"ჩვენ ონკანები აგვერია, ევროპული ცივილიზაციის მაგივრად, ევროპულ კანალიზაციას დავუერთდითო, გენიალურად თქვა მედეა კუჭუხიძემ" - იერარქიული ძალადობა და ცხ - კვირის პალიტრა

კონფლიქტი რეალობასთან

იერარქიული ძალადობა და ცხოვრება ნორმოზის ეპოქაში - როდესაც არანორმალური ხდება ნორმა

"დღეს ჩვენი ქვეყანა წააგავს ურემს, რომელზეც ყველანი ზემოდან ვართ შემომსხდარი და აღარავინაა, ვინც გასწევს, წაიყვანს"

"არ მჯერა ადამიანის, რომელიც ძალადობას გუშინ ვერ ხედავდა და დღეს დაინახა"

"რაც თავი მახსოვს, საქართველოში ძალადობის პრევენციის პრობლემაა. წლები გადის, მთავრობები იცვლება და რაც არასდროს იცვლება, ეს არის იერარქიული ძალადობა", - ამბობს სანდრო ახმეტელის სახელობის სახელმწიფო თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელი ირაკლი გოგია და იმ მანკიერებებზე გვესაუბრება, რაც დღეს მისთვის კონფლიქტია რეალობასთან:

- ქვეყანაში ძალადობის პრევენციის არანაირი ეროვნული სტრატეგია არ გაგვაჩნია. ეს კი შობს ყველა იმ მანკიერებას, რაც არ მოგვწონს ჩვენს რეალობაში. მმართველები რომ იცვლებიან, მერე მიდის ლაპარაკი იმაზე, რომ არ ჰყავდა კარგი კადრები. საქართველოში პრობლემა არ არის გვარები და სახელები, პრობლემაა სისტემა, რომელიც 1921 წლის მერე ვერ შეიცვალა.

- რატომ ვერ შეიცვალა?

- თითქოს ყველას უნდა შევცვალოთ, მაგრამ რომ შევცვალოთ, მერე ჩვენ თვითონ გვეკარგება მყუდროება, რადგან ამ სისტემაში თავს მყუდროდ ვგრძნობთ. სამწუხაროდ, ქართველი ერი გახდა კონფორმისტი, ბევრ რამეს შევეგუეთ. ეს მანკიერება ძალიან საინტერესოდ ჩამოაყალიბა ნოოსფერული აზროვნების გამორჩეულმა ადამიანმა ირინა კალანდაძემ, მან დაამკვიდრა სიტყვა ნორმოზი. ჩვენ ახლა ნორმოზის ეპოქაში ვცხოვრობთ.

- რა არის ნორმოზი?

- როდესაც არანორმალური ხდება ნორმა, ჩვეულებრივი ამბავი, თითქოს ის ისე უნდა იყოს. მე მაინც მიმაჩნია, რომ საქართველოში უნდა ჩამოყალიბდეს ძალადობის პრევენციის ეროვნული პროგრამა და როგორც რეკომენდებული იყო, მეშვიდე კლასიდან ბავშვებს დიმიტრი უზნაძის ზოგადი ფსიქოლოგია ვასწავლოთ. სანამ პროგრამა არ ამოქმედდება, სულ იქნება წინაღობები.

ძალადობრივი იერარქია რა არის? ჩვენთან ყველაფერი ვერტიკალშია განლაგებული. ვერტიკალური აზროვნება ეს უკვე ძალადობაა. თანამდებობრივი განკარგვები, მენეჯმენტი ვერტიკალშია. როცა ეს ყველაფერი მოეწყობა ჰორიზონტალში, უკვე ძალიან ბევრი თანასწორი იქნება.

დღეს ჩვენი ქვეყანა წააგავს ურემს, რომელზეც ყველანი ზემოდან ვართ შემომსხდარი და აღარავინაა, ვინც გასწევს, წაიყვანს. ამიტომ ვდგავართ ერთ ადგილზე. პრობლემა არის ადამიანებში. ჩემმა პედაგოგმა - მედეა კუჭუხიძემ, 90-იანი წლების დასაწყისში, გენიალურად თქვა, ჩვენ ონკანები აგვერია, ევროპული ცივილიზაციის მაგივრად, ევროპულ კანალიზაციას დავუერთდითო. ცივილიზაცია ლესინგი და გოეთეა, ჩვენ სხვა საკითხებზე ვაკეთებთ აქცენტებს.

3 ათეულ წელზე მეტია, არასამთავრობო ორგანიზაციებისგან გაისმის "ადამიანის უფლებები"... აფხაზურ დელეგაციებს ქართული დელეგაციები ხვდებოდნენ ირლანდიაში, რატომ? ეს გახდა ჩვეულებრივი ტურიზმი და არა ადამიანებთან დაახლოების მცდელობა. შეხვედროდნენ ერევანში, მათთვისაც ახლოს იყო და ჩვენთვისაც.

- ჩვენს მიწაზე შეხვედრაც ხომ ადვილად შეიძლებოდა?

- ძალიან მარტივად. დღეს რა ხდება? იგივე გაუგებარი მდგომარეობა გვაქვს აფხაზებთანაც და ოსებთანაც. ის შეხვედრები იყო უშედეგო, რადგან არ იყო რეალურ შედეგზე ორიენტირებული.

ქართველებს ხომ გვაქვს სასწაული პოლიფონია. სპეციალისტები იხვეწებიან, ბავშვს საბავშვო ბაღიდან გუნდთან სიმღერას თუ დავაწყებინებთ, მასში იქნება ნაკლები აგრესია, ის ყველა ხმის მოსმენას სწავლობს, თავისი ხმის ამოღებაც არის პოლიფონიაში, ჰარმონიულად შესვლა და არა - კიკინი. დღეს, შესაძლებელია 20-მა ადამიანმა ერთდროულად ილაპარაკოს, ეს გახდა ნორმა.

- კიდევ რა მანკიერებებს ხედავთ ჩვენს საზოგადოებაში?

- არის თაობა, რომელიც ვერ გათავისუფლდა კომუნიზმისგან. ჩვენ გვაქვს ნაკლები მეხსიერება. დღეს თუ არ შევახსენეთ ვიღაცას, წარსულში რა ჩაიდინა, აღარ ახსოვს. ახლო წარსულში მაღალ თანამდებობას რომ იკავებდნენ, დღეს გაკვირვებულები დადიან, რატომ იბარებენ პროკურატურაში. ადამიანები იპარავდნენ 50 მილიონს, ჩადიოდნენ დანაშაულებს, დღეს მიდის გამოძიება, ისინი არ მიდიან და აბუჩად იგდებენ სახელმწიფოს. ვთვლი, რომ ეს გამოძიება ადრე უნდა ჩატარებულიყო, მაგრამ ახლა რომ ტარდება, ესეც კარგია.

- პარლამენტის საგამოძიებო კომისიას გულისხმობთ?

- დიახ, ეს იყო საჭირო. 2003-2012 წლის რეჟიმი ბევრ ადამიანს შეეხო. ის, რომ თავის დროზე არ გასამართლდა, იმის შედეგია ყველა ბაკქანალია. ჩვენ ხომ გვახსოვს ადოლფ ეიხმანის სასამართლო. საჭირო იყო დარქმეოდა სახელი, რა იყო ფაშიზმის მიერ ჩადენილი დანაშაულები. საქართველოში კი რამდენიმე თანამდებობის პირს პასუხი სიმბოლურად მოვთხოვეთ. უეცრად იგივე ადამიანები მოგვევლინნენ სახეშეცვლილები და ისევ ხელისუფლებაში დაბრუნების სურვილით.

- ამ საგამოძიებო კომისიიდან რა მოლოდინი გაქვთ? რა შედეგს დადებს?

- უფრო ადრე რომ ჩატარებულიყო, უფრო კარგი შედეგი დაიდებოდა. ახლაც დადებს იმ შედეგს, რომ დამნაშავეს დაერქმევა დამნაშავე, რომელსაც იურიდიულად აღარ უნდა ჰქონდეს უფლება, გახდეს საჯარო მოხელე. ეს ლუსტრაციის კანონის ერთ-ერთი ნაწილია და არა მხოლოდ სააკაშვილის მმართველობის პერიოდიდან, არამედ, 1992 წლიდან უნდა დაწყებულიყო. მაშინაც ვიღაცას ვიღაცა არ მოეწონა, არ დაელოდა არჩევნებს და სამხედრო გადატრიალება მოუწყო, ადამიანების უდიდესი უმრავლესობის მიერ არჩეულ ზვიად გამსახურდიას. დღესაც დგანან ქუჩაში იმ ოჯახების მემკვიდრეები, ვინც მაშინ ამ ყველაფერში მონაწილეობდა. ეს ქვეყანა გარკვეული ოჯახების ვალიდან ვერ ამოვიდა. თავიანთ თავს მოღვაწეებს რომ ეძახიან. ილია ჭავჭავაძე არ ამბობდა, მოღვაწე ვარო და დღეს 30 წლის ბიჭი ამბობს, ვმოღვაწეობო. ბანკირებიც მოღვაწეები გახდნენ, თუმცა ვაჟა-ფშაველა მევახშესთან პურს არ გატეხდა.

დღეს მთავარია საქართველოში ისე გავიდეს 20-30 წელი, არ მოხდეს გადატრიალება.

არჩევნები ხომ ჩატარდა. საარჩევნო სისტემის მოდელზე მე, როგორც ამომრჩეველს, პოზიციამაც და ოპოზიციამაც მითხრეს, რომ მისაღები იყო, მოსწონდათ. მივედი, ჩემი მოქალაქეობრივი მოვალეობა შევასრულე და ახლა რა უნდა ოპოზიციას, რატომ ძალადობს?

- ამბობენ, რომ არჩევნები გაყალბდა?

- გამყალბებელი მეტ პროცენტს დაიწერდა, ჩვენ კარგი გამყალბებლები გვყავდა წინა ხელისუფლებაში, ყველა სისტემა მათი მოფიქრებულია. მჯერა, რომ "ქართულმა ოცნებამ" ხმების უმრავლესობა მართლა აიღო.

- რა როლი აკისრია თეატრს საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაში? ბოლო პერიოდში ხომ მსახიობების და თქვენი კოლეგების ნაწილი განსაკუთრებით აქტიურობს.

- თეატრის როლი ყოველთვის დიდი იყო და იქნება, ჩემი სურვილია, ქართულ თეატრს ეაქტიურა ყველა მთავრობის დროს. ბოლომდე არ მჯერა ადამიანის, რომელიც ძალადობას გუშინ ვერ ხედავდა და დღეს დაინახა. ან გუშინწინ მოძალადის უახლოესი მეგობარი იყო და იმიტომ ვერ დაინახა. არ ხარ გულწრფელი და რეჟისორი გულწრფელი თუ არ არის, არც მისი დადგმული სპექტაკლია გულწრფელი.

საქართველოში მოკლე დროში ბევრი რამ მოხდა, ბუტა რობაქიძე ჩემი სახლიდან 20 მეტრში ქუჩაში მოკლეს, მაშინ სად იყვნენ თეატრის ის წარმომადგენლები, ვინც დღეს ქუჩაში დგანან?

- თქვენ ამ ქცევას რა ახსნას უძებნით?

- ხომ გვყავს უშიშროება, ვის რა მერკანტილური მიზნები აქვს, მათ უკეთესად ეცოდინებათ.

- სცენა არის პოლიტიკური განცხადებების გასაკეთებელი ადგილი?

- კი, შესაძლებელია, მაგრამ სჯობს თუ დავდგამთ ისეთ სპექტაკლებს, სადაც ამაზე ვილაპარაკებთ და ნაკლებს ვიყვირებთ. მაყურებელი ჩვენგან თამაშს ელის.

- რამდენად ვგრძნობთ ადამიანები ჩვენს წილ პასუხისმგებლობას სამშობლოს წინაშე?

- როდესაც სხვა ქვეყანაში მიწვევით ჩავდივარ, ვიცი, რომ იქ ჩემს სამშობლოს, ჩემს ქალაქს წარმოვადგენ, მე მისი ნაწილი ვარ. ჩემი სამშობლო ძალიან მიყვარს, აქედან არასდროს წავალ, რადგან მიმაჩნია, რომ წაგებულია თითოეული წასული ადამიანი, ვერ გაუძლო აქ ცხოვრებას. დიახ, ამ ქვეყანაში ცხოვრებას აქვს მისია. 90-იანი წლები გაძლება იყო, მაშინ 10 წლის ვიყავი, მაგრამ მახსოვს, მშობლები როგორი გაჭირვებით შოულობდნენ იმ მინიმუმს, ოჯახის ელემენტარული მოთხოვნები რომ დაეკმაყოფილებინათ. ჩემი მშობლები ინტელიგენციის ნაწილი იყვნენ და ხელფასი 12 ლარი ჰქონდათ. მათ გაუძლეს, რომ აქ გავზრდილიყავი, ჩემი შვილები აქ გამეზარდა. ჩემს შვილს აქვს სურვილი სასწავლებლად საზღვარგარეთ წავიდეს, მაგრამ მინდა, ის აუცილებლად დაბრუნდეს და ამ ქვეყნის ნაწილი იყოს.

ჩვენ მესიის მოლოდინში ვართ. გვგონია, ვიღაც მოვა და გვიშველის. არადა, მხოლოდ მაშინ გვეშველება, ხელს თუ გავანძრევთ, არ ვიფუქსავატებთ. ავტობუსის გაჩერებას არ დავამტვრევთ, სკვერში სკამებს არ მოვანგრევთ. ევროპა რა არის? იქ სახელმწიფო სკვერს რომ გააკეთებს და იქ სკამზე ლაქი გადასძვრება, შეიძლება იქვე მცხოვრები გავიდეს, იგივე ფერის ლაქი შეიძინოს და გადაუსვას.

- ჩვენი საზოგადოება ამ დონემდე რატომ ვერ მივიდა?

- ჩვენში არ არის მიზანი. ადამიანების 90 %-ს არ აქვს მიზანი.

- ხელისუფლებას აქვს მიზანი?

- კონკრეტული მიზანი აქვს.

- რა არის ეს მიზანი?

- უსაფრთხოება. დღეს, საქართველოში ეს არის მთავარი, იმ გველეშაპების გარემოცვაში, რომლებიც გვახვევია. ყველამ იცის, რომ რუსეთი ცუდია, მას კეტით ვერ მოვერევით, გონიერებით უნდა მივუდგეთ. წინა მთავრობაში რომ იყო ადამიანი და ახლა ამ მთავრობას ასწავლის, როგორ უნდა მოიქცეს, ჩვენ ხომ ნანახი გვაქვს, 2008 წლის აგვისტოში, მან როგორი გონიერებაც გამოიჩინა. ზუსტად იგივე პროვოკაციებია ახლაც.

დიალოგი არ არსებობს, არადა, მტერთანაც დიალოგია საჭირო. დიალოგი არ არის? მის ადგილს კონფლიქტი იკავებს.

ზღვრულ სიტუაციებს ჩვენ თავად ვიქმნით, ჩავრთავ ერთ არხზე და აპოკალიფსია, გადავრთავ მეორე არხზე და სამოთხეა, მგონია, მოვკვდი, სამოთხეში მოვხვდი და ანგელოზები გალობენ.

- დღეს განსხვავებული აზრის მქონე ადამიანებს მტრად აცხადებენ, ეს მანკიერება რატომ ჩამოყალიბდა ამ ქვეყანაში?

- იმიტომ, რომ ბავშვების სწორად აღზრდა არ ხდება. ჩვენ თანაცხოვრება არ შეგვიძლია, აზრებსაც ხომ უნდა შეეძლოთ თანაცხოვრება.

საქართველოში რა არის რეალური პრობლემა, იცით? ბავშვს სკოლაში შიმშილისგან გული რომ მისდის. მთავრობას უნდა მოსთხოვო, რომ იმ ბავშვს "ლანჩ ბოქსი" ჰქონდეს, ეს ლეგიტიმური მოთხოვნა იქნება და არ მგონია, არ შეასრულონ. სწორად დაყენებული მოთხოვნები მთავრობისთვის დახმარებაა და არა მისი საწინააღმდეგო გამოსვლა. წინასწარ რატომ ჩხუბობ, რომ არ მოაგვარებენ?

- ეს პრობლემა ხელისუფლებამ ისედაც ხომ იცის.

- ჩვენ ბევრი რამ ვიცით, მაგრამ რაღაც საქმე რომ საჯაროვდება, ის პრიორიტეტი ხდება.

პოლიტიკოსი რომ მპირდება, სათავეში თუ მოვალ, თეატრს მივხედავო, ის არაფრის აზრზე არ არის. როდესაც მპირდება, ეკონომიკას მივხედავო, აი, ეს არის მთავარი, ეკონომიკა თუ გაძლიერდება, მერე ყველას მიეხედება.

დღეს სიძულვილის ენა მეფობს. არ შეიძლება, სიძულვილის ენით ელაპარაკო არც მთავრობას, არც ოპოზიციას, არც ქუჩაში ადამიანებს. ჩვენ ხომ ქრისტიანული ქვეყანა ვართ, ამ რელიგიაში სიძულვილი არ დევს, იქ მხოლოდ სიყვარულია და ეს არ დავივიწყოთ!

თამუნა კვინიკაძე

(სპეციალურად საიტისთვის)