მარტის თვეში 12 დღის განმავლობაში თბილისში მეტეხის ხიდიდან სამი ავტომანქანა გადავარდა. სამი შემთხვევიდან ერთის მძღოლი დაიღუპა, 24 წლის გიგი ზარანდიას ცხედარი მაშველებმა ორსაათიანი ძებნის შემდეგ ამოიყვანეს წყლიდან. მეორე და მესამე შემთხვევაში მძღოლების გადარჩენა მაშველებმა და მოქალაქეებმა მოახერხეს. სამივე შემთხვევაზე გამოძიება დაწყებულია სისხლის სამართლის კოდექსის 276-ე მუხლით, რაც ტრანსპორტის მოძრაობის უსაფრთხოების ან ექსპლუატაციის წესის დარღვევას გულისხმობს. მეტეხის ხიდი, რომელიც დედაქალაქის ყველაზე ძველი სახიდო გადასასვლელია, მტკვრის მარჯვენა და მარცხენა ნაპირის ერთმანეთთან დასაკავშირებლად თბილისის დაარსების დღიდან აიგო. მას რამდენჯერმე ჩაუტარდა რეკონსტრუქცია. მეტეხის ხიდის ისტორიაზე, მნიშვნელობასა და მასთან დაკავშირებულ პრობლემებზე საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოებისა და სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის ექსპერტი, პროფესორი კონსტანტინე მჭედლიშვილი­ გვესაუბრება: - ჩვენ შეგვიძლია ეს ადგილი შევაფასოთ როგორც საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევების თავმოყრის ე.წ. შავი წერტილი. ნებისმიერ საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევას ოთხი ფაქტორი განაპირობებს: ადამიანი, ავტომობილი, გზის პარამეტრები და გარემო პირობები. ადამიანის ფაქტორი გულისხმობს: მძღოლს, რომელიც შესაძლოა ალკოჰოლის ან ნარკოთრობის ქვეშ იყოს, ან უეცრად ცუდად გახდეს და ვეღარ შეძლოს მართვა, შესაძლოა არ აქცევდეს ყურადღებას მოძრაობის წესებს. არის მგზავრიც, რომელმაც მძღოლს ყურადღება გადაატანინა რაღაცაზე, შეიძლება მიზეზი იყოს არადისციპლინირებული ქვეითად მოსიარულეც... ავტომობილის ფაქტორიც მეტად მნიშვნელოვანია, მას აქვს საჭის, სამუხრუჭო, განათების და სხვა სისტემა, შეიძლება რომელიმე გამოვიდეს მწყობრიდან და გამოიწვიოს უეცარი საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევა მძიმე შედეგით. საგზაო პირობები ძალიან მნიშვნელოვანი კომპონენტია, ვინაიდან როდესაც ამ პირობებს ვაუმჯობესებთ, მაშინ დაახლოებით 70-80%-ით მცირდება საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევების რაოდენობა. გარემო ფაქტორებიც გადამწყვეტია. ნისლი, მაღალი ტემპერატურა, სიბნელე, გზის სავალი ნაწილის ზედაპირის მოყინულობა, კოკისპირული წვიმა, როცა საქარე მინიდან მხედველობა პრაქტიკულად შეუძლებელია და სხვა. ამ ოთხი კომპონენტის ერთობლივი (მინიმუმ 2 მაინც) მოქმედების შედეგად ხდება საგზაო-სატრანსპორტო შემთხვევა, ვალდებული ვართ, ყველა კომპონენტი განვიხილოთ და ვიპოვოთ მიზეზები, რათა პრევენციული ღონისძიებებით თავიდან ავიცილოთ უბედური შემთხვევა. - რა პრობლემა აქვს მეტეხის ხიდს და რა უნდა გაკეთდეს მის აღმოსაფხვრელად? - ამ ხიდზე მოძრაობა 6 ზოლადაა, შუაში გამყოფი ზოლი არ არსებობს, არის მხოლოდ ორმაგი უწყვეტი ხაზი, რომელიც კრძალავს გადაკვეთას და გადასვლას შემხვედრი მოძრაობის ზოლზე. რაც მთავარია, ამ ხიდზე გვაქვს ტროტუარი დამცავი ბარიერის გარეშე - დგას დეკორატიული თუჯის ბოწკინტები, რომლებიც უსაფრთხოებისათვის არავითარ როლს არ ასრულებს, გარდა იმისა, რომ სიმბოლურად გამოყოს საავტომობილო მოძრაობა საქვეითო მოძრაობისგან. ამ ხიდის სიგანე დაახლოებით 21 მეტრია, ტროტუარის სიგანე კი 3,5 მეტრი, საკმაოდ განიერია, მაგრამ თუ გვინდა მოძრაობის უსაფრთხოება უზრუნველვყოთ როგორც ქვეითებისთვის, ისე ავტომობილებისთვის, უნდა გაკეთდეს რკინაბეტონის დამცავი ბარიერი - პარაპეტი, რომელსაც კვეთში ექნება მრუდწირული მოხაზულობა, აისხლეტს მასზე შესულ ბორბალს და არ გაუშვებს მართვადობადაკარგულ ავტომობილს ტროტუარზე გადავიდეს და ხიდის მოაჯირს დაეჯახოს. ამ უბედურ შემთხვევებში შეიძლება ყოფილიყო შემდეგი სიტუაცია: ავტომობილმა რაღაც ტექნიკური უწესრიგობის გამო დაკარგა მართვადობა, ან მძღოლი გახდა ცუდად (ან იყო ალკოჰოლური თრობის ქვეშ), ან მეორე ზოლში მომავალმა ავტომობილმა უეცრად გადაუჭრა გზა თავის ზოლზე მიმავალს და მოულოდნელი მანევრირებით შეიცვალა რიგი, მძღოლმა ვერ დაიმორჩილა ავტომობილი, ვერც დაამუხრუჭა და გადაანგრია თუჯის სიმბოლური ბოწკინტი, შევარდა ტროტუარზე, გადაანგრია თუჯის მოაჯირი და მტკვარში გადავარდა. რკინაბეტონის პარაპეტი რომ ყოფილიყო, ამ შემთხვევებს თავიდან ავიცილებდით. ის სასწრაფოდ უნდა გაკეთდეს, რადგან უკვე სამი შემთხვევა დაფიქსირდა, არ არის გამორიცხული, კიდევ მოხდეს მსგავსი შემთხვევები. 80-იანი წლების დამდეგს მაშინდელ პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში, მთავრობის გადაწყვეტილებით შეიქმნა მოძრაობის უსაფრთხოების კვლევითი ლაბორატორია, რომელშიც ინსტიტუტის პროფესურა იყო ჩართული, აქტიურად მიდიოდა მოძრაობის უსაფრთხოების საკითხების შესწავლა და ანალიზი, შემდეგში ლაბორატორია შსს-ს გადაეცა. 2000-იანი წლებიდან დაფინანსების უკმარისობის გამო შსს-მ უარი თქვა კვლევით ლაბორატორიაზე და ის გადაკეთდა შპს-დ, მერე კი უსახსრობის გამო გაუქმდა. ამიტომ მიზანშეწონილია შეიქმნას მოძრაობის უსაფრთხოების კვლევითი ლაბორატორია დაკომპლექტებული გამოცდილი და კვალიფიციური, ასევე ახალგაზრდა პერსპექტიული სპეციალისტებით. - რა მდგომარეობაა სხვა ხიდებზე? - ცოტა ხნის წინ დასრულდა ვახუშტის ხიდის რეაბილიტაციის პროექტი და მასზე მოეწყო რკინაბეტონის პარაპეტი. პარაპეტს აქვს მრუდწირული მოხაზულობა, 0,5-0,7 მეტრის სიმაღლისაა და გამოყოფს საავტომობილო მოძრაობას ქვეითების მოძრაობისგან. ასეთივე უნდა მოეწყოს მეტეხის ხიდზეც. აბანოთუბნის წინამდებარე კვანძი მოსაწესრიგებელია. თავის დროზე მივეცით რეკომენდაცია, რომ ხიდის 12 მ-იან მალს კიდევ ერთი ანალოგიური მალი დამატებოდა და ორმხრივი საავტომობილო მაგისტრალი ავტომობილთა ნაკადს თავისუფლად გაატარებდა. მშენებლობის ორგანიზაციის თვალსაზრისით, ეს ცოტა რთულია, მაგრამ არა შეუძლებელი, სამაგიეროდ, გაუმჯობესდებოდა სატრანსპორტო კვანძის გამტარუნარიანობა და მოძრაობის უსაფრთხოებაც. ქალაქის დღევანდელი ხელმძღვანელობა აცხადებს, რომ ქალაქის სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა საკმარისად გვაქვს, რაც არ შეესაბამება სინამდვილეს, ჩვენი სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა კიდევ მოითხოვს განვითარებას, თუნდაც მეტეხის ხიდის მარჯვენა ნაპირის მისასვლელი სატრანსპორტო კვანძი და გორგასლის ქუჩა. არის ასეთი ტერმინი - პასიური უსაფრთხოების ელემენტი - როდესაც გაუთვალისწინებელი შემთხვევა მოხდება და ავარიულობის საფრთხე შეიქმნება, პასიური უსაფრთხოების ელემენტმა უნდა შეამციროს შედეგი, ან დაიყვანოს მინიმუმამდე, რათა არ მოხდეს ადამიანის დაღუპვა. პარაპეტი შეიძლება იყოს პასიური უსაფრთხოების ელემენტი. მეტეხის ხიდი საქართველოში ყველაზე ცნობილი ადგილია - რაც თბილისი დაარსდა, ეს სახიდო გადასასვლელიც არსებობს. ის უძველესი ხიდია, მასზე შეიძლება მხოლოდ პომპეუსის ხიდის ნაშთები იყოს მცხეთაში, რომელიც ქართველებმა ააშენეს. მეტეხის ხიდი მტკვრის მარჯვენა ნაპირს მარცხენასთან აკავშირებდა და თბილისის აუცილებელი შემადგენელი კომპონენტი იყო. ის ჯერ კიდევ მე-6-7 საუკუნეებიდან აღწერილი აქვთ არაბ, სპარს, თურქ მოგზაურებს, მე-16-მე-17 საუკუნეებში კი ევროპელ მოგზაურებს (სხვათა შორის, მარკო პოლოსაც აქვს მოხსენიებული თავის ჩანაწერებში). თავდაპირველად იყო ქვის ბურჯებზე აშენებული ხის თაღოვანი ხიდი, სიგრძით დაახლოებით 30 მეტრი. ვინაიდან აქ მტკვარი კლდოვან სანაპიროებზე ძალიან ვიწრო ქარაფებში შემოდის, ხიდის ასაგებად და ორი ნაპირის დასაკავშირებლად ის ძალიან ხელსაყრელი იყო. ქვის ბურჯებზე მოწყობილი ხიდის მალის ნაშენის კონსტრუქცია მრავალჯერ შეიცვალა და ყოველთვის თაღოვანი იყო. ბოლოს ის მნიშვნელოვნად დაზიანდა 1795 წელს აღა მაჰმად-ხანის შემოსევისას, შემდგომში კი საბორნე გადასასვლელი მოეწყო. 1805 წლიდან ისევ ხიდი აშენდა და მისი ხის თაღოვანი კონსტრუქცია არაერთხელ შეიცვალა. დაახლოებით 1840-იან წლებში ძველი ხიდი შეიცვალა საკმაოდ განიერი, 28 მეტრი სიგრძის თაღოვანი მალით. ისიც სუსტი კონსტრუქციის აღმოჩნდა და მის გვერდით კიდევ ააშენეს საქვეითო ხიდი, რომელსაც ვირის ხიდს ეძახდნენ - ისეთი ვიწრო იყო, მასზე ორი დატვირთული სახედარი თუ დაეტეოდა. 1870 წლიდან იქ ლითონის კონსტრუქციის კოჭური ხიდი აიგო, შემდგომში ამ ხიდმაც ვერ დააკმაყოფილა მოთხოვნები და უკვე მე-20 საუკუნის 30-იანი წლების ბოლოს შედგა თბილისის ძირეული რეკონსტრუქციის გენერალური გეგმა, სადაც გათვალისწინებული იყო ხიდების გარდა, აბანოთუბნისა და სიონის ეკლესიის მიმდებარე ტერიტორიების რეკონსტრუქცია. სარეკონსტრუქციო სამუშაოების სულისჩამდგმელი ლავრენტი ბერია იყო, თბილისში მისი ინიციატივით უზარმაზარი აღმშენებლობითი პროცესი გაჩაღდა. იმხანად აიგო თამარის ხიდი (ყოფილი ჩელუსკინელების), ჩატარდა ვერეს ხიდის (დღეს გალაკტიონის ხიდი) რეკონსტრუქცია, 50-იან წლებში აშენდა დიღმის ხიდი (დიდუბე-დიღმის დამაკავშირებელი), დაბოლოს, 1951 წელს რეკორდულად მოკლე დროში (6-7 თვეში) აშენდა მეტეხის ორმალიანი მონოლითური რკინაბეტონის ხიდი - 1 მალი მტკვარზეა გადებული (დაახლოებით 40 მ სიგრძის), ხოლო მეორე მალი სანაპირო საავტომობილო მაგისტრალის გზაგამტარია. ეს ადგილი საკმაოდ ვიწრო და რთულია, დაახლოებით 12 მეტრი სიგანე აქვს, სახიფათოა და მუდმივად საცობების წარმოშობის წყაროა პიკურ პერიოდებში. ვინაიდან მეტეხის ხიდი ბერიას იდეა იყო, 1951-დან 1953 წლამდე მისი სახელობის იყო. თავის დროზე ბერიას ჩანაფიქრი ის იყო, რომ მეტეხის ეკლესიაც მოესპო და მეტეხის პლატოზე ძველებური აივნიანი სახლების ნაცვლად ახალი, მრავალსართულიანი თანამედროვე სახლები აეშენებინა. მადლობა ღმერთს, ასე არ მოხდა, ზოგი ჭირი მარგებელიაო და, სამამულო ომი რომ დაიწყო, შეჩერდა ეს პროცესი და შეგვრჩა მეტეხის პლატოს განაშენიანება მეტეხის ტაძრით. 1958 წელს, თბილისის 1500 წლისთავთან დაკავშირებით, ჩატარდა ამ უბნის რეკონსტრუქცია - დაანგრიეს მეტეხის ძველი ციხე, გამოჩნდა მეტეხის ტაძარი, დაიდგა გორგასლის ძეგლი. ეს უბანი უნიკალური და მსოფლიოში გამორჩეული ადგილი იყო და ამ რეკონსტრუქციის შედეგად ისეთ ქალაქს დაემსგავსა, სადაც ისტორიული ნაგებობები არ არის. დავკარგეთ უძველესი და შესანიშნავი ნაგებობების მთელი კომპლექსი (X-XI საუკუნეებიდან დაწყებული თბილისისათვის უნიკალური ადგილი). დაახლოებით 10-12 წლის წინ გაკეთდა ამ ადგილის სატრანსპორტო კვანძის რეკონსტრუქციის ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთება. მიღებული იყო კარგი გადაწყვეტილება - დღევანდელი გორგასლის ქუჩა უნდა გადახურულიყო რკინაბეტონის კონსტრუქციებით, გახსნილიყო მტკვარზე ჩასასვლელი და ზემოდან მოწყობილიყო საპარკო ზონა, მაგრამ ეს პროექტი პროექტად დარჩა.
