საქართველო-სომხეთი-აზერბაიჯანი: ვის ჰყავს ყველაზე ძლიერი არმია - ტანკების "დატოლება" კავკასიაში
ვინ რა სამხედრო ძალას ფლობს სამხრეთ კავკასიაში...
2025 წელს აზერბაიჯანის სამხედრო ბიუჯეტმა 5 მლრდ დოლარს მიაღწია, რაც ბევრად აღემატება სომხეთისა (1,7 მლრდ დოლარი) და საქართველოს (628 მლნ დოლარი) ანალოგიურ მაჩვენებლებს.
სომხეთის არმიაზე სამჯერ, ხოლო ქართულზე კი თითქმის რვაჯერ მეტად დაფინანსებულ აზერბაიჯანის შეიარაღებულ ძალებს ჰყავთ არა მარტო ყველაზე მრავალრიცხოვანი პირადი შემადგენლობა, არამედ აქვთ უფრო მეტი და რაც მთავარია, თანამედროვე და თვით ულტრათანამედროვე შეიარაღების სახეობებიც, მათ შორის თურქეთის, ისრაელისა და ჩინეთის წარმოებული.
აზერბაიჯანის შეიარაღებულ ძალებში ირიცხება 64 ათასი კაცი, რეზერვი კი შეადგენს 300 ათას კაცს.
აზერბაიჯანის არმიის შეიარაღებაშია 497 ტანკი, 660-მდე ქვეითთა საბრძოლო მანქანა და ჯავშანტრანსპორტიორი, 1 232 საარტილერიო დანადგარი, ათამდე ოპერატიულ-ტაქტიკური დანიშნულების სარაკეტო სისტემა, თანამედროვე საზენიტო-სარაკეტო კომპლექსები, 52 საბრძოლო თვითმფრინავი, 47 დამრტყმელი შვეულმფრენი, 50-მდე სატრანსპორტო შვეულმფრენი, დიდი რაოდენობის სადაზვერვო და კამიკაძე-დრონები, 12 სხვადასხვა კლასის სამხედრო ხომალდი და კატარღა.
სომხეთის შეიარაღებული ძალები 43 ათასამდე კაცს ითვლის, რეზერვის რაოდენობა კი 210 ათასს აღწევს.
შეიარაღებაშია: 109 ტანკი, 140 ჯავშანმანქანა, 225 საარტილერიო და 14 ოპერატიულ-ტაქტიკური სარაკეტო დანადგარი, 17 საბრძოლო თვითმფრინავი, 25 დამრტყმელი და სატრანსპორტო შვეულმფრენი და საზენიტო-სარაკეტო კომპლექსები.
სამხრეთკავკასიელი მეზობლებისგან განსხვავებით საქართველოს შეიარაღებული ძალების სამხედრო პოტენციალი ასეთია: 21 ათასამდე რიცხოვნობის ქართული არმია (საქართველოს შეიარაღებული ძალების საერთო რაოდენობის ზედა ზღვარი განსაზღვრულია 37 ათასით, მაგრამ სრულად არ არის დაკომპლექტებული), 123 ტანკი, 71 ქვეითთა საბრძოლო მანქანა, 150-მდე ჯავშანმანქანა, 240 საარტილერიო დანადგარი, 11 საბრძოლო თვითმფრინავი და ორ ათეულამდე დამრტყმელი და სატრანსპორტო შვეულმფრენი.
აუცილებლად უნდა აღინიშნოს, რომ ეს მონაცემები აღებულია ყოველწლიური Military Balance-2024-დან და მიუხედავად იმისა, მსოფლიოში ის ავტორიტეტულ გამოცემად ითვლება, ბევრი უზუსტობაა დაშვებული საქართველოს შეიარაღებული ძალების მონაცემებში (ის, რისი შედარებაც ჩვენი პირადი ინფორმაციით შეგვიძლია) და, დიდი ალბათობით, ასევე არანაკლები უზუსტობაა სომხეთისა და აზერბაიჯანის არმიებთან დაკავშირებით, რადგან წლიდან წლამდე მეორდება ერთი და იგივე ინფორმაცია.
რეალობასთან ყველაზე მეტად დაახლოებულ ინფორმაციას იძლეოდა ევროპაში ჩვეულებრივი შეიარაღებული ძალების ხელშეკრულების დოკუმენტი, რომლის მიხედვითაც, წელიწადში ორჯერ ტარდებოდა ინსპექტირება ამ ხელშეკრულებაში მონაწილე ქვეყნების არმიებში, თითოეული ტანკისა თუ ჰაუბიცის საქარხნო ნომრისა და ადგილსამყოფლის მითითების ჩათვლით.
სამხრეთ კავკასიის სამი ქვეყნიდან ევროპელ ვერიფიკატორებს თავიანთი არმიის შესახებ ყველაზე დაუმალავად ქართული მხარე აწვდა ინფორმაციას, აზერბაიჯანელები და სომხები კი მუდამ ხელოვნურად ამცირებდნენ თავიანთი შეიარაღების რაოდენობას, მათ შორის ყარაბაღის რეგიონში მათი განთავსებით, სადაც ვერიფიკატორებს არც ერთი მეომარი მხარე სათოფეზეც კი არ აკარებდა.
მაგრამ ბოლო წლებში მსოფლიოში ბევრი რამ აირია, ამ ხელშეკრულებაში ბევრმა ქვეყანამ (მათ შორი საქართველომაც) შეაჩერა მონაწილეობა და ახლა მეტ-ნაკლებად ზუსტი ინფორმაცია იმის შესახებ, რეალურად რა სამხედრო ძალას ფლობენ სამხრეთ კავკასიის სამივე ქვეყანაში, მხოლოდ რუსეთის, თურქეთის, აშშ-ისა და შეიძლება ირანის სამხედრო დაზვერვებს თუ მოეპოვებათ.