დაპირებული საყოველთაო დაზღვევა შერჩევითია?
უფასო მშობიარობის პროექტი 1 ივლისიდან შედის ძალაში. თებერვლის ბოლოდან კი საყოველთაო დაზღვევა ამოქმედდება, რომლითაც დაახლოებით 2 200 000 საქართველოს მოქალაქე ისარგებლებს. იზრდება დაფინანსება სიღარიბის ზღვარს მიღმა მყოფი ოჯახებისთვის და უახლოესი ექვსი თვის განმავლობაში შეიცვლება მეთოდოლოგია, რომლის მიხედვითაც შესაბამისი ქულების მინიჭებით სოციალურად დაუცველის სტატუსის მინიჭება ხდებოდა. კიდევ რა ცვლილებებს გეგმავს ჯანდაცვის მინისტრი სექტორში, რომელსაც თავად კურირებს, ამის შესახებ საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრს, დავით სერგეენკოს ვესაუბრეთ.
დავით სერგეენკო:
- სულ მალე, მოსალოდნელია უნივერსალური ჯანდაცვის სისტემაზე გადასვლა. ცხადია, ამას აქვს დადებითი მხარეც და გარკვეული რისკებიც ახლავს თან. ეს რისკები გულისხმობს იმას, თუ რამდენად მზად არიან საქართველოს სამედიცინო დაწესებულებები, რომ პაციენტთა მომატებულ ნაკადს გაუმკლავდნენ და პაციენტს ხარისხიანი მომსახურება შესთავაზონ. სადაზღვევო პაკეტი, რომელიც ძალაში შევა თებერვლის ბოლოდან, მოიცავს ორ მთავარ ბლოკს - ოჯახის ექიმთან ვიზიტის შესაძლებლობას და გადაუდებელი მდგომარეობების მართვას. პირველი ნაწილი გულისხმობს პირველადი ჯანდაცვის დაწესებულებებს, ეს არის როგორც სოფლის ამბულატორიები, ისე პოლიკლინიკები, ოჯახის ექიმი, თერაპევტი და პედიატრი. შესაბამისად, დაზღვევის პირველი ნაწილი მოიცავს ამ სპეციალისტებთან ვიზიტის შესაძლებლობას. ეს, რა თქმა უნდა, გამოიწვევს პაციენტების ნაკადის ზრდას, რადგან მეტ ადამიანს მიეცემა შესაძლებლობა, რომ მიმართოს ექიმს. ასეთ შემთხვევაში ჩვენ განსაკუთრებულ რისკებს ვერ ვხედავთ, რადგან პირველადი ჯანდაცვის სამედიცინო ობიექტებთან შესაძლებელია სწორი შეთანხმება და დაწყებული გვაქვს მოლაპარაკებები საკოორდინაციო ჯგუფთან. შემიძლია დაგარწმუნოთ, რომ პაციენტების გაზრდილ ნაკადს ისინი გაუმკლავდებიან. რაც შეეხება გადაუდებელი მდგომარეობის მართვას, ეს არის ისეთი მდგომარეობა, რომელიც შესაძლოა წარმოიშვას არსებული დაავადების გამწვავებით. მაგალითად, ადამიანს აქვს გულის იშემიური დაავადება ან ასთმა. ეს არის ქრონიკული დაავადებები, რომელსაც პერიოდულად ახასიათებს გამწვავება. ამ გამწვავებების მართვაც, სწორედ გადაუდებელი მდგომარეობის მართვას გულისხმობს. გადაუდებელი მდგომარეობა ასევე შესაძლოა ჩამოყალიბდეს გარემო ფაქტორების ზემოქმედებით, მაგალითად ჭრილობა, ტრავმა ავტოსაგზაო შემთხვევის შედეგად და ა.შ. ეს არის ისეთი მდგომარება, როცა დროული სამედიცინო ჩარევის გარეშე შესაძლოა, განვითარდეს სიცოცხლესთან შეუთავსებელი რისკი ან ორგანოს, კიდურის დაკარგვის საშიშროება.
მინდა გითხრათ, რომ საყოველთაო დაზღვევევის პროექტის ფარგლებში დასრულდა სამედიცინო დაწესებულებების სრული აღწერა, რომელიც მოიცავს მათ ადგილმდებარეობას, ინფრასტრუქტურულ მდგომარეობას, სერვისს, პროფილს, რამდენი ექიმი მუშაობს და ა.შ. ამ თვალსაზრისითაც ყველა რესურსი არსებობს პაციენტების მისაღებად.
რაც შეეხება მოსახლეობის მონაცემთა ბაზას, ანუ მათ მონაცემებს, ვინც უნდა დაექვემდებაროს ამ დაზღვევას და ვინც დღევანდელი მდგომარეობით არანაირი დაზღვევით არ სარგებლობს, ასეთი დაახლოებით 2 200 000 ადამიანია. საჯარო რეესტრში აღრიცხული მოსახლეობის რაოდენობას გამოაკლდა იმ ადამიანების რაოდენობა, ვინც უკვე სარგებლობს სახელმწიფო დაზღვევით, მათ შორის ბავშვები, პენსიონერები, სოციალურად დაუცველები, საერთო ჯამში დაახლოებით 700 000 ადამიანი. სამწუხაროდ, ღიად რჩება სავარაუდოდ 400 ათასი ადამიანის მდგომარეობა, ვინც კორპორატიული დაზღვევით სარგებლობს. დღეისათვის ვერ შედგა თანამშრომლობა სადაზღვევო კომპანიებთან მონაცემთა სრულ გაცვლაზე. სამწუხაროა ამას რომ ვამბობ, მაგრამ შესაძლოა პირველ ეტაპზე საყოველთაო დაზღვევის ბენეფიციართა ბაზაში არსებობდეს დაახლოებით 10%-იანი ცდომილება, რაც დროთა განმავლობაში აუცილებლად გამოსწორდება.
დაახლოებით ერთ თვეში გვექნება ერთიანი ინტეგრირებული მართვის სისტემა, რაც გულისხმობს იმას, რომ ინფორმაცია პაციენტზე, რომელსაც სჭირდება გადაუდებელი დახმარება, ოპერატიულად მოდის ჩვენს დეპარტამენტში და ჩვენ ვახდენთ ამ შემთხვევის ოპტიმალურ მართვას. კიდევ უფრო დავაზუსტებ:
მაგალითად, ავტოსაგზაო შემთხვევვის დროს, სასწრაფო დახმარების ბრიგადა მიდის ადგილზე და იქ ხვდება რამდენიმე დაზარალებული. არსებობს რაციონალური სქემა, თუ როგორ უნდა მიიღოს ადგილზე სასწრაფო დახმარების ექიმმა გადაწყვეტილება, რომელ დაზარალებულს რა დონის მოვლა და დახმარება სჭირდება. პაციენტი, რომელსაც აქვს თავის მძიმე ტრავმა, არ უნდა გადაიყვანო ისეთYსაავადმყოფოში, სადაც არ კეთდება კომპიუტერული ტომოგრაფია და არ არის ნეიროქირურგიული ჩარევის შესაძლებლობა. მაგალითად, რიკოთის უღელტეხილის მონაკვეთზე მოხდა ავტოსაგზაო შემთხვევა და რომელიმე კონკრეტულ დაზარალებულს სჭირდება პრიორიტეტული მოვლა. ჩვენი ახალი მართვის სქემის მიხედვით, მისი გადაყვანა უახლოეს საავადმყოფოში კი არ მოხდება, არამედ კატასტროფის ცენტრის ბრიგადის მიერ განხორციელდება შემხვედრი ევაკუაცია, მოხდება ნახევარი გზის ევაკუაცია, დრო რომ არ დაიკარგოს და პაციენტს გადაიყვანენ შესაბამისი შესაძლებლობების მქონე კლინიკაში.
ახლა კი ხშირად ხდება, რომ ახლომდებარე საავადმყოფოში გადაჰყავთ პაციენტი და აღმოუჩენენ მხოლოდ იმ დახმარებას, რისი შესაძლებლობაც აქვთ, მაგალითად მუცლის ღრუს ოპერაციას გაუკეთებენ, ამ დროს კი თავის ტრავმა მძიმდება, პროგრესირებს და 4-6 საათის შემდეგ ხდება ამ პაციენტის შესაბამის კლინიკაში გადაყვანა. გპირდებით, რომ ასეთი მიდგომა 1 ივლისიდან შეიცვლება.
- როდის მიიღებენ გაზრდილ კომპენსაციას სოციალურად დაუცველი ოჯახები?
- 1 ივლისიდან, სიღარიბის ზღვარს მიღმა მყოფი ოჯახი, პირველ წევრზე 30 ლარის ნაცვლად მიიღებს 60 ლარს, ყოველ მომდევნო წევრზე კი, არსებული 24 ლარის ნაცვლად, გაიცემა 48 ლარი. აქვე მინდა გითხრათ, რომ მომავალი 6 თვის განმავლობაში ჩატარდება კვლევა, რომლის მიზანია დავადგინოთ, რა შედეგი გამოიღო ზოგადად ამ სოციალურმა პროგრამამ და ვფიქრობთ, რომ სამომავლოდ აუცილებლად შეიცვლება მეთოდოლოგია, რომლის მიხედვითაც სოციალური სტატუსისთვის ქულების მინიჭება ხდება.
- ბევრი კითხვა ჩნდება იმასთან დაკავშირებით, თუ რატომ არ არის გათვალისწინებული სახელმწიფო პროგრამაში ინვიტრო (ხელოვნური) განაყოფიერება, მაშინ, როცა საუბარია დემოგრაფიულ კატასტროფაზე. არაფერია ნათქვამი ჰეპატიტით დაავადებულთა მკურნალობაში სახელმწიფოს მონაწილეობაზე, მაშინ, როცა ეს დაავადება საქართველოში სწრაფად პროგრესირებს...
- ისევე, როგორც სახელმწიფოს სხვა სექტორები, ჯანდაცვაც პრიორიტეტებად იყოფა. პირველი პრიორიტეტი გადაუდებელი სამედიცინო დახმარებაა, ანუ ის, რისი გადადებაც არ შეიძლება. პრიორიტეტი ჩვენთვის პირველი რიგის საჭიროების დაკმაყოფილებაა. უნდა გავითვალისწინოთ ის, თუ ქვეყნისთვის რამხელა დემოგრაფიულ შინაარსი აქვს ინვიტრო განაყოფიერებას. ამ ეტაპზე, ჩვენ ამას პრიორიტეტად ვერ განვიხილავთ. არა იმიტომ, რომ მიგვაჩნია, ეს არ არის მნიშვნელოვანი, არამედ იმიტომ, რომ არსებული ბიუჯეტის ფარგლებში პრიორიტეტები გადავანაწილოთ აუცილებლობის მიხედვით. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ჩვენ ამ საკითხის მნიშვნელობა არ გვესმის. ბიუჯეტი, მიუხედავად თავისი მოცულობისა, ატარებს ერთ ძალიან მკაცრ თვისებას - ერთი ლარით გაზრდილი დაფინანსება კონკრეტული მიმართულებით, ნიშნავს ამავე მოცულობით შემცირებულ დაფინანსებას სხვა მიმართულებით. თუ თქვენ შემომთავაზებთ, დავაფინანსოთ ინვიტრო (ხელოვნური) განაყოფიერება, აუცილებლად ასევე უნდა შემომთავაზოთ, რას მოვაკლოთ ეს თანხა, რა მიმართულების დაფინანსებაზე ვთქვათ უარი.
რაც შეეხება ჰეპატიტით დაავადებულთა მკურნალობას, დათვლილია, რომ ამისთვის დაახლოებით 800 მილიონი ლარია საჭირო, ჯანდაცვის ბიუჯეტი კი 680 მილიონი ლარია. გამოდის, რომ მაშინ სხვა ყველაფერზე უნდა ვთქვათ უარი. ჩვენი მონაცემებით, საქართველოში დახლოებით 1000 ადამიანს სჭირდება ღვიძლის გადანერგვა, ეს ოპერაცია კი კლინიკების მიხედვით 300-500 ათასი ევროს ფარგლებში მერყეობს. ამიტომ, საბოლოოდ ყველაფერი ბიუჯეტის შესაძლებლობებამდე დადის.
ემა ტუხიაშვილი (სპეცილურად საიტისთვის)