დიმიტრი ხუნდაძე: "არაფერსაც არ ვნანობ"
"ისიც მოსალოდნელი იყო, რაც ახლა ქუჩაში ხდება, და ისიც ვიცოდით, რომ გუნდში რყევები იქნებოდა, მაგრამ ჯობს გრძელვადიან პერსპექტივაში ქვეყანამ მშვიდად იცხოვროს, ვიდრე შევეგუოთ დროებით, მოჩვენებით სიმშვიდეს"
საქართველოს პარლამენტში იმ საკონსტიტუციო ცვლილების ჩაგდებამ, რომელიც შერეული საარჩევნო სისტემიდან პროპორციულზე გადასვლას ითვალისწინებს, ქართველ პოლიტიკოსებთან ერთად უცხოური საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლებიც შეაშფოთა. ევროპარლამენტარი ანდრიუს კუბილიუსი "ფეისბუქში" წერს: "სამწუხაროა, რომ საქართველოს პარლამენტში მმართველმა პარტიამ ვერ შეძლო ამ მნიშვნელოვანი რეფორმის მხარდაჭერისთვის კონსოლიდირება. შერეული საარჩევნო სისტემიდან პროპორციულზე გადასვლა ქართველი ხალხის მოთხოვნა იყო და პარლამენტმა ვერ შეძლო საკუთარი ამომრჩევლისთვის მოესმინა. ვიმედოვნებ, ეს კენჭისყრა გადამწყვეტი არ იქნება, პარლამენტი ამ საკითხს მიუბრუნდება და კომპრომისს მიაღწევს. იმავდროულად, უმრავლესობასა და ოპოზიციას მოვუწოდებ, იმსჯელონ, თუ რა გზით შეიძლება რეგრესის გადალახვა, რომ მომავალი საპარლამენტო არჩევნები საქართველოს მთავრობის დაპირებისამებრ პროპორციული წესით ჩატარდეს, რაზეც პასუხისმგებლობა ყველა პოლიტიკურ მოთამაშეს ეკისრება".
როგორია ქართველი მაჟორიტარი დეპუტატების პასუხისმგებლობა ქვეყანაში შექმნილ კრიზისზე, ამის შესახებ "ქართული ოცნების" მაჟორიტარი დეპიტატი დიმიტრი ხუნდაძე გვესაუბრება:
- რა თქმა უნდა, პასუხისმგებლობას ვგრძნობ. არ შეიძლება ქვეყნისთვის ასეთ მნიშვნელოვან გადაწყვეტილებას იღებდე და არ გრძნობდე პასუხისმგებლობას. ისიც მოსალოდნელი იყო, რაც ახლა ქუჩაში ხდება, და ისიც ვიცოდით, რომ გუნდში რყევები იქნებოდა, მაგრამ ჯობს გრძელვადიან პერსპექტივაში ქვეყანამ მშვიდად იცხოვროს, ვიდრე შევეგუოთ დროებით, მოჩვენებით სიმშვიდეს. ღრმად ვარ დარწმუნებული, რომ ეს პროცესი დამშვიდდება. სიტყვისა და გამოხატვის უფლებები უნდა შენარჩუნდეს. რაც შეეხება საერთაშორისო ორგანიზაციების გადაწყვეტილებებს, ჩემთვის მნიშვნელოვანია ამერიკის შეერთებული შტატების ოფიციალური პოზიცია, ამჯერად საელჩოს განცხადებას ვგულისხმობ. ამ წერილში დაბალანსებული და ზომიერი პოზიციაა დაფიქსირებული. პარტნიორები გვირჩევენ გავაგრძელოთ საარჩევნო პროცესის სწორად მართვა. ჩვენ ამისთვის მზად ვართ. ცალკეული კონგრესმენის განცხადება კი, ცოტა არ იყოს, გასაკვირი და მიუღებელია. ისინი პირდაპირ მოითხოვენ, რომ შევცვალოთ საარჩევნო სისტემა, გავაუქმოთ შერეული სისტემა, როცა თავად აქვთ არათუ შერეული, სრულად მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემა.
- ამერიკელი დიპლომატები ჩვენი საარჩევნო სისტემის შეცვლას მოითხოვენ, თუ მმართველი გუნდის ლიდერის პირობის შესრულებას? - კი ბატონო, პირობა იყო დადებული. მმართველი პარტიის ლიდერები დღესაც იმ აზრზე არიან, რომ მმართველი გუნდის პირობა უნდა შესრულდეს, მაგრამ გადაწყვეტილებას იღებენ არა ცალკეული პარტიული ლიდერები, არამედ მთლიანად პარლამენტი.
- დღეს არავის სჯერა, რომ მაჟორიტარმა დეპუტატებმა დამოუკიდებლად გადაწყვიტეს საკონსტიტუციო ცვლილების ჩაგდება. ხომ არაფერს ნანობთ? - არაფერსაც არ ვნანობ, იმიტომ, რომ ჩვენ ამ გადაწყვეტილებით მხარი დავუჭირეთ ქვეყნის გრძელვადიან, პერსპექტიულ განვითარებას, ქვეყანას ეყოლება ძლიერი და არა სუსტი, რყევადი ხელისუფლება. ჩვენ ამის მაგალითები გვაქვს სხვა ქვეყნებში, მაგალითად, გერმანიაში სამ თვეს გაჭიანურდა მთავრობის დაკომპლექტება, ნიდერლანდებში შვიდ თვეს გაგრძელდა, სულ ახლახან მოლდოვაში ჩამოიშალა ამორფული კოალიციური მთავრობა. ორ პარტიას შორის ღირებულებითი შეუთავსებლობა იყო - ერთი იყო პრორუსული, მეორე - პროდასავლური. 
კოალიციური მთავრობა 6 თვის შემდეგ ჩამოიშალა და ქვეყანა რეალური კრიზისის წინაშე დადგა. რაც შეეხება იმას, რომ ჩვენ არ ვიყავით დამოუკიდებლები გადაწყვეტილების მიღებისას, გთხოვთ, გადახედოთ წარსულს. შეგიძლიათ ნახოთ სატელევიზიო ეთერი - ჯერ კიდევ 2016 წლის წინასაარჩევნო პერიოდში მე გუნდს ვთხოვე პროპორციულ სიაში არ შევეყვანე, რადგან პარლამენტში მხოლოდ ამომრჩევლის პირდაპირი მხარდაჭერით, ანუ მაჟორიტარის სტატუსით შევდიოდი. შემდგომ, როდესაც უკვე პარლამენტში ვიყავი, მე არაერთი განცხადება მაქვს გაკეთებული იმის შესახებ, რომ პროპორციულ სისტემაზე უნდა გადავიდეთ მაშინ, როდესაც ქვეყანაში იქნება რეალურად თვითმმართველობა, რეალურად თვითმმართველი, ძლიერი და დამატებითი რგოლი, და მაჟორიტარი აღარ დასჭირდება ადგილობრივ თვითმმართველობასთან, აღმასრულებელ ხელისუფლებასა და საკანონმდებლო ორგანოსთან ურთიერთობისთვის. არაერთი განცხადება მაქვს გაკეთებული 2017, 2018, 2019 წლებში, რომ პროპორციულ სისტემაზე გადასვლას გუნდში არაერთი დეპუტატი ეწინააღმდეგება. უმრავლესობის სხდომაზეც მაქვს ეს საკითხი დაყენებული. ზოგჯერ არის ზეპარტიული და ზეგუნდური საკითხები, როდესაც შესაძლოა არ გაითვალისწინო ლიდერის ინტერესი და საკითხს უფრო მაღალი სტანდარტით მიუდგე.
- თუმცა არიან სხვა მაჟორიტარი დეპუტატები, რომლებიც ცოტა ხნის წინ სხვაგვარ პოზიციას აფიქსირებდნენ. ეს თქვენი მუშაობის შედეგია, თუ ამაზე სხვებმა იზრუნეს? - საზოგადოებას რეალობის აღქმა უჭირს, რადგან ტელევიზიებისა და გაზეთების უმრავლესობა არაობიექტურად ასახავს პროცესს. ეს ყველას ეხება, მაგრამ ბევრი მათგანი კონკრეტულ პოლიტიკურ ჯგუფს ემსახურება. მინდა თქვენი ობიექტურობით ვისარგებლო და საზოგადოებას გავაცნო პრეისტორია, რა მოხდა და რატომ. 
ხელმომწერთა შორის მეც ვიყავი. დეპუტატებმა ხელი მოაწერეს კანონის ინიცირებას, რაც ნიშნავს, რომ დეპუტატები მზად იყვნენ ამ საკითხის განსახილველად. ეს ხელმოწერა ხომ არ ნიშნავს, რომ კანონპროექტი მხარდაჭერილია? არაერთი შემთხვევა ყოფილა, ხელი მოგვიწერია ინიცირებაზე და მერე განხილვისას მის მიღებაზე უარი გვითქვამს. აქ რეალობა უფრო მძიმე იყო. დეპუტატები 21 ივნისის ღამის შემდგომ კომპრომისზე წავედით, რომ დავთანხმებულიყავით პროპორციული სისტემის ნაადრევად დამტკიცებას. ნაადრევად-მეთქი, ვამბობ, რადგან ჩვენ უკვე გვაქვს საკონსტიტუციო ცვლილება, რომლის მიხედვითაც, 2024 წლიდან პროპორციულ საარჩევნო სისტემაზე გადავდივართ. ამ ვადის გადმოწევას მხარი დავუჭირეთ იმიტომ, რომ ქვეყანაში ვითარება დაიძაბა. ოპოზიცია და არასამთავრობო ორგანიზაციის ნაწილი ქმნიდნენ ილუზიას, რომ თითქოს მთელი ქვეყნის მოთხოვნა იყო არსებული საარჩევნო სისტემის პროპორციულით შეცვლა. იყო პირობა, რომ ამ გადაწყვეტილებით დამშვიდდებოდა სიტუაცია. ეს პირობა დაირღვა - აქციები არათუ შეჩერდა, უფრო გამწვავდა. ხომ ნახეთ, რომ ყველაზე ფუნდამენტურ ღირებულებას შეეხნენ, პატრიარქისა და ეკლესიის წინააღმდეგაც კი გაილაშქრეს.
- პატრიარქის წინააღმდეგ შეთქმულებაში "ოცნება" იყო დადანაშაულებული. - ამაზე ნუ ვიდავებთ, თორემ ცალკე ინტერვიუს ჩაწერა მოგვიწევს. მოკლედ, ყველაფერი ცხადყოფდა იმას, რომ დესტრუქციულმა ძალამ ჩვენი კომპრომისი იმისთვის გამოიყენა, კიდევ მეტი აგრესიით დაეგეგმა დესტაბილიზაცია და ნაყოფიერი ნიადაგი შეექმნა დესტრუქციული ქმედებებისთვის. საკითხს არასწორად აყენებენ - თითქოს პროპორციული სისტემა უფრო დემოკრატიულია, ვიდრე მაჟორიტარული. ყველა საარჩევნო სისტემა, მაჟორიტარულიც, პროპორციულიც და შერეულიც, დემოკრატიულია. უბრალოდ, არ შეიძლება რომელიმე მოდელის სარკისებურად გადმოტანა - გათვალისწინებული უნდა იყოს ქვეყნის კულტურა, თავისებურება, პოლიტიკური რეალობა, პარტიული ხაზი, ოპოზიციური სპექტრი...
ამერიკა დემოკრატიის შუქურაა და მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემა აქვს, რუსეთის დუმა კი 2011 წლამდე პროპორციული სისტემით კომპლექტდებოდა.
- ჩვენი პოლიტიკური რეალობა და გამოცდილება ხომ არ გვაძლევს საბაბს ვიფიქროთ, რომ მაჟორიტარი დეპუტატები უსარგებლო ტვირთია ქვეყნის ბიუჯეტისთვის? ვიცით, რომ თქვენ არაერთი კანონპროექტი გაქვთ ინიცირებული. თუმცა მაჟორიტარ დეპუტატთა უმრავლესობა ასეთი აქტიურობით ნამდვილად არ გამოირჩევა და მათი ერთადერთი ფუნქცია პულტზე ხელის დაჭერაა. მათ საკუთარი ამომრჩეველიც არ იცნობს. - თუ ამომრჩეველი რომელიმე მაჟორიტარს არ იცნობს, ეს თავად მაჟორიტარის მინუსია, მაგრამ უფრო ამომრჩევლის პრობლემაა. როგორ აირჩიეს, თუ არ იცნობდნენ? გარდა ამისა, შესაძლოა ზოგიერთი მაჟორიტარი მართლა ცუდად ან სულაც არ მუშაობს, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ სისტემა უნდა გავაუქმოთ. პირიქით, უნდა გავაუმჯობესოთ და გავაჯანსაღოთ. Kკადრები სწორად უნდა შევარჩიოთ. Gგანათლების სისტემა და პოლიცია წარსულში კორუმპირებული იყო, მაგრამ ხომ არ გავაუქმეთ? 15 მაჟორიტარიდან ყველა ვერ იქნება კანონის ავტორი, მათი ჩართულობა, კანონისთვის მხარდაჭერა უკვე არის საპარლამენტო მუშაობის ნაწილი. გარდა ამისა, თვითმმართველობებთან ურთიერთობაში ისინი შეუცვლელები არიან.
მაჟორიტარს ზოგჯერ ამომრჩეველი წარმოუდგენელი თხოვნით მიმართავს, მაგალითად, სასამართლო გადაწყვეტილების შეცვლას ან დასაქმებას. როდესაც რეგიონებში გავდივართ, მოსახლეობა გვეუბნება, რომ სურს საკანონმდებლო ორგანოში საკუთარი ამომრჩეველი ჰყავდეს.
პროპორციული საარჩევნო სისტემის ჩაგდებით ჩვენ მივაღწიეთ ორ მნიშვნელოვან შედეგს: პირველი - ქვეყანა გააგრძელებს სტაბილურ განვითარებას და ასევე მოსახლეობას დავუტოვეთ საშუალება, პარლამენტში ჰყავდეს საკუთარი წარმომადგენელი, რომელსაც საჭიროების შემთხვევაში დაელაპარაკება. და ბოლოს, ყველაზე მთავარი - ჩვენ ჩავშალეთ "ნაციონალური მოძრაობისა"" და მისი სატელიტების დესტრუქციული გეგმა.
- გასაგებია. დღეს რეალობა ასეთია - უმრავლესობა დატოვეს იმ დეპუტატებმა, რომლებმაც საკუთარი გუნდის ინიცირებულ კანონპროექტს დაუჭირეს მხარი, თქვენ კი, ვინც კანონი ჩააგდეთ, გუნდში რჩებით. ეს სამართლიანად მიგაჩნიათ? - ჩვენ არაერთი შეხვედრა გვქონდა, იყო დაძაბულობა, შეუთანხმებლობა და საბოლოოდ მივაღწიეთ იმას, რომ ყოფილიყო თავისუფალი კენჭისყრა და არა გუნდური ვალდებულება. ჩვენ გვქონდა თავისუფალი არჩევანი. ამიტომ მე პატივს ვცემ თითოეული დეპუტატის გადაწყვეტილებას, მაგრამ არ მესმის მათი, ვინც გუნდი დატოვა. დღეს გუნდის სიმყარეს არავითარი საფრთხე არ ემუქრება. ამ ამბის შემდეგ ჩატარდა ბიუროს სხდომა, განიხილეს ბიუჯეტისა და ინფრასტრუქტურის საკითხი, განათლების რეფორმა. სამუშაო პროცესი აბსოლუტურად შეუფერხებლად გრძელდება.
- ბატონო დიმიტრი, როდესაც კანონპროექტის ჩავარდნის გადაწყვეტილება მიიღეთ, იმაზე თუ იფიქრეთ, რომ გუნდის ლიდერს სერიოზული პრობლემის წინაშე აყენებდით? - რა თქმა უნდა, ჩვენ ბიძინა ივანიშვილს უხერხულობა შევუქმენით. მე მას სატელევიზიო ეთერის საშუალებით ბოდიშიც მოვუხადე. მე წავედი მისი აზრის წინააღმდეგ, მაგრამ არ წავსულვარ მის წინააღმდეგ. ვფიქრობ, ამ გადაწყვეტილებით ჩვენ გავაკეთეთ ის, რაზეც 2012 წელს შევთანხმდით - ქვეყნისთვის მიგვეცა სტაბილური განვითარების საშუალება.
- თქვენს ბოდიშს მიიღებს ივანიშვილი? - სანამ ეს საკითხი კენჭისყრაზე გავიდოდა, ჩვენ ორჯერ შევხვდით ერთი-ერთზე, მაგრამ პოზიციები ვერ შევათანხმეთ და დადგა ის შედეგი, რასაც დღეს ყველა ხედავთ.
მას შემდეგ ტელევიზიით ვხედავ, რომ ხვდება იმ დეპუტატებს, რომლებმაც დატოვეს უმრავლესობა, ხვდება გუნდის ლიდერებს, მე ამ შეხვედრებში მონაწილეობა არ მიმიღია, მაგრამ იმედია, ეს ამბავი ჩვენს ურთიერთობაზე გავლენას არ მოახდენს.
ხათუნა ბახტურიძე