"ოცნებამ" ან "ჯადოსნური ჯოხი" უნდა იპოვოს, ან..."
"დღეს "ქართულ ოცნებას" აქვს ორი საყრდენი. ერთი არის სახელისუფლებო რესურსი, მეორე - "ნაციონალური მოძრაობა", რომლითაც აშინებს ამომრჩევლის იმ კატეგორიას, რომელსაც მათი ხელისუფლებაში დაბრუნების გაგონება არ სურს"
გასული კვირაც, ისევე როგორც მთელი ზაფხული, პოლიტიკურად ცხელი გამოდგა. ჯერ იყო და, მწვავე განცხადებების საფუძვლად იქცა "რუსთავი 2"-დან არხის საინფორმაციო სამსახურის უფროსის, ნოდარ მელაძის, პოლიტიკური და დღის გადაცემების პროდიუსერისა და არხის მთავარი სახეების გაშვება, რის შემდეგაც ტელევიზია მთელმა საინფორმაციო სამსახურმა დატოვა. ოპოზიცია მომხდარს ხელისუფლების მედიაზე ზეწოლად აფასებს. ამის შემდგომ ცნობილი გახდა, რომ გენერალურმა პროკურატურამ ბიზნესმენ ავთანდილ წერეთელს "თიბისი ბანკის" დამფუძნებლების - მამუკა ხაზარაძისა და ბადრი ჯაფარიძის წინააღმდეგ აღძრული სისხლის სამართლის საქმის ფარგლებში ბრალი წარუდგინა. პროკურატურის განმარტებით, საქმე ეხება "თიბისი ბანკის" ხელმძღვანელების მიერ "უკანონო შემოსავლების ლეგალიზებაში დახმარებას, რასაც თან ახლდა განსაკუთრებით დიდი ოდენობით შემოსავლის მიღება", თუმცა ამასაც ხელისუფლების მხრიდან მედიის შეზღუდვის სურვილს უკავშირებენ, რადგან ავთანდილ წერეთლის ოჯახის კუთვნილებაა "ტვ პირველი", რომლის დამფუძნებელიც მისი ვაჟია.
ქვეყანაში შექმნილ ვითარებაზე გვესაუბრება ექსპერტი ვახტანგ ძაბირაძე:
- მართლაც პოლიტიკურად ძალიან ცხელი ზაფხული იყო, რომელმაც, ვფიქრობ, ქვეყანაში პოლიტიკური პროცესი მნიშვნელოვნად შეცვალა. მოგეხსენებათ, ვითარება განსაკუთრებით გართულდა და სხვა პოლიტიკურ სიბრტყეზე გადავიდა 20-21 ივნისის მოვლენების შემდეგ. ის, რაც იმ ღამეს რუსთაველზე მოხდა, როდესაც ხელისუფლებამ მომიტინგეები კი არ დაშალა, დაარბია, გარკვეული დასკვნების საშუალებას იძლევა. ვფიქრობ, იმ ღამით ხელისუფლებამ საკუთარი ქცევით აჩვენა, რომ მან შეცვალა საკუთარი მიდგომები საზოგადოებისა და ქვეყნის მიმართ. "ქართული ოცნების" ისტორიაში, შეიძლება ითქვას, რომ დაიწყო ახალი ეტაპი. თუ ამ მოვლენამდე თითქმის შვიდი წლის განმავლობაში ლაპარაკობდნენ, რომ ეს იყო უნიათო ხელისუფლება, ახლა დადგა პერიოდი, როდესაც ხელისუფლებამ გადაწყვიტა, საკუთარი ძალა ეჩვენებინა. ვერ ვიტყვით, რომ "ქართულმა ოცნებამ" სრულად აამოქმედა ის რეპრესიული მექანიზმი, რასაც "ნაციონალური მოძრაობა" იყენებდა ხელისუფლებაში ყოფნის დროს, თუმცა, აშკარაა, რომ "ქართული ოცნების" მართვის მეთოდები ნელ-ნელა ემსგავსება "ნაციონალური მოძრაობის" მეთოდებს.
ეს განსაკუთრებით აშკარად ჩანს, თუ გავიხსენებთ, რომ ერთ წელიწადში საპარლამენტო არჩევნებია და როგორც 2012 წლის არჩევნების წინ "ნაციონალურ მოძრაობას", დღეს "ქართულ ოცნებასაც" სჭირდება ქმედითი ნაბიჯები წარმატებისთვის, შესაბამისად, 20-21 ივნისის მოვლენები ემსახურებოდა არა დღევანდელ ვითარებას, არამედ 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების პერსპექტივაში "ქართული ოცნებისთვის" მოსალოდნელი პრობლემების პრევენციას.
საქართველოს ტიპის ქვეყნებში, სადაც დემოკრატია სუსტია, მუდმივად არის საფრთხე, რომ ხელისუფლებას ხელი წაუცდეს ავტორიტარულ მეთოდებზე... რადგან ეს პროცესი დაიწყო, როგორც ჩანს, ფიქრობენ, რომ უნდა აკონტროლონ ყველა და ყველაფერი. სწორედ ამ კონტექსტშია განსახილველი ბევრი პრობლემა, მათ შორის - ხაზარაძე-ჯაფარიძის საკითხიც, თუმცა ეს გაცილებით უფრო კომპლექსური თემაა...
თუ დააკვირდებით, ეს პროცესი დაახლოებით სამი წლის წინ დაიწყო ხაზარძესთან დაკავშირებული პრეტენზიებით. გაგახსენებთ "ქართული ოცნების" ლიდერების დაახლოებით ასეთ განცხადებებს - საქართველოში ორი ბანკია, რომლებიც კი არ აშენებს, ანადგურებს ქვეყანასო.
შემდგომ გამოჩნდა, რომ ხაზარაძისადმი უარყოფითი დამოკიდებულება გაცილებით დიდი იყო, ვიდრე ბანკის თემა და ეს უკავშირდებოდა ანაკლიის პროექტს. როდესაც მის წინააღმდეგ შეტევები განახლდა, მაშინვე ვივარაუდე, რომ ხაზარაძეს პოლიტიკაში წასვლის გარდა სხვა გზა არ რჩებოდა. ჩვენთან ტრადიციულად ასე ხდება - როდესაც ბიზნესმენს ავიწროებენ, ის ან საზღვარგარეთ მიდის, ან პოლიტიკაში.
როგორც კი ეს 11 წლის წინანდელი ტარნზაქცია წამოსწიეს და გამოძიება დაიწყეს, მაშინვე ამოტივტივდა ახალი - "ტვ პირველის" თემაც.
მოკლედ, აშკარაა, რომ კარგად დაგეგმილ და კომპლექსურ დარტყმასთან გვაქვს საქმე, რომელსაც, სავარაუდოდ, ასევე კომპლექსური ანუ მრავალწახნაგიანი მიზეზები აქვს...
ანაკლიას რომ დავუბრუნდეთ, უკვე ყველა კარგად ხვდება, რომ ეს არ გახლავთ მხოლოდ ეკონომიკური პროექტი. ეს არის პოლიტიკურ-სტრატეგიული მნიშვნელობის პროექტი და პირდაპირ უკავშირდება აშშ-ის ინტერესებს. ლაპარაკი იმაზე, რომ ეს პროექტი შეიძლება შეწყდეს, უსაფუძვლოა - რაც უნდა მოინდომოს ჩვენმა ხელისუფლებამ, ვფიქრობ, ამას ვერ მოახერხებს, თუმცა ეს სკანდალური ვითარება აფერხებს მის განხორციელებას.
- ანუ მიიჩნევთ, რომ ავთანდილ წერეთელს ბრალი პოლიტიკური ინტერესის გამო წაუყენეს და მთავარი სამიზნე ტელევიზიაა? - დღესდღეობით, რაც ქვეყანაში ხდება, ყველაფერი პოლიტიკას უკავშირდება და მიმართულია 2020 წლის არჩევნებისკენ.
"ტვ პირველი" აშკარად ყელზე ადგას ხელისუფლებას, რომელმაც მედიაზე ზეწოლის პირველი ეტაპი "იმედისა" და "მაესტროს" მოთვინიერებით დაასრულა და ახლა უკვე მეორე ეტაპზე - "რუსთავი 2"-ისა და "ტვ პირველისთვის" ჭკუის სწავლებაზე გადავიდა. არჩევნების წინ ეს განსაკუთრებით დასჭირდა. სამწუხაროდ, ჩვენს უბედურებად იქცა ის, რომ ხელისუფალი წინასგან ვერაფერს სწავლობს და იმავე შეცდომებს იმეორებს. "ნაციონალური მოძრაობისთვის" მუშაობდა თითქმის მთელი მედია, ანტენების დაპატიმრებაც კი სცადეს, მაგრამ დამარცხებისგან სააკაშვილი ვერავინ იხსნა. რაც დღეს ხდება, სამწუხარო რეალობაა, მაგრამ რას ვიზამთ - ამ რეალობაში გვიწევს ცხოვრება.
- მედიის თემას კვლავ დავუბრუნდებით, მაგრამ მანამდე მინდა გკითხოთ: რა პოლიტიკური შანსი აქვს მამუკა ხაზარაძეს, თქვენი აზრით, მოახერხებს ისეთი პოლიტიკური ძალის ჩამოყალიბებას, რომელიც მესამე ძალად შეიძლება იქცეს? - ქვეყანაში მესამე ძალის გაჩენის მოთხოვნილება, მოლოდინი და პოტენციური რესურსიც არსებობს, რომელსაც გამოყენება სჭირდება. აქ ნაკლებად არის ლაპარაკი ფინანსებზე, უფრო მნიშვნელოვანია პოლიტიკური ხედვა და ორიენტირები. ხაზარაძისგან ჯერ მხოლოდ განცხადებებს ვისმენთ. როგორც ყური მოვკარი, ის ლაპარაკობს, რომ შექმნის ძლიერ ორგანიზაციას, რომელიც ძველი პოლიტიკური სახეებისგან თავისუფალი იქნება, რაც ცოტა მაეჭვებს. დღევანდელ პოლიტიკურ სპექტრზე დიდი წარმოდგენის არც მე ვარ, მაგრამ აქ არის ერთი პრობლემა - თუ მოქმედ პოლიტიკოსებზე უარს იტყვის, სად უნდა მოძებნოს ახალი სახეები და თუ მოძებნის, ექნებათ კი მათ იმგვარი გამოცდილება, რომ ხაზარაძის მომავალ ორგანიზაციას წარმატება მოუტანონ?! ვფიქრობ, ასე ერთი ხელის მოსმით ყველაზე უარის თქმა ადვილი არ იქნება, რადგან ძალიან ბევრი რამ იქნება დამოკიდებული იმაზე, როგორი გუნდი ეყოლება ხაზარაძეს.
გაგახსენებთ - 2012 წლის არჩევნების წინ "ნაციონალური მოძრაობისადმი" საზოგადოების დამოკიდებულება იყო კატასტროფულად უარყოფითი, ივანიშვილის ავტორიტეტი კი - ლამის მითურად პოზიტიური, თუმცა მას პოლიტიკური გუნდის ჩამოსაყალიბებლად დასჭირდა სწორედ მაშინდელი ოპოზიციური სპექტრი. მან ეს გააკეთა არა იმიტომ, რომ ეს ადამიანები გულზე ეხატებოდა - ვნახეთ, რომ ოთხ წელიწადში ყველა მოიშორა, მაგრამ 2012 წლის არჩევნებში იმ გუნდის გარეშე ის ვერაფერს მოახერხებდა... დღევანდელ ვითარებას რომ შევხედოთ, საზოგადოებაში "ქართული ოცნების" მიმართ ნამდვილად არ არის ისეთი კრიტიკულად უარყოფითი განწყობა, როგორიც 2012 წლის არჩევნების წინ იყო "ნაციონალური მოძრაობის" მიმართ, არც ხაზარაძეს აქვს იმგვარი ავტორიტეტი, რაც მაშინ ივანიშვილს ჰქონდა, შესაბამისად, ვიმეორებ - უდიდესი მნიშვნელობა ექნება სწორედ იმას, როგორი გუნდით მოვა პოლიტიკაში მამუკა ხაზარაძე.
მას აქვს მესამე ძალად ქცევის შანსი. ვნახოთ, რას იზამს და ამ შანსს როგორ გამოიყენებს...
- დავუბრუნდეთ მედიის, კონკრეტულად კი - "რუსთავი 2"-ის თემას. მას შემდეგ, რაც ტელეკომპანია ქიბარ ხალვაშს დაუბრუნდა, მოსალოდნელი იყო პროცესების ამგვარი განვითარება. თუ, როგორც ბრძანეთ, ხელისუფლების ინტერესია კრიტიკული მედიის გაკონტროლება, ეს სოციალური მედიის ასეთი განვითარების ეპოქაში ქარის წისქვილებთან ბრძოლას ხომ არ ემსგავსება? - გეთანხმებით, სოციალური მედია მართლაც უკვე ძალიან მასშტაბურია, თუმცა საქართველოში, კერძოდ კი - ჩვენი საზოგადოების დიდ სეგმენტში ინფორმაციის მიღების მთავარ წყაროდ ჯერჯერობით კვლავ ტელევიზია რჩება. გადავხედოთ, ვინ, რა ასაკობრივი ჯგუფის ხალხი სარგებლობს სოციალური მედიით და ეს ხალხი რამდენად აქტიური ელექტორატია. სავარაუდოდ, ეს ხელისუფლებას კარგად აქვს შესწავლილი და სწორედ ამ კვლევების საფუძველზე მოქმედებს. მე სტატისტიკური მონაცემები არა მაქვს, მაგრამ ჩემი დაკვირვებით, 40 წლამდე ასაკის ადამიანები შეადგენენ დაახლოებით 80%-ს იმ ხალხისა, ვინც სოციალური მედიით სარგებლობს, ეს მაშინ, როცა არჩევნებზე მისული ელექტორატის უდიდესი ნაწილი სწორედ 40 წელზე უფროსი ასაკის ამომრჩეველია. გარდა ამისა, დღეს რამდენიც უნდა ილაპარაკონ "რუსთავი 2"-ზე, რომ ის იყო თავისუფალი სიტყვის ფლაგმანი, საზოგადოება მას ასე არ აღიქვამდა. ის გახლდათ უკიდურესად კრიტიკული ხელისუფლების მიმართ, მაგრამ გამოხატავდა ერთი კონკრეტული პარტიის ინტერესებს, შესაბამისად, მის წინააღმდეგ გადადგმულ ნაბიჯებს ხელისუფლებაში განიხილავენ არა როგორც თავისუფალი სიტყვის, არამედ როგორც "ნაციონალური მოძრაობის" წინააღმდეგ შეტევას და ამას ასე აღიქვამს მოსახლეობის დიდი ნაწილიც. ანუ ებრძვი "რუსთავი 2"-ს, ე.ი. ებრძვი "ნაციონალურ მოძრაობას".
ამით "ქართული ოცნება" საზოგადოებას ეუბნება, ჩემი მთავარი მეტოქე კვლავაც "ნაციონალური მოძრაობააო". ის ისევ და ისევ "ნაციონალური მოძრაობის" კარტს ათამაშებს, რაც მისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან როგორც კი დგება საკითხი - "ქართული ოცნება" თუ "ნაციონალური მოძრაობა", "ქართული ოცნებისგან" წასული ამომრჩეველი ისევ "ოცნებას" აძლევს ხმას.
რა შედეგს მოუტანს "ქართულ ოცნებას" ეს პოლიტიკა? საქმე ის არის, რომ როდესაც ხელისუფლებას სხვა არაფერი დარჩენია, ამგვარ მეთოდებზე გადადის.
"ქართულმა ოცნებამ" ან რაღაც "ჯადოსნური ჯოხი" უნდა იპოვოს, რომლის საშუალებითაც სასწაულ პროექტს განახორციელებს და მხარდამჭერებს დაიბრუნებს, ანაც უკვე გაკვალული გზით წავიდეს... "ჯადოსნური ჯოხის" რესურსს ამ პოლიტიკურ ძალაში ვერ ვხედავ. ინტელექტუალური გუნდი, რომელიც შეძლებდა ახალი იდეების გენერირებას, დღეს "ქართულ ოცნებაში" არ ჩანს. ამ პარტიაში არათუ კარგი, ცუდი იდეების გენერირებაც არ ხდება. როდესაც არ არსებობს ასეთი გუნდი და ახალი იდეები, ბუნებრივია, ყველაფერი გაკვალული გზით მიდის, ეს გზა კი არაფერია, გარდა იმისა, რასაც "ნაციონალური მოძრაობა" აკეთებდა თავის დროზე.
დღეს "ქართულ ოცნებას" აქვს ორი საყრდენი. ერთი არის სახელისუფლებო რესურსი, მეორე - "ნაციონალური მოძრაობა", რომლითაც აშინებს ამომრჩევლის იმ კატეგორიას, რომელსაც მათი ხელისუფლებაში დაბრუნების გაგონება არ სურს. ამიტომაც ხელისუფლება ყველაფერს აკეთებს პოლიტიკური სივრცის იმგვარად მოსასუფთავებლად, რომ როგორმე ეს ორპოლუსიანი სისტემა შეინარჩუნოს და მესამე ძალის ჩამოყალიბება არ დაუშვას.
- ბოლო დღეების განმავლობაში მედია ბევრს წერს შესაძლო სამთავრობო ცვლილებებზე.
- მეც მსმენია ხმები, რომ თითქოს პრემიერობისთვის გახარიას ამზადებენ, თუმცა 20-21 ივნისის შემდეგ ეს ძნელად წარმომიდგენია. თუ გავითვალისწინებთ, მაია ცქიტიშვილმა საკუთარი საქმიანობის როგორი პომპეზური პრეზენტაცია გამართა, პრემიერობის კანდიდატი შესაძლოა, მართლაც ის იყოს, რაზეც ასევე წერდა მედია. ხელისუფლებაში პერსონების ცვლილებას არასდროს მოაქვს სიკეთე, მით უფრო, რომ ამ პერსონების უკან დგას ერთი პიროვნება, რომელიც არ იცვლება. მთავრობა, შეიძლება ითქვას, ამ კაცის შემდგომი მეორე ეშელონია. საბოლოოდ ხომ ყველაფერს ეს ერთი კაცი წყვეტს და ალაგებს.
ესეც ტრადიციად გვექცა - სამთავრობო ცვლილებები წინასაარჩევნოდ ხდება. გაგახსენებთ, რომ 2012 წლის არჩევნების წინ "ნაციონალური მოძრაობაც" ასე მოიქცა - პრემიერად ვანო მერაბიშვილი დანიშნა. სამთავრობო ცვლილებებს არც ახლა გამოვრიცხავ. ეს იქნება ერთგვარი პიარსვლა. მიმაჩნია, რომ თუ "ქართულ ოცნებას" რაღაც პროექტი მაინც აქვს, თუნდაც მხოლოდ პიარისთვის შემუშავებული, მაშინ ეს ცვლილებები, სავარაუდოდ, განხორციელდება შემოდგომაზე; თუ ასეთი რამ არა აქვს, მაშინ ცვლილებები მოსალოდნელია გაზაფხულზე.
- უკვე აღვნიშნეთ, რა ცხელი ზაფხული გავიარეთ. როგორ ფიქრობთ, როგორი შეიძლება იყოს შემოდგომა, მით უფრო - საგარეო საფრთხეების გათვალისწინებით? - სიმართლე გითხრათ, შიდა პოლიტიკაში ველი ახალი პოლიტიკური პარტიების ჩამოყალიბებას და საარჩევნო კოდექსის ცვლილებას, რაც მაინცდამაინც მწვავედ არ უნდა წარიმართოს, თუ "ქართულმა ოცნებამ" არ "მოახერხა" და ისეთი არაპროგნოზირებადი ნაბიჯი არ გადადგა, როგორიც იყო გავრილოვის სტუმრობა და 20-21 ივნისის მოვლენები. განსაკუთრებული ინტერესით ველი საარჩევნო კოდექსის ცვლილებებს. იმედია, "ქართული ოცნება" დაპირებას შეასრულებს და ოპოზიციაც გონივრულად მოიქცევა. ქვეყნისთვის უმნიშვნელოვანესია, რა სისტემით ჩატარდება 2020 წლის არჩევნები.
რაც შეეხება გარე საფრთხეებს... რუსეთს რომ საქართველოში ინტერესები აქვს და მუდმივად ცდილობს ამ ინტერესების გატარებას, ეს ცხადზე ცხადია; სხვა საკითხია, ჩვენი ხელისუფლება - დღევანდელიც და წინაც - ამ ინტერესების საპასუხოდ სრულიად გაუგებარ პოლიტიკას რომ ატარებდა და ატარებს... ვგულისხმობ სრულ არათანამიმდევრულობას. როგორც წესი, მუშაობენ ზიგზაგისებურად. ერთი და იგივე ხელისუფლება ხან რადიკალურია, ხან - არც ისე და ა.შ.
დღეს რომ ვლაპარაკობთ "მცოცავ ოკუპაციაზე" და ხელისუფლებას ამის გამო აკრიტიკებს ოპოზიცია... კი, მაგრამ ეს პროცესი დაიწყო "ნაციონალური მოძრაობის" ხელისუფლებაში ყოფნისას და მაშინ ამის საწინააღმდეგოდ ქმედითი რა გააკეთეს? ამას განცხადებები არ შველის. ეს რუსეთს პრობლემას ვერ უქმნის.
საბოლოოდ ოპოზიცია საზოგადოების ნაწილის შეცდომაში შეყვანით ცდილობს პოლიტიკური ქულების დაგროვებას, რაც არასწორია. საქართველო, სამწუხაროდ, ტერიტორიული მთლიანობის პრობლემას მარტო ვერ მოაგვარებს. ეს უნდა მოგვარდეს და გადაწყდეს ჩვენს პარტნიორ ქვეყნებთან ერთად. ამასთანავე, ამას სჭირდება დრო. ამას უნდა შევეგუოთ და უნდა ვიცოდეთ, რაზე ვიკამათოთ და რაზე არა. დაპირისპირება და აჟიოტაჟი ქვეყანას მხოლოდ აზარალებს. ჩვენს დაპირისპირებას ისევ რუსეთი იყენებს. თუნდაც ამ "მცოცავი ოკუპაციის" წინააღმდეგ რა შეიძლება გააკეთოს საქართველოს ხელისუფლებამ, როდესაც ჩვენი მთავარი პარტნიორი წინააღმდეგი არ არის, დიდი შვიდეულის ნაცვლად, დიდი რვიანი აღდგეს. არის თემები, რომლებთან დაკავშირებითაც ერთიანი უნდა ვიყოთ, იმის მიუხედავად, მოგვწონს ხელისუფლება თუ არა.
არსებობს სხვა ფაქტორებიც. სამწუხაროდ, სრულიად მოულოდნელად გააქტიურდა პროცესი პანკისის ხეობაში, დღის წესრიგში დადგა გარეჯის თემა, რაც აშკარად აჩენს ეჭვს, რომ ეს პრობლემები თავისთავად არ წარმოქმნილა, მიზანმიმართულად ხდება მათი აქტუალიზაცია და ამაშიც რუსეთის ინტერესი ჩანს. უნდა გვახსოვდეს ისიც, რომ მთელი დასავლეთი შუწუხებულია რუსეთის ჩარევით სხვადასხვა ქვეყნის საარჩევნო პროცესებში. ის, რა თქმა უნდა, ჩვენთანაც ეცდება ჩარევას, ამიტომაც უნდა ვიყოთ ძალიან ფრთხილად, განსაკუთრებით კი - ხელისუფლება, რომელმაც არ უნდა გადადგას ისეთი ნაბიჯი, რაც რუსეთს პროვოკაციის საშუალებას მისცემს. ეს არის დღეს ყველაზე მნიშვნელოვანი. ჩვენი ქვეყნისთვის მთავარი არჩევნებამდე და მას შემდეგაც სტაბილურობის შენარჩუნებაა. წინ ძალიან რთული წელი გველის, თუმცა იმედი ვიქონიოთ, რომ ამ რთულ პერიოდს მშვიდობით გავივლით.