„ჩვენ სწორედ იმ რეალობის წინაშე დავდექით, როდესაც აღქმებმა გადააჭარბა რეალობას“
როგორ განვითარდება პროცესები, ამ საკითხზე პოლიტიკის ანალიტიკოს დავით ზურაბიშვილს ვესაუბრებით.
- არის ასეთი კანონზომიერება, პოლიტიკური პროცესების შეფასების ანაბანაა, როცა ხელისუფლებასთან რადიკალურ დაპირისპირებაზე მიდიხარ, როდესაც გაცნობიერებულად ამბობ უარს არჩევნებზე, როგორი საარჩევნო ადმინისტრაციაც არ უნდა იყოს, ამბობ, რომ მე პირდაპირ ბრძოლაზე გადავდივარ, დაპირისპირებაზე, დამხობაზე, რევოლუციურ ბრძოლაზე, იგებს ის, ვისაც მეტი რესურსი აქვს და მხოლოდ ხალხის რაოდენობა არ არის გადამწყვეტი. პრეზიდენტის რეზიდენციის ასაღებად რომ მიცვივდნენ, ის ხალხი არ მიჰყვა, იცოდნენ, რომ მათ არბევდნენ, მაგრამ არ ჩასულან იქ - ანუ ეს ხალხი კი აპროტესტებს და უკმაყოფილოა ხელისუფლებით, მაგრამ ყველა არ არის მზად, რომ გადავიდეს ომსა და ფიზიკურ დაპირისპირებაზე... ვიღაცებს ნეპალის მაგალითი მოჰყავთ, ჯარმა დაუჭირა მხარი რევოლუციასო. როდესაც ხელისუფლება აკონტროლებს ძალოვან სტრუქტურებს, შენ ფიზიკური დაპირისპირებით ვერ მოუგებ. თუ რევოლუციით გინდა დაამხო, მაშინ უნდა მოიფიქრო, როგორ უნდა გააკეთო ეს!
ადრეც მაქვს ნათქვამი, არსებობს რევოლუციური სიტუაციის ლენინის განმარტება, რევოლუცია როგორ უნდა გააკეთო, იმ კაცმა იცოდა და ამ საქმეში ვერ აჯობებს ვერც პაატა ბურჭულაძე, ვერც ზოდელავა. მას აქვს ნათქვამი, რომ რევოლუციური სიტუაცია არის მაშინ, როდესაც ქვედა ფენებს აღარ სურთ და ზედა ფენებს აღარ შეუძლიათ - ორივე პირობაა აუცილებელი. ძალიან ბევრია უკმაყოფილო ხელისუფლებით და ქვედა ფენას აღარ სურს ზედა ფენები მართავდნენ, მაგრამ ზედა ფენებს ჯერ კიდევ შეუძლიათ. ამიტომაც, ახლა არ არის რევოლუციური სიტუაცია და ამაზე არ უნდა ააგო მთელი გეგმები, თორემ აუცილებლად წააგებ. მე რომ წავიდე და, მაგალითად, ტალახაძეს შევეჯიბრო შტანგის აწევაში, მოვუგებ?!
ახლა ყველა გაიძახის, ჩვენ არაფერ შუაში ვართო. ზოდელავასა და ბურჭულაძეზე უნდათ ჯოხის გადატეხა, მაგრამ ყველა პასუხისმგებელია, ვინც ამას შეუწყო ხელი. ლეშიჭამია სვავი რომაა, ისიც კი ისე არ შეჭამს ძვალს, თუ არ მოიზომა ყელზე, გადაყლაპავს თუ არა, და შენ რომ გაიძახი, დედას გიტირებ და დაგამხობო, ხომ უნდა გქონდეს გაზომილი შენი შესაძლებლობები, შეგიძლია თუ არა დამხობა. თუ იმდენი შეგიძლია, რომ ხელისუფლება დაამხო, ბარემ არჩევნები მოიგე!
- დაკავებისას ზოდელავამ გააკეთა მინიშნება, არ შეიძლება ფულიან ხალხს ენდოო. ეს ნიშნავს თუ არა, რომ მათ რაღაც სხვა ჰქონდათ დაგეგმილი, თუნდაც მუშაობდნენ გარიგებაზე და ჩავარდა?
- არა, მე გარიგებებზე საერთოდ არ ვფიქრობ. მე მგონია, ფიქრობდნენ, მოდი, რაც იქნება, იქნებაო, და მოხდა ის, რაც ვნახეთ... სულ ასეა - მოდი, შევიკრიბოთ და მერე ვნახოთ, რა იქნებაო. მაგალითად, 2007 წლის 2 ნოემბერს რომ მოვიყვანეთ ის 200 000 კაცი, იმ საღამოს აღარ ვიცოდით, სად წაგვეყვანა, რა უნდა გაგვეკეთებინა და 7-ში ხელისუფლებას რომ არ დავერბიეთ, საერთოდ დაიშლებოდა ყველა... თუ მოდიხარ ხელისუფლების დასამხობად, ერთი ოცი ათასი კაცი მაინც უნდა იყოს, ვინც იჩხუბებს და წავა ამაზე. როცა არა გყავს ეს ხალხი, არც უნდა წახვიდე ამაზე.
- რატომ ეგონათ, რომ ბურჭულაძე დეკლარაციას რომ წაიკითხავდა, გადმოვიბარეთ ძალაუფლებაო, და შეკრებილი ხალხი ყიჟინით შეხვდებოდა, ამის გამო "ოცნება" ჩამოიშლებოდა და შინაგან საქმეთა სამინისტრო ეგრევე იმ 6 კაცის დასაჭერად გაიქცეოდა?
- აბა, რა ვიცი? მე არ ვიზიარებ აზრს, შეკრული არიან ვიღაცასთან, დავალებას ასრულებდნენო. არც ის მგონია, სუს-ის დავალებას ასრულებდა ან ბურჭულაძე, ან ზოდელავა, ან სხვა ვიღაც. მგონია, რომ გულწრფელები იყვნენ, მაგრამ გულწრფელები თავიანთ უვიცობაში.
- ხელისუფლებამ უკვე დაიწყო ამ ყველაფრის თავისი მიზნებისთვის გამოყენება. კობახიძემ ჯერ ევროკავშირის ელჩი დაადანაშაულა, მერე ამას მოაყოლა, რომ პარტიების გაუქმებისთვის გამოიყენებენ მომხდარს.
- კიდევ დაიჭერენ რამდენიმე კაცს, აკრძალავენ პარტიებს და მერე ეტყვიან დასავლეთს, ხომ ხედავთ, არ არის ალტერნატივა, ჩაგივარდათ ჩვენი დამხობის გეგმა და მოდი, ახლა ჩვენი პირობებით დაგველაპარაკეთო. 2028 წლამდე ფორმალურად და იურიდიულად არჩევნები არა გვაქვს და არც ჩაატარებენ. ზოგი ამბობს, რიგგარეშე არჩევნებს ჩაატარებენ და საკონსტიტუციოს აიღებენო, მაგრამ არაფერსაც არ ჩაატარებენ, აკრძალავენ ამ პარტიებს "ნაცმოძრაობის" ეგიდით და იტყვიან, "ნაცები" ავკრძალეთო. ამის შედეგი რა იქნება, არ ვიცი... ბიძინა ივანიშვილს ჰგონია, თუ ამ პარტიებს აკრძალავს, ამით "დასავლეთის აგენტურას" გაანეიტრალებს და მერე დასავლეთი იტყვის, აი, არ გამოდის არაფერი და მოდი, იქნებ ისევ ამათ დაველაპარაკოთYო, მაგრამ დარწმუნებული ვარ, ასე არ იქნება. არ ველოდები, რომ რაღაც კარგი მოხდება. პირიქით, ქვეყანა შეიძლება სერიოზულ კრიზისში შევიდეს, თუკი აკრძალავენ ოპოზიციას. ამათ ჰგონიათ, ხალხი გაჩერდება და პროტესტი გაქრება. არ გაქრება, უბრალოდ, სხვა გამოსავალი უნდა მოინახოს, მაგრამ რა, ამის თქმა გამიჭირდება.
- ეს უკმაყოფილება რატომ არ აისახა საარჩევნო შედეგებზე? რატომ ვერ ხვდება საზოგადოება, რომ არჩევნებით რაღაცის მიღწევა უფრო მეტად არის შესაძლებელი?
- ჩვენ პოსტმოდერნისტული საზოგადოება ვართ, სადაც ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს ნარატივებს, პროპაგანდას და ა.შ. გვარამიას ბევრ რამეში არ ვეთანხმები, მაგრამ ის სწორად თქვა, რომ აღქმები უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ფაქტებიო. სწორედ ამ რეალობის წინაშე დავდექით, როდესაც აღქმებმა გადააჭარბა რეალობას. თავისი აღქმებითა და სურვილებით იხელმძღვანელა ხალხმა. ის წარმოდგენები და აღქმები კი შექმნა არჩევნების ბოიკოტის ისტერიკულმა კამპანიამ, რომლის ძალიან მცირე ანალოგი 1989 წელს იყო - როდესაც თვითმმართველობის არჩევნები უნდა ჩატარებულიყო, "სახალხო ფრონტმა" დააპირა მონაწილეობა და მთელი ეროვნული მოძრაობა აღდგა ამის წინააღმდეგ, თქვეს, არავითარ შემთხვევაშიო და ჩაშალეს ის არჩევნები. განსხვავება ის არის, რომ მაშინ ხელისუფლება იყო დეზორგანიზებული, დემორალიზებული, ფაქტობრივად, გამსახურდია მართავდა სიტუაციას და რომ თქვა, არ მივდივართ არჩევნებზეო, ხელისუფლება იძულებული გახდა, გაეუქმებინა არჩევნები. მაგრამ ამის შემდეგ გამსახურდიამ ეს პოზიცია შეცვალა და ხელისუფლებაში სწორედ კომუნისტების ლეგალური ბერკეტების გამოყენებით მოვიდა, თორემ მაშინაც გაიძახოდნენ გია ჭანტურია, ირაკლი წერეთელი და ირინა სარიშვილი, დღეს ლამის წინააღმდეგობის ლიდერი რომ გახდა, ეს კომუნისტური ხელისუფლების ლეგიტიმაციააო. ზუსტად ამას ამბობდნენ და რაც გამოვიდა, ვნახეთ - გაიმარჯვა "მრგვალმა მაგიდამ" და ამისთვის გამოიყენა არსებული რეალური ბერკეტები. თავიდან უარს ამბობდნენ და მერე მიხვდნენ, რომ ასე ჯობდა.
ახლა ხელისუფლება დეზორგანიზებული კი არაა, ძალიან კარგად გრძნობს თავს. ეს ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ისინი არიან ცუდები, თორემ იმათ ჩვენ ვგონივართ ცუდებიც, მოღალატეებიც, გაყიდულებიც და ა.შ. მთავარია, ეს ხელისუფლება არ არის გატეხილი. 9 აპრილის მერე კომუნისტური ხელისუფლება მორალურად განადგურებული იყო და ხალხს პარტიის წევრობის რცხვენოდა. ახლა ვის რცხვენია "ოცნების" წევრობა ან მისი მხარდაჭერა? ფაქტია, არავის და როდესაც ასეთი სიტუაცია არ არის, მაშინ ბოიკოტზე წასვლა მისწრებაა ხელისუფლებისთვის. უკეთესს ვერც ინატრებს. წინააღმდეგობა არ ხვდება და მარტივად იღებს, რაც უნდა.
თბილისში ამომრჩეველთა 30% მივიდა არჩევნებზე, ასეთი დაბალი აქტიურობა არასოდეს ყოფილა. ეს კიდევ ერთ რაღაცაზე მიუთითებს, რომლის აღიარებაც არავის უნდა, რომ ჩვენთან არ არის ისე, რომ ხელისუფლება რასაც უნდა, იმას დაწერს. ასე რომ არ იყოს, 30%-იან აქტიურობას კი არ დაწერდა, დაწერდა, მაგალითად, 40-45-ს, ხომ? ამათ ჰგონიათ, დაჯდება კალანდარიშვილი და მიამატებს, ვთქვათ, 5%-ს. ასე არ ხდება. ყველა პოლიტიკოსმა, რომლებიც ამბობდნენ, არჩევნებს აზრი არა აქვსო, ძალიან კარგად იცოდა, რომ ოპოზიციისთვის მიცემული ხმა არ იკარგება და მათ ხელისუფლებას არავინ აძლევს. ხელისუფლება აყალბებს იმით, რომ უმატებს თავის თავს - კარუსელებით თუ რითაც იქნება, მოიმატებს თავის ხმებს, თორემ სხვას კი ვერ აკლებს. ოპოზიციამ თუ ხმა მიიღო, ეს არის მისი და ამის კონტროლის საშუალება, მით უმეტეს, თბილისში გაცილებით მეტია. გასაგებია, რომ რეგიონები შეიძლება ვერ გააკონტროლო. თანაც, საპარლამენტო არჩევნებზე ხმები თუ იკრიბება, აქ ყველა ქალაქი და ყველა ოლქი ცალ-ცალკე ითვლება. ამიტომაც შეეძლოთ კონცენტრირება გაეკეთებინათ დიდ ქალაქებსა და თბილისზე. ხომ გამოჩნდა, რომ აქ მოგება სრულიად შესაძლებელი იყო? მეორე მხრივ, თუ მაინცდამაინც რევოლუცია უნდოდათ, ერთიანი ოპოზიციის რევოლუციური სიტუაციის შემზადებაში მონაწილეობაც უფრო სწორი იქნებოდა, ვიდრე ის, რაც ახლა გააკეთეს. კიდევ მეორე პრობლემა - შეიძლება თქვა, არ მივდივარ არჩევნებზეო, მაგრამ ჩატარდა აქტიური კამპანია სწორედ ამ ორი პარტიის - "ლელოსა" და გახარიას წინააღმდეგ. ხელისუფლებას არ დასჭირვებია არაფერი, ისე იმუშავეს ამათ წინააღმდეგ.
რაც ხელისუფლებას უნდა გაეკეთებინა, უარესი გააკეთეს ბოიკოტისტებმა და სხვა რა შედეგი დადგებოდა? დადგა სწორედ ის, რაც მოსალოდნელი იყო. არჩევნებზე ცოტა ხალხი მივიდა, "ოცნება" ამით უბედურია? ვინმე ატყობს ხელისუფლებას უკმაყოფილებას? როგორც ამბობენ, ურემი რომ გადაბრუნდება, გზა მერე გამოჩნდებაო, მაგრამ არა ვარ დარწმუნებული, ურემი ცხრაჯერაც რომ გადაუბრუნდეთ, ვიღაცები გზას დაინახავენ.
- ხელისუფლება რეპრესიულ პოლიტიკას გააგრძელებს?
- ისეთი ტიპის მმართველობას, როგორიც ახლა, ვთქვათ, არის აზერბაიჯანში, მაინცდამაინც არ ველოდები, რადგან იქ ძალიან კორუმპირებული ხელისუფლებაა... ჩემი აზრით, "ოცნებაში" ნელ-ნელა ხვდებიან, რომ მაინც არაფერი გამოუვათ, თუ ევროპასთან არ ექნებათ კარგი ურთიერთობა. ყველა ქვეყნისთვის და მათ შორის, ჩინეთისთვისაც საინტერესო ვართ მხოლოდ იმ თვალსაზრისით, რომ ვართ ევროპასთან დაკავშირებული და შეუძლიათ მათ საკუთარი პროდუქცია ევროპაში ჩვენი მეშვეობით გაიტანონ. ამიტომაც იძულებული იქნებიან ევროპას რაღაცნაირად ანგარიში გაუწიონ, შეეცდებიან მათთან დალაპარაკებას, მაგრამ როგორ მოახერხებენ, არ ვიცი.
რუსა მაჩაიძე