავარი მიზანია? - ჯერჯერობით მხოლოდ ორ პუნქტზე შეთანხმდნენ: ერთი არის შავ ზღვაში ცეცხლის შეწყვეტა და სამოქალაქო გემების მიმოსვლისთვის ხელის შეწყობა და მეორე ენერგოობიექტებზე თავდასხმების შეწყვეტა. რა თქმა უნდა, ეს არ არის სრულყოფილი ზავი, ამისთვის ამერიკის, რუსეთისა და უკრაინის პოზიციები უნდა დაახლოვდეს, რაც, ალბათ, შემდეგ რაუნდებზე მოხდება. - ამ შეთანხმებაზე რუსეთის პირობაა, რომ მოიხსნას სანქციები. სხვა საკითხია, რომ ეს კონკრეტულ სანქციებს შეეხება. ფაქტია, რუსეთი ისეთ პირობას აყენებს, რომლის დაკმაყოფილება დღევანდელი მოცემულობით შესაძლებელია და ამას ევროკავშირის პოზიციაც ცხადყოფს. ამერიკა ევროპას ისევ ვენსის ტონით ელაპარაკება? ფაქტია, აშშ რუსეთთან შეთანხმდა ისეთ რაღაცაზე, რაც სხვა მოთამაშეებთან არ იყო შეთანხმებული. - ევროპა არ ზის მოლაპარაკების მაგიდასთან, მაგრამ ცხადია, ასე თუ ისე, რაღაც კოორდინაცია აქვთ ევროპელებთან. სანქციების საკითხი ევროპელების გარეშე არ გადაწყდებოდა, რადგან ძალიან მკაცრი პოზიცია აქვთ - არც ახლო და არც საშუალოვადიან მომავალში სანქციების მოხსნას არ აპირებენ. ეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში იქნება, თუ რუსეთი რაღაც პირობების გარეშე გავა უკრაინიდან, რაც ფანტასტიკის სფეროა. გეთანხმებით, რომ ეს ამერიკელებს უნდა სცოდნოდათ და, სავარაუდოდ, იცოდნენ კიდეც, მაგრამ მაინც მოაწერეს ხელშეკრულებას ხელი, რამაც განაპირობა, ასე ვთქვათ, ეს გაუგებრობა. ფაქტია, დადეს ხელშეკრულება, რომელიც არ სრულდება. რუსეთმა ახლა წამოაყენა მოთხოვნა, რომ უკრაინაში გაეროს ადმინისტრაცია დამყარდეს, ვიდრე არ ჩატარდება ახალი არჩევნები - ანუ აწვებიან იმას, რომ ზელენსკი არალეგიტიმური პრეზიდენტია, რადგან ვადა გაუვიდა და უკრაინის მმართველობა დროებით უნდა გადაეცეს გაეროს, რაც, ცხადია, ფანტასტიკის სფეროა. ერთ-ერთი მოსაზრებით, რუსეთი შეგნებულად ჭიმავს დროს ამ მოლაპარაკებებით და ცდილობს უკრაინაში უფრო წინ წაიწიოს, რათა თავი გაცილებით მომგებიან პოზიციაში ჩაიყენოს და ომის დამთავრების თავისთვის უკეთეს პირობებს მიაღწიოს. - რუსეთის ინტერესები გასაგებია, მაგრამ კონკრეტულად ამ შეთანხმებით ტრამპმა რა მოიგო? - რუსეთს არც არაფერი მოუგია და არც არაფერი წაუგია. თუ რუსეთის სტრატეგია დროის გაყვანაა, კი, აშკარად გაჰყავს, მაგრამ სხვა მხრივ ჯერ მნიშვნელოვანი მოგება არა აქვს არც ამერიკას და არც რუსეთს. თუმცა, თუ გადატვირთვაა მათი ერთ-ერთი მიზანი, მაშინ ეს შეთანხმება, ცხადია, ემსახურება ამ მიზანს. რომ ამბობენ, შებრუნებული ნიქსონის პოლიტიკააო, ანუ, რაც ნიქსონმა გააკეთა "ცივის ომის" დროს, როდესაც ჩინეთს დაუახლოვდა და ამით საბჭოთა კავშირის იზოლირება მოახდინა, ახლა ტრამპი შებრუნებულად იქცევა - რადგან მთავარი მეტოქე ჩინეთია, სურს დაუახლოვდეს რუსეთს და რუსეთი ჩამოაშოროს ჩინეთს. თუ ეს არის ტრამპის ადმინისტრაციის მიზანი, მაშინ მთელი ეს პროცესი, ცხადია, ემსახურება ამ მიზანს - ანუ მთავარია, დალაგდეს რუსეთთან ურIთიერთობა და უკრაინას რაც მოუვა, მოუვა. უკრაინა შეეწირება ამ პროცესს, ევროპელებსაც გააბრაზებენ, მაგრამ ესეც რაღაც ილუზორული გეოპოლიტიკური ხედვაა, იმიტომ, რომ დღევანდელი მდგომარეობა ძალიან განსხვავდება "ცივი ომის" ვითარებისგან. მაშინ საბჭოთა კავშირსა და ჩინეთს შორის მართლაც არსებობდა სამხედრო და იდეოლოგიური დაპირისპირება და ა.შ. დღეს რუსეთი და ჩინეთი ძალიან ახლო სტრატეგიული პარტნიორები არიან. მათი დაპირისპირება ძალიან რთული იქნება და, ალბათ, ტრამპს არც გამოუვა. თუმცა ლოგიკა ამაშიც არის. მეორე მხრივ, თუ მშვიდობის მიღწევაზე ვლაპარაკობთ, რასაც ტრამპი ამბობდა, ერთ დღეში დავამთავრებ ომსო, თავი დავანებოთ ამ ერთ დღეს - მშვიდობა უნდა იყოს სამართლიანი და თუ მიაღწევ ისე, რომ უკრაინას რუსეთს მიუგდებ და გადაუვლიან ისე, როგორც საბჭოთა კავშირმა დაიპყრო აღმოსავლეთი ევროპა, ეს მშვიდობა აღარ იქნება. თუმცა რუსეთს ამ შემთხვევაშიც გაუჭირდება უკრაინის ჩაყლაპვა. უარესი სცენარიც რომ ავიღოთ, ვთქვათ, გაწირეს უკრაინა, რუსეთს ძალიან გაუჭირდება, მაგალითად, მთლიანი უკრაინის დაპყრობა და ამას თავად ამერიკელებიც აღიარებენ. სი-აი-ის დირექტორს ჰქონდა გამოსვლა და თქვა, ჩვენ უკრაინას ჯეროვნად ვერ ვაფასებთ რუსეთთან მიმართებითო, და აქ ისევ შემოდის ევროპის საკითხი. ევროპელები შეეცდებიან ასე მარტივად არ დათმონ უკრაინა, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ამერიკა წავა ამორალურ გარიგებაზე რუსეთთან. ევროპელები ძალიან შეშინებული არიან, რადგან თუ რუსეთი იოლად ჩაყლაპავს უკრაინას, შემდეგ შეუტევს ნატოს რომელიმე ქვეყანას. რამდენიმე დღის წინ განაცხადა ნიდერლანდების თავდაცვის მინისტრმა, თუ რუსეთი თავის სასარგებლოდ დაამთავრებს ომს უკრაინაში, მაქსიმუმ ერთ წელიწადში შეეცდება შეიჭრას ნატოს რომელიმე წევრ ქვეყანაშიო. ევროპელებისთვის ეს რეალური სცენარია, ამის ეშინიათ და ამიტომ, ალბათ, შეეცდებიან ასეთ ზავს და მშვიდობას, რომელიც უკრაინას გაწირავს, არ დათანხმდნენ. როგორ მოახერხებენ ამას, სხვა საკითხია. - ამისთვის თურქეთის სამხედრო პოტენციალის გამოყენებას რამდენად სერიოზულად განიხილავს ევროკავშირი და ეს საკმარისი იქნება, რომ რაღაც ფორმით, ასე ვთქვათ, ჩანაცვლდეს ამერიკა? - თურქეთი, ცხადია, ამერიკას ვერ ჩაანაცვლებს, მაგრამ, მეორე მხრივ, თურქეთს არ აწყობს გაძლიერებული რუსეთი. ორივე ავტორიტარი ლიდერია და საერთო ინტერესები აქვთ, თუმცა თურქეთს რუსეთის გაძლიერება არანაირად არ აწყობს, განსაკუთრებით შავ ზღვაში, სადაც ისტორიული მეტოქეები არიან. ამიტომ ასე გაძლიერებული რუსეთი, რომელსაც ყირიმი აქვს და ახლა შავი ზღვის მთელი ჩრდილოეთი სანაპირო რომ მიიღოს, ეს თურქეთს ერთმნიშვნელოვნად ხელს არ აძლევს. ამიტომ თურქეთიც შეეცდება რუსეთი ერთმნიშვნელოვნად გამარჯვებული არ გამოვიდეს ამ დაპირისპირებიდან. ამაში კი ცალსახად ევროპისა და თურქეთის ინტერესების თანხვედრაა. თუმცა რაღაც ძალიან მჭიდრო სამხედრო კავშირს თურქეთსა და ევროკავშირს შორის მაინც არ უნდა ველოდოთ. ისიც უნდა ითქვას, რომ ამ ყველაფრის მიუხედავად, რუსეთს პირდაპირ არ დაუპირისპირდება ისე, როგორც ევროპელები, სამხედრო არა, მაგრამ პოლიტიკურად და ეკონომიკურად. თურქეთი დარჩება, ასე ვთქვათ, ჩრდილოვან მოთამაშედ, თუმცა, თუ შეხედავს, რომ უკრაინას ძალიან ცუდად წაუვა საქმე და რუსეთი იმარჯვებს, ალბათ, შეეცდება უფრო მეტად ჩაერთოს პროცესში და უფრო დაეხმაროს უკრაინას, თუნდაც ფარულად, იარაღის მიწოდებით თუ სხვა მხრივ და შეეცდება რუსეთის მნიშვნელოვანი გამარჯვება არ დაუშვას. - რადგან შეთანხმება შეეხება შავ ზღვას, გაჩნდა კითხვები, თუ რა გავლენა ექნება ამას საქართველოზე. მარტივად რომ ვთქვათ, საქართველო რამეში ხომ არ გაიცვლება, რისი შიშიც მუდმივადაა აქ? - თუ აღდგება სამოქალაქო, კომერციული გემების მიმოსვლა და ვაჭრობა, ამით საქართველომ შეიძლება უფრო იხეიროს, ვიდრე დღეს, მაგრამ სხვა მხრივ და განსაკუთრებით უსაფრთხოების თვალსაზრისით, არა მგონია, რამენაირად შეეხოს. საქართველო ძალიან პატარაა იმისთვის, რომ უკრაინაზე გაცვალონ, თან, მეორე მხრივ, დღეს ამერიკას საქართველოზე ისეთი გავლენა არა აქვს, რომელიც რუსეთს შეიძლება უნდოდეს და ახლა ამაზე დაიწყოს ლაპარაკი. ამიტომ ეს თემა შეთქმულების თეორია მგონია. რუსა მაჩაიძე