ფაშინიანისა და ალიევის სამშვიდობო ხელისჩამორთმევის მიუხედავად,სომხეთიც და აზერბაიჯანიც აგრძელებს გამალებულ შეიარაღებას...
აშშ-ის პრეზიდენტი ტრამპი მომენტს არ უშვებს,რომ არ დაიტრაბახოს,რომ აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის მშვიდობა თითქოს მან ჩამოაგდო...
და მიუხედავად იმისა,რომ სომხეთ-აზერბაიჯანს შორის საბრძოლო მოქმედებები ჯერ კიდევ 2023 წლის სექტემბრის ბოლოს შეწყდა და ტრამპი,როგორც აშშ-ის 45-ე ექსპრეზიდენტი არაფერს შუაში არ იყო,ისევე როგორც ტრამპს სისტემატურად ეშლება- სოციალურ ქსელებში ტრამპზე უკვე იცინეს, როდესაც ის მორიგი ტრაბახის დროს, თუ როგორ შეაჩერა სომხეთ-აზერბაიჯანის ომი,შეცდა და თანაც ორმაგად,როდესაც სომხეთის ნაცვლად...ალბანეთი დაასახელა,ხოლო აზერბაიჯანი კი... „აბერბაიჯანად“ მოიხსენია,ხოლო რამდენიმე დღის შემდეგ კი განაცხადა,რომ სწორედ მან შეაჩერა ომი სომხეთსა და...კამბოჯას შორის!
და,ტრამპის მიერ ასე „გაპიარებული“ სომხეთ-აზერბაიჯანის სამშვიდობო შეთანხმების პარალელურად,ერევანიც და ბაქოც გამალებული ტემპებით აგრძელებენ შეიარაღებას და თანაც შედარებით თანამედროვე და ძვირადღირებული საბრძოლო თვითმფრინავებითაც...
ა.წ.-ის ივნისში გაცრცელდა ინფორმაცია,რომ აზერბაიჯანმა პაკისტანს შეუკვეთა ჩინურ-პაკისტანური წარმოების 40 ერთეული JF-17 ტიპის საბრძოლო თვითმფრინავი,რომელთა საერთო ღირებულება დამატებითი ნაწილებითა და შეიარაღებით 2 მლრდ დოლარს აჭარბებს.აღსანიშნავია,რომ მანამდე ერთი წლით ადრე ბაქოს უკვე დადებული ჰქონდა ხელშეკრულება ისლამაბადთან 1,6 მლრდ დოლარის 10-დან 16 ერთეულამდე JF-17-ის შეძენის თაობაზეც.
შესაძლებელია ეს ორივე ხელშეკრულება გაერთიანდა და საერთო ჯამში აზერბაიჯანის სამხედრო-საჰაერო ძალები თავის შეიარაღებაში 40-ზე მეტ JF-17-ს მიიღებენ,რომლებმაც უნდა ჩაანაცვლონ მეოთხე თაობის ის საბჭოთადროინდელი МиГ-29 ტიპის გამანადგურებელი თვითმფრინავები,რომლებიც თავის დროზე ბაქომ კიევისგან იყიდა.
სიმართლე,რომ ითქვას ჩინურ-პაკისტანური ერთძრავიანი JF-17-ებიც მეოთხე თაობის გამანადგურებლებს უფრო მიეკუთვნებიან,მაგრამ იმის გამო,რომ ბევრად თანამედროვე საბორტე რადარი და რადიოელექტრონული აპარატურა უყენიათ,გადიან 4+ -ის რანგში.
რაც შეეხება სომხეთს,მას 2020 წლის ყარაბაღის ომამდე მწყობრში მხოლოდ Су-25 ტიპის მოიერიშე თვითმფრინავები ჰყავდა და ამ ომის დაწყებამდე ცოტა ხნით ადრე რუსეთმა ერევანს მიაწოდა თუ მიჰყიდა Су-30СМ ტიპის ოთხი მრავალფუნქციური საბრძოლო თვითმფრინავი,მაგრამ...რაკეტების გარეშე,რის გამოც ისინი სომხეთს ყარაბაღის მეორე ომში არ გამოუყენებია და გიუმრის სამხედრო აეროდრომზე ჰქონდა გადამალული იმის შიშით,რომ აზერბაიჯანულ მოიერიშეებს არ დაებომბათ ან აზერბაიჯანელების შეირაღებაში არსებული ისრაელის წარმოების ბალისტიკური რაკეტა „ლორა“ არ მისწვდომოდა...
როგორც ჩანს,სწორედ იმ ფაქტორმა,რომ შეიარაღებაში უკვე ჰქონდათ რუსული წარმოების Су-30СМ ტიპის ოთხი საბრძოლო თვითმფრინავი,გადამწყვეტი როლი ითამაშა ერევნის შემდგომ ნაბიჯში,როდესაც,როგორც აღმოჩნდა ინდოეთში 2,5-3 მლრდ დოლარის ღირებულების ამავე ტიპის 8-12 ერთეული Su-30MKI შეუკვეთიათ...
ყოველ შემთხვევაში ამის თაობაზე იუწყება სოლიდური ინდური სამხედრო გამოცემა Indian Defense News – „გავრცელებული ინფორმაციით, მნიშვნელოვანი სტრატეგიული განვითარების ფარგლებში, სომხეთი ინდოეთთან ისტორიულ შესყიდვის შეთანხმებას აფორმებს HAL-ის მიერ აწყობილი Sukhoi Su-30MKI მრავალფუნქციური გამანადგურებლების შესაძენად.
შეთანხმება, რომელიც ამჟამად მოლაპარაკებების მოწინავე ეტაპზეა, განიხილება, როგორც სტრატეგიული საპირწონე აზერბაიჯანის მიერ პაკისტანური წარმოშობის 40 JF-17C Block-III გამანადგურებლის ბოლოდროინდელი შეძენისთვის.
ეს შეთანხმება ინდოეთ-სომხეთის თავდაცვის სფეროში თანამშრომლობის გაღრმავებას ნიშნავს, რაც ბოლო წლებში შეიარაღების სფეროში მრავალი კონტრაქტის დადების შემდეგ მოხდა, მათ შორის Pinaka-ს სარაკეტო სისტემების, Swathi-ს რადარებისა და თანამედროვე ტანკსაწინააღმდეგო საბრძოლო მასალის შეძენის შემდეგ. Su-30MKI-ების შეყვანა მნიშვნელოვნად გააძლიერებს სომხეთის შესაძლებლობებს აზერბაიჯანის მიერ ნაყიდი ჩინურ-პაკისტანური JF-17 წინააღმდეგ შორ მანძილზე საჰაერო ბრძოლების შემთხვევაში.
ინდოეთისთვის ეს განვითარება თავდაცვის ექსპორტის მნიშვნელოვან გარღვევას წარმოადგენს, რაც ხაზს უსვამს Hindustan Aeronautics Limited-ის მზარდ გლობალურ გავლენას. Su-30MKI პლატფორმა, რომელიც დიდი ხანია ინდოეთის საჰაერო ძალების ხერხემალს წარმოადგენს, ცნობილია თავისი AL-31FP რეაქტიული ძრავებით, მოწინავე რადარის კომპლექტით და როგორც ინდური, ასევე რუსული წარმოშობის საბრძოლო მასალის ინტეგრირების შესაძლებლობით.
გარიგება, რომლის ღირებულებაც, სავარაუდოდ, 2.5-დან 3 მილიარდ აშშ დოლარამდე იქნება, სავარაუდოდ, პირველ ეტაპზე 8-დან 12-მდე Su-30MKI თვითმფრინავის მიწოდებას, მათთან დაკავშირებულ წვრთნებთან, სახმელეთო მხარდაჭერასთან და მორგებულ შეიარაღებაზე ინტეგრაციასთან ერთად მოიცავს. მიწოდება 2027 წლის ბოლოსთვის დაიწყება, ხოლო საბოლოო გადაცემა 2029 წლისთვის, ინდოეთის საჰაერო ძალებისთვის HAL-ის მიმდინარე წარმოების ვალდებულებების შესაბამისად.
ეს შენაძენი ინდოეთ-სომხეთის თავდაცვის კონტრაქტების სერიას მოჰყვა, რომლებიც 2020 წლიდან არის ხელმოწერილი, მათ შორის Pinaka-ს სარაკეტო სისტემები, Swathi-ს რადარები და ტანკსაწინააღმდეგო მართვადი რაკეტები. ეს ნაბიჯი მიუთითებს ერევნის მიერ ინდური თავდაცვის ტექნოლოგიებისადმი დივერსიფიკაციის გაგრძელებაზე, რათა რეგიონში მიმდინარე საომარი მოქმედებების ფონზე, რუსეთზე დამოკიდებულების დივერსიფიკაციის მიზნით, მისი პოტენციალი გაიზარდოს.
სომხური Su-30MKI ვარიანტი, სავარაუდოდ, მოიცავს ინდურ გაუმჯობესებებს, როგორიცაა Uttam AESA რადარი, Astra MK-1 და MK-2 შორი მოქმედების რაკეტები და DRDO-ს ელექტრონული ომის კომპლექტი. ეს გაუმჯობესებები თვითმფრინავს მისცემს უკეთეს სიტუაციურ ცნობიერებას და საბრძოლო გამძლეობას JF-17C-ის ჩინურ KLJ-7A რადართან და PL-15 სარაკეტო სისტემებთან შედარებით.
ინდოეთისთვის ეს შეთანხმება თავდაცვის ექსპორტის ერთ-ერთ უდიდეს ეტაპს წარმოადგენს, რაც გააძლიერებს HAL-ის, როგორც თანამედროვე მრავალფუნქციური გამანადგურებლების მწარმოებლის, სანდოობას. ის ასევე აძლიერებს ინდოეთის სტრატეგიულ გავლენას კავკასიის რეგიონში, რაც ნიუ დელის სანდო უსაფრთხოების პარტნიორად პოზიციონირებს თურქეთის, პაკისტანისა და რუსეთის მონაწილეობით მიმდინარე გეოპოლიტიკური დინამიკის ცვლილების ფონზე.
შემოთავაზებული სომხური ვარიანტი, სავარაუდოდ, აღჭურვილი იქნება ისეთი ადგილობრივი სისტემებით, როგორიცაა Uttam AESA რადარი, Astra-ს ვიზუალური დიაპაზონის მიღმა მოქმედების რაკეტები და ახალი თაობის ელექტრონული ომის სისტემები. ამ კონფიგურაციამ შესაძლოა სომხური Su-30MKI თვითმფრინავის ყველაზე დახვეწილ საექსპორტო ვერსიებს შორის აქციოს.
სტრატეგიულად, ეს შენაძენი ხაზს უსვამს ერევნის, როგორც ბაქოსა და ანკარასთან დაძაბულობის ფონზე, ნიუ-დელისკენ, როგორც მთავარი თავდაცვის პარტნიორის, გადახრას. ინდოეთისთვის ეს აძლიერებს მის, როგორც ევრაზიის რეგიონში საიმედო იარაღის მიმწოდებლის, სტატუსს და აძლიერებს მის გეოპოლიტიკურ გავლენას იმ თეატრში, რომელიც ტრადიციულად რუსეთისა და თურქეთის გავლენის ქვეშაა“-თვლიან ინდოელი სამხედრო ექსპერტები.
ერთმანეთთან დაპირისპირებულმა პაკისტანმა და ინდოეთმა(რომელთა შორის ბოლო სასაზღვრო შეტაკების შეჩერებას ისევ ტრამპი იბრალებს) ერთგვარად უკვე გაიყვეს მომედების სფეროები-ისლმაბადი ბაქოს აირარებს,ხოლო ნიუ-დელი კი ერევანს...