"ზაზა სარალიძე აიძულეს, პოლიტიკოსების წინადადება მიეღო"
"კოაბიტაცია - ეს ფსევდოშერიგება, იყო მცდარი გზა, საბოლოოდ კი "კოლექტიურმა მურუსიძემ" "ქართული ოცნება" მძევლად აიყვანა"
მას მერე, რაც პირველი ინსტანციის სასამართლოს განაჩენმა კვლავაც უპასუხოდ დატოვა კითხვა, ვინ მოკლა ხორავას ქუჩაზე 16 წლის დავით სარალიძე, დედაქალაქი მასშტაბურმა საზოგადოებრივმა პროტესტმა მოიცვა. შედეგად მთავარი პროკურორის თანამდებობა დატოვა ირაკლი შოთაძემ, მაგრამ მოკლულის მამის, ზაზა სარალიძის განცხადებით, ამ საქმის ძიებისას მას დაუპირისპირდა მთელი სისტემა, რომელიც უნდა დაინგრეს. პროტესტის განმავლობაში იცვლებოდა მოთხოვნები და სულ უფრო მეტად იღებდა პოლიტიკურ სახეს. თავდაპირველად, აქციის ორგანიზატორების თქმით, მათი მიზანი პოლიტიკისგან გამიჯვნა იყო, თუმცა აშკარად ჩანდა, რომ პოლიტიკური ძალები, განსაკუთრებით კი "ნაციონალური მოძრაობა", ადამიანთა გულწრფელი აღშფოთების გამოყენებას ცდილობდნენ. ბოლოს და ბოლოს, 2 ივნისს, ღამით, საპროტესტო აქციაზე პოლიტიკოსებს უხმებს. ქვეყანაში მიმდინარე ბოლოდროინდელ პროცესებზე ექსპერტი გია ხუხაშვილი გვესაუბრება.
- ის, რამაც ზაზა სარალიძე ქუჩაში გაიყვანა, მორალურ-ზნეობრივი საკითხია, რაც კონკრეტული ტრაგედიიდან გამომდინარე უსამართლობის განცდამ გააჩინა. ის ახლა იხდის ვალს მოკლული შვილის წინაშე, იბრძვის სიმართლისთვის და ის ამ ბრძოლაში გულწრფელია. მიუხედავად იმისა, რომ მისი მოქმედება, ძირითადად, ემოციითაა ნაკარნახევი, ის, ალბათ, ამ დღეების განმავლობაში ხვდებოდა და დარწმუნებული ვარ, დღესაც ხვდება, რომ გარშემო მყოფები რაღაც გაუგებრობისკენ უბიძგებდნენ, თუმცა მას მარტო დარჩენის შეეშინდა, რადგან პოლიტიკოსების გარდა სხვა საყრდენი ვერ მოძებნა, სხვა მოკავშირე ვერ დაინახა... არადა, მას ჰყავს საყრდენი ქართველი საზოგადოების სახით, მაგრამ, სამწუხაროდ, ამ მხარდაჭერის კაპიტალიზაცია ვერ მოხერხდა. როგორც უკვე გითხარით, მას შეეშინდა მარტო დარჩენის და ამიტომაც ჩაჰყვა ამ პროცესს, რასაც, დარწმუნებული ვარ, ბოლოს მაინც გაემიჯნება.
ზაზა სარალიძე იძულებული გახდა, ასე მოქცეულიყო და ეს გამოჩნდა აქციაზეც, როდესაც ერთ-ერთმა ორგანიზატორმა, ზვიად კუპრავამ განაცხადა, რომ ის რჩებოდა ზაზა სარალიძის მეგობრად, მაგრამ არა თანამებრძოლად და საკუთარი დამოუკიდებელი დღის წესრიგის გამოცხადების შემდეგ რუსთაველის გამზირს გაეცალა. ბევრს გაუჩნდა ვარაუდი, რომ ზაზა სარალიძე არ იყო თანახმა, აქციაზე პოლიტიკოსები გამოჩენილიყვნენ, თუმცა ბოლოს აიძულეს, მათი წინადადება მიეღო. ჩვენ არ უნდა დავუშვათ, რომ ვიღაცამ ეს ისე წარმოაჩინოს, თითქოს ზაზა სარალიძეს პოლიტიკა აინტერესებს... მას ეს არ აინტერესებს... როგორც უნდა განვითარდეს მოვლენები, ზაზა სარალიძისადმი პატივისცემა, გულისხმიერება, თანაგრძნობა არ უნდა დავკარგოთ. თუ ჩვენ ადვილად გავთავისუფლდით მისი ტრაგედიისგან, ეს იქნება ჩვენი საზოგადოების სირცხვილი. ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ, რომ ამ ადამიანმა სიმართლე იპოვოს, რომ მკვლელებიც დაისაჯონ და ისინიც, ვინც ალბათ, ამ საქმის გამოძიებას აყალბებდნენ.
ამის გარკვევა, უპირველესად, ხელისუფლების ინტერესებს ემსახურება და ეს ქართველმა საზოგადოებამ "ქართულ ოცნებას" კარგად უნდა აუხსნას. პროტესტის გადაგორება პროტესტის გაქრობას არ ნიშნავს და თუ ხელისუფლებას თვითგადარჩენის ინსტინქტი შერჩა, უნდა დაინახოს, რომ ეს საქმე მისთვის გარდამტეხია. ის ან კვლავაც მიაფუჩეჩებს გამოძიებას და თვითონ გამოუტანს თავს განაჩენს, ან მკვლელებსაც და საქმის გამყალბებლებსაც გამოავლენს და დასჯის, რითაც მნიშვნელოვანწილად მოახერხებს დაკარგული ნდობის აღდგენას, თუმცა მხოლოდ ესეც არ იქნება საკმარისი... აუცილებელია, "ქართული ოცნება" გათავისუფლდეს სააკაშვილის რეჟიმის ჩამოყალიბებული სისტემისგან, რომელმაც ეს ხელისუფლება მძევლად აიყვანა...
- ამაზე მოგვიანებით ვისაუბროთ, მანამდე კი საინტერესოა, რას ფიქრობთ, აქციის პოლიტიზება რა შედეგს მოიტანს? - როგორც კი ამ პროცესში პოლიტიკამ დაიწყო დომინირება, პროტესტის მუხტი აშკარად მინავლდა.
ის პოლიტიკური ძალები, რომლებსაც გაუჩნდათ ამ თემის კაპიტალიზაციის სურვილი, თვითონ არიან იმ სისტემის შექმნაზე პასუხისმგებლები, რომლის დანგრევაზეც ახლა ლაპარაკობენ.
მათი ლიდერობით სერიოზული პოლიტიკური პროცესის წამოწყება უპერსპექტივოა. თეორიულად შესაძლებელია, მასშტაბური საპროტესტო ტალღა აგორდეს, მაგრამ არა - "ნაცმოძრაობისა" და სხვა თითოკაციანი პარტიების ლიდერობით.
მიუხედავად "ნაცმოძრაობის" რევანშისტული მცდელობებისა, მათ შესაძლებლობებს სკეპტიკურად ვუყურებ. რიგგარეშე არჩევნებს რომ ითხოვენ (რისი დანიშვნაც უახლოესი ერთი წლის განმავლობაში, როგორც გაირკვა, კონსტიტუციურად შეუძლებელია), მაინტერესებს, რისი იმედი აქვთ?! უახლოესი რამდენიმე წლის განმავლობაში ისინი რიგგარეშე თუ გეგმურ არჩევნებს აუცილებლად წააგებენ. მათ არ აქვთ ელექტორალური ზრდის პოტენციალი. ეს ყველაფერი ტყუილი ბაქიბუქია. მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ხელისუფლებას პრობლემა არ აქვს. ეს პროცესი ჩაცხრება, მაგრამ პრობლემა პრობლემად დარჩება. სისტემის დემონტაჟის სასიცოცხლო აუცილებლობა კვლავ დღის წესრიგშია და აუცილებლად გაჩნდება სხვა მიზეზი პროტესტისთვის, რომლის მასშტაბი გაცილებით დიდი იქნება. რაც უფრო მეტ დროს დაკარგავს ხელისუფლება სისტემის დასანგრევად და სიახლის შემოთავაზებას დააგვიანებს, მით უფრო მეტი საფრთხე გაჩნდება და მომდევნო პროცესი შეიძლება მისთვის ფატალური გახდეს.
- ის პოლიტიკური ლიდერები, რომლებიც აქციაზე პირველივე დაძახილზე გამოჩნდნენ, ამ ცოტა ხნის წინ ამსტერდამში მიხეილ სააკაშვილს სტუმრობდნენ. გაჩნდა ეჭვი, ხომ არ არსებობს ახალი რევოლუციის გეგმა? - სააკაშვილმა და მის ორბიტაზე მოძრავმა პარტიებმა რა სცენარებიც უნდა განიხილონ ამსტერდამში თუ ევროპის სხვა ქალაქებში გამართულ შეხვედრაზე, ოდესის ყოფილმა გუბერნატორმა კარგად იცის, რომ საარჩევნო პერსპექტივა მას არ აქვს. შესაბამისად, რევანშის სცენარი ქაოსის გამოწვევაზე გადის. თუმცა სააკაშვილის ოცნებებს ახდენა არ უწერია. მიუხედავად ამისა, ხელისუფლებას სიფრთხილე მართებს და მოვლენების განვითარება დიდწილად მის ქმედებებზეც არის დამოკიდებული. რევოლუციის მონატრება აშკარად ეტყობათ გვარამიასა და "რუსთავი 2"-საც. ისინი წარმოადგენენ გამოკვეთილ პოლიტიკურ მხარეს და ამას არც მალავენ. მათთვის კრიზისი არის შანსი, თუმცა ესეც ილუზიაა. რა კრიზისიც უნდა შეიქმნას ქვეყანაში, მისი ბენეფიციარები "ნაციონალური მოძრაობა" და "რუსთავი 2" ვერ იქნებიან. ზოგადად, მედიის ინტერესებში ყოველთვის არის ასეთი დინამიკური ნეგატივი. ეს სხვა ტელევიზიებსაც ეხება...
- თუმცა ერთია დინამიკური ნეგატივი და მეორე - ტყუილის ტირაჟირება, რაც მიმართული იყო ადამიანების მეტად გაღიზიანებისკენ.. - ეს არის სწორედ პოლიტიკური კომპონენტი, რაც არ არის ქართულ სინამდვილეში დიდი სიახლე. ხალხმა ეს იცის და შესაბამისად აფასებს კიდეც.
"რუსთავი 2" საქართველოში პოლიტიკურ ამინდს ვეღარ შექმნის, რადგან ის პოლიტიკური ძალა, რომლისთვისაც მუშაობს, გაკოტრებულია.
დღევანდელი ხელისუფლება სამართლიანობასთან დაკავშირებით თუ რამეს აშავებს, ეს ყველაფერი არის იმის გამოძახილი, რაც ხდებოდა იმ ხელისუფლების პირობებში...
აქვე უნდა ვახსენოთ "საზოგადოებრივი მაუწყებელი". ეს არხი მეორე უკიდურესობაა, სრულ ნირვანაშია. მგონია, რომ "საზმაუ" ერთხელ ვიღაცამ დაწყევლა და ამ წყევლას ვერა და ვერ დააღწია თავი. მას, ალბათ, აღარაფერი ეშველება. ბევრი ცდა იყო, რაღაც შეცვლილიყო, მაგრამ ამაოდ... - ხელისუფლება, რომლის მთავარი დაპირება სამართლიანობის აღდგენა იყო, როგორ მივიდა იქამდე, რომ დღეს მკვლელების მფარველობაში ადანაშაულებენ? - როდესაც ხელისუფალს უჩნდება ილუზია, რომ შესაძლებელია წინა რეჟიმის ჩამოყალიბებულ, დანაშაულებრივ სისტემასთან თანამშრომლობა, მისი გაკეთილშობილება, ეს უამრავ პრობლემას წარმოშობს.
საქმე ის არის, რომ სისტემა, რომელიც კოლექტიურ დანაშაულზეა აგებული, შეუძლებელია ტრანსფორმირდეს და თამაშის წესები შეცვალოს. პირიქით, ის ცდილობს, გაძლიერდეს და შენც საკუთარ მოედანზე გადაგიყვანოს. სამწუხაროდ, ასეც ხდებოდა მას მერე, რაც "ქართული ოცნების" ხელისუფლებამ სააკაშვილის ჩამოყალიბებულ დანაშაულებრივ სისტემასთან, რასაც მე "კოლექტიურ მურუსიძეს" ვუწოდებ, თანამშრომლობა გადაწყვიტა. კოაბიტაცია - ეს ფსევდოშერიგება, იყო მცდარი გზა, საბოლოოდ კი "კოლექტიურმა მურუსიძემ" "ქართული ოცნება" მძევლად აიყვანა. - დიდი ალბათობით, საქმის გამოძიებაში იყო მიზანმიმართული გადაცდომები, სავარაუდოდ, დანაშაულიც. გაჩნდა ეჭვი, რომ გარკვეული ძალები ცდილობდნენ დამნაშავეებისთვის ხელის დაფარებას. თქვენი აზრით, ეს ხდებოდა ცენტრალიზებულად, პოლიტიკური დაკვეთით, რაც წინა ხელისუფლების დროს არაერთხელ ვნახეთ, თუ ლოკალურად, პროკურატურის კონკრეტული ჩინოსნების პასუხისმგებლობით? - სამწუხაროდ, ამ ხელისუფლების უმაღლესი თანამდებობის პირები, დიდი ხანია, ამ სისტემის მძევლები არიან. მათ აქვთ ილუზია, რომ ისინი მართავენ ქვეყანას, არადა, კარგა ხანია, სწორედ ეს "კოლექტიური მურუსიძე" მართავს პროცესებს.
ამის მიუხედავად, არა მგონია, რომ ამ საქმეს პოლიტიკური ქოლგა ჰქონდა და რომ უმაღლესი ეშელონიდან იმართებოდა პროცესი, მაგრამ ფაქტია, რომ სისტემამ მოახერხა საკუთარი ინტერესებით მოქმედება. სააკაშვილს, რომელმაც შექმნა ეს ურჩხული, ჰქონდა იმის შესაძლებლობაც, რომ ის ემართა, ანუ ეს "კოლექტიური მურუსიძე" მას ემსახურებოდა. ამ ფენომენს, ამ მახინჯ მოვლენას "ქართული ოცნების" ხელისუფლების პირობებში მსახურება აღარ აკმაყოფილებს და მას, ფაქტობრივად, ხელისუფლებასთან პარტნიორობის, ხშირად კი - დომინირების პრეტენზიაც აქვს. მე ვფიქრობ, რომ ეს არის სისტემის შიგნით ჩადენილი სამოხელეო დანაშაული. არ გამოვრიცხავ ამ პროცესში კომპრომატების, შანტაჟის გამოყენებას. სწორედ ამიტომაც გამოსაძიებელია არა მხოლოდ მკვლელობის საქმე, არამედ ისიც, როგორ იძიებდა პროკურატურა ამ საქმეს.
ამ გამოძიებით გამოვლენილი დამნაშავე პროკურორები, თუ სხვა მოხელეები კანონის მთელი სიმკაცრით უნდა დაისაჯონ.
კრიზისი საერთოდ ცუდია ქვეყნისთვის და ხელისუფლებისთვისაც პრობლემაა, მაგრამ კრიზისი ყოველთვის ხსნის შესაძლებლობების ფანჯარას - ის ხელისუფლებას აძლევს კიდევ ერთ შანსს, განიწმინდოს, გააცნობიეროს ის შეცდომები, რაც დაუშვა ამ ურჩხულთან თანამშრომლობით და მისი თამაშიდან გაყვანა დაიწყოს. - როცა შანტაჟზე საუბრობთ, ხომ არ გულისხმობთ გავრცელებულ ინფორმაციას, თითქოს მთავარი პროკურატურის ყოფილი მაღალჩინოსანი მირზა სუბელიანი, რომლის შვილიც მკვლელობის საქმეში ფიგურირებს, შესაძლოა, ხელისუფლებას აშანტაჟებდეს ვანო მერაბიშვილის ციხიდან გაყვანის კადრებით? - გამიჭირდება კონკრეტულად ამ საკითხზე ლაპარაკი, რადგან დანამდვილებით არ ვიცი, ასეთი კადრები არსებობს თუ არა, ან აქვს თუ არა ისინი სუბელიანს. მე შანტაჟში უფრო სხვა რამეს ვგულისხმობდი. არაფერი ისე არ ავალდებულებს ერთმანეთის მიმართ ადამიანებს, როგორც ერთობლივი დანაშაული. თუ ჩვენ ვსაუბრობთ იმაზე, რომ ის სისტემა იყო დანაშაულებრივი და ეს ადამიანები ერთად სჩადიოდნენ კოლექტიურ დანაშაულს, ბუნებრივია, მათ ერთმანეთის მიმართ უჩნდებათ ვალდებულებები, რომელთა გადალახვაც, პრაქტიკულად, შეუძლებელია. ისინი საერთო დანაშაულის მძევლები არიან.
- რას ფიქრობთ მთავარი პროკურორის თანამდებობიდან ირაკლი შოთაძის წასვლაზე?
- დარწმუნებული ვარ, შოთაძე პირადად არ ყოფილა დაინტერესებული ამ საქმის დანგრევით, მაგრამ ისიც იმ სისტემის ნაწილი იყო. პრობლემა ის გახლავთ, რომ პროკურატურის ის კადრები, რომლებიც სააკაშვილის რეჟიმისას უკანონო გადაწყვეტილებებში იყვნენ შემჩნეული, საპროცესო გარიგებებს ადგენდნენ და ხელისუფლების დანაშაულებს "აპრავებდნენ". ერთმანეთთან სწორედ ამ შავბნელი საქმიანობით არიან დაკავშირებული. შოთაძეს შეიძლება ძალიანაც არ უნდოდა ამ საქმის დანგრევა, მაგრამ დიდი ალბათობით, მას არ ჰქონდა იმის ფუფუნება, ეს ყველაფერი შეეჩერებინა.
- რატომ? - იმიტომ, რომ, სავარაუდოდ, როგორც კი შეეცდებოდა, მიეღო ზომები, იქიდან წამოვიდოდა პასუხი. უცოდველი არავინ არის, არც შოთაძე, რომელიც, როგორც უკვე ვთქვი, იმ სისტემის ნაწილი გახლდათ. რისი გაკეთება უწევდა მაშინ და ვინ იცის ამის შესახებ - ეს კიდევ ცალკე საკითხია.
- როდესაც მასშტაბურ სისტემურ ცვლილებებზე ვსაუბრობთ, ისმის კითხვა: აქვს კი "ქართულ ოცნებას" ამის რესურსი? - ჯერ კიდევ აქვს. ყველას კარგად გვესმის, ვინ უნდა გააკეთოს ეს. ეს უნდა გააკეთოს იმ ადამიანმა, რომელსაც აქვს პასუხისმგებლობის განცდა, რაც პოლიტიკაში რეინტეგრაციით დაადასტურა. ეს ივანიშვილისთვის ძალიან მძიმე გადაწყვეტილება იყო, მაგრამ რადგან ეს გააკეთა, მაშასადამე, ის არ იხსნის პასუხისმგებლობას. ის ქვეყანაში ძალის ერთადერთი ცენტრია და აქვს რესურსი, სისტემური გადაწყვეტილებები მიიღოს. ხვალ შეიძლება აღარ ჰქონდეს, მაგრამ დღეს ჯერ კიდევ აქვს. ხელისუფლებას აქვს საშუალება, სასოწარკვეთილ მამას იმ მოთხოვნებზე მეტი მისცეს, რაც ჩვენ ამ აქციაზე გვესმის. მით უფრო, ჩანს, რომ ამის პოლიტიკური ნება არსებობს.
შსს-ში აცხადებენ, რომ დაიწყეს გამოძიება. იმედი მაქვს, ეს პროცესი ძალიან სწრაფად წავა. ამას უნდა დაერთოს მნიშვნელოვანი პოლიტიკური ცვლილებებიც. თუ არადა, ქვეყანას ემუქრება პერმანენტული არასტაბილურობა. ვიმეორებ, ხელისუფლებამ ეს კრიზისი შეიძლება ჩააქროს, ეს უსამართლობის განცდა ქუჩიდან ისევ სამზარეულოში გადაიტანოს, მაგრამ ამან მალევე შეიძლება უფრო აგრესიულად იფეთქოს.
- უკვე დაიწყო ლაპარაკი მთავარი პროკურორობის სავარაუდო კანდიდატებზე. "ევროპულმა საქართველომ" ოფიციალურად დაასახელა კანდიდატად შალვა შავგულიძე. ახსენეს ანა დოლიძე და კახი კახიშვილიც...
- კანდიდატურის შერჩევისას უმნიშვნელოვანესი იქნება საზოგადოებრივი ნდობა და რეფორმისტული პოტენციალი. მე შალვა შავგულიძესაც და ანა დოლიძესაც დიდ პატივს ვცემ, მაგრამ შავგულიძის ადგილას "ევროპული საქართველოს" კანდიდატობაზე უარს ვიტყოდი...
რადგან საბოლოოდ ეს ხელისუფლების გადასაწყვეტია, ვფიქრობ, ყველაზე რეალისტური და მისაღები მაინც კახიშვილის კანდიდატურაა.
მან აჩვენა რეფორმისტული პოტენციალი, როდესაც განსაკუთრებულ უწყებაში ჩაატარა რეფორმა და თანაც არ გარეულა პოლიტიკურ თამაშებში. ამიტომაც სწორედ ის მგონია ყველაზე მისაღები ფიგურა.
ნათია დოლიძე