„ახლა სწრაფად მოქმედებაა საჭირო, რომ გაჩნდეს პოლიტიკური მზადყოფნა ახალი პროევროპული მოძრაობის დასაწყებად“
"ევროპული პერსპექტივა არის ის, რაზეც ჩვენ ვოცნებობდით და, რომ არ მომხდარიყო ის, რაც მოხდა და ეს მომენტი 3 მარტს არ დამდგარიყო, დღეს ყველა ძალიან გახარებული ვიქნებოდით, რადგან სწორედ ევროპული პერსპექტივის ჩანაწერისკენ ვისწრაფოდით ამდენი წელი. ამიტომ, როცა ასეთი ჩანაწერი ჩნდება, ეს ნიშნავს ამ ქვეყნის ევროკავშირის წევრობის გარდაუვალობას. ახლა დანარჩენი დროისა და ჩვენი მონდომების ამბავია", - ამბობს "კვირის პალიტრასთან" არასამთავრობო ორგანიზაცია "სამოქალაქო იდეის" თავმჯდომარე. მიუხედავად ამ დადებითი მომენტისა, საზოგადოების ნაწილში უკვე გაჩნდა პესიმისტური განწყობა და როგორ შეიძლება ამ პრობლემის მოგვარება, ვის რა პასუხისმგებლობა აკისრია ასეთ შედეგზე, იყო ეს ხელისუფლების შეცდომა თუ მიზანმიმართული ქმედება და რას ნიშნავს ევროკომისიის ეს გადაწყვეტილება საქართველოსთვის, ამ საკითხებზე თინა ხიდაშელს ვესაუბრეთ.
- ჩვენთვის კარი არავის მოუხურავს, არავის უთქვამს, რომ რამე დამთავრდა, მაგრამ გვითხრეს, მხოლოდ იმ შემთხვევაში, "თუ", და ეს სია გრძელია, რომელიც ამ "თუს" მოჰყვება. არაფერი ყოფილა მოულოდნელი და ვფიქრობ, გასაგებია. თუმცა თეორიულად მაინც ბჟუტავს იმედი, თუ 24-ში პოლიტიკურ გადაწყვეტილებაზე მიდგება საქმე, ევროკავშირი უფრო გონიერი აღმოჩნდება, ვიდრე ჩვენი ხელისუფლება. ცხადია, გონივრულ დონეზე ამის იმედი არა მაქვს, მაგრამ ძალიან ემოციურ დონეზე იმედი ბჟუტავს.
- ახლახან საფრანგეთის პრეზიდენტმა ტერიტორიულ მინიშნებაზე გააკეთა აქცენტი და განაცხადა, რომ საქართველო არ არის ევროპა. ნიშნავს ეს, რომ ევროკავშირმა საქართველოზე გავლენა რუსეთს დაუთმო? თუნდაც რუსეთის პრესტიჟის შენარჩუნებისთვის, რასაც ბოლო დროს ხშირად ახსენებდნენ?
- აბსოლუტურად არაფერს არ ნიშნავს. ნებისმიერი სპეკულაცია ამ თვალსაზრისით ღრმად არასერიოზულად მიმაჩნია, რადგან ამას რომ რაიმე მნიშვნელობა ჰქონდეს, დღეს ევროპულ პერსპექტივას არავინ მოგვცემდა. ევროპული პერსპექტივა სინამდვილეში არის ევროკავშირის წევრობის დაპირება. ევროპული პერსპექტივა არის ის, რაზეც ჩვენ ვოცნებობდით და, რომ არ მომხდარიყო ის, რაც მოხდა, და ეს მომენტი 3 მარტს არ დამდგარიყო, ამით დღეს ყველა ძალიან გახარებული ვიქნებოდით, რადგან სწორედ ევროპული პერსპექტივის ჩანაწერისკენ ვისწრაფოდით ამდენი წელი. ამიტომ, როცა ასეთი ჩანაწერი ჩნდება, ეს ნიშნავს ამ ქვეყნის ევროკავშირის წევრობის გარდაუვალობას. ახლა დანარჩენი დროისა და ჩვენი მონდომების ამბავია.
- რუსეთი უკრაინაში რომ არ შეჭრილიყო და ეს შანსი არ მოგვცემოდა, გასაგებია, რომ ვიზეიმებდით, მაგრამ პრობლემა ის არის, ეს შანსი რომ ვერ გამოვიყენეთ - ანუ მაკრონის ამ განცხადების გათვალისწინებით, ყველაფერი ჩვენი ბრალია?
- შანსი რომ ვერ გამოვიყენეთ, ეს სხვა საკითხია, მაგრამ ტერიტორიული მდებარეობის საკითხი არაფერ შუაშია. შანსი იმიტომ ვერ გამოვიყენეთ, რომ ბოლო ერთი წელი და განსაკუთრებით ბოლო სამი თვე ევროკავშირის ლიდერების ლანძღვას მოვახმარეთ და არა რეფორმების გატარებას. ამას კავშირი არა აქვს მაკრონის ამ სრულიად არაადეკვატურ და გაუგებარ განცხადებასთან.
- ეს განცხადება რამ განპირობა, როგორ აიხსნება?
- ზუსტად იმან, რითიც თავის დროზე ოლანდი ამბობდა, რომ მონტენეგრო ნატოს წევრი ვერასოდეს გახდებოდა და 4 თვეში ნატოში წევრობაზე მიიწვიეს; როგორც იმის წინამორბედი ამბობდა კიდევ ბევრ სხვა რამეს და ასე შემდეგ... საფრანგეთის პრეზიდენტის მსგავსი არაადეკვატური განცხადება არ არის პირველი და, ალბათ, არც უკანასკნელი იქნება. ამიტომ მე ამას არავითარ მნიშვნელობას არ ვანიჭებ. იმას, რაც მოხდა, ამას კავშირი არა აქვს იმ ელემენტარული მიზეზის გამო, რომ ჩვენ თუ არა ვართ ევროპა და გეოგრაფიული პრობლემა გვაქვს, მაშინ ევროპულ პერსპექტივასაც არავინ მოგვცემდა.
- საქართველოს პრეზიდენტმა კვირის დამდეგს განაცხადა, რომ მსგავსი რამ მოხდებოდა და ღარიბაშვილი და კობახიძე ლამის პირდაპირ დაადანაშაულა. როდესაც პრეზიდენტი აკეთებს ასეთ განცხადებას შეიძლება რეაგირების გარეშე დარჩეს?
- რა რეაგირება უნდა მოახდინოს? ჩვენს ქვეყანაში, სამწუხაროდ, კონსტიტუციით პრეზიდენტს არა აქვს მთავრობის გადაყენების უფლება. მას შეუძლია მხოლოდ პოლიტიკური განაცხადით გამოვიდეს და შემდეგ უკვე საზოგადოებამ უნდა იმოქმედოს - თუ ეთანხმება, ამის რეალიზება უნდა მოხდეს.
ნებისმიერ ოდნავ თავმოყვარე ქვეყანაში ასეთი ამბის შემდეგ მთავრობა აუცილებლად გადადგებოდა. ნებისმიერ ევროპულ ქვეყანაში ამწუთას მთავრობა უკვე გადამდგარი იქნებოდა ასეთი მარცხის შემდეგ, მაგრამ გასაგებია, რომ ისევ იქ ვართ, სადაც ვართ. ამიტომ მოლოდინი, რომ მთავრობას ანგარიშვალდებულების გამო მოუწევს გადაწყვეტილების მიღება და ნამდვილად მიიღებს, არა გვაქვს. მორიგ ჯერზე ისევ საზოგადოების ზეწოლის გაძლიერება იქნება საჭირო, რათა ეს მბჟუტავი შესაძლებლობა, რომელიც დატოვა ევროკავშირმა, არ ჩაქრეს და დავეწიოთ იმ მატარებელს, რომელსაც ჩამოვრჩით.
- შესაძლებელია, რომ ზურაბიშვილის ეს განცხადება რაიმე ფორმით ივანიშვილთან ყოფილიყო შეთანხმებული და რეაგირება მოჰყვეს?
- არ მჯერა ამის, მაგრამ ვიცი, რომ საქართველოში კონსპირაციის თეორიები ძალიან უყვართ და ბევრმა ასე ჩათვალა.
- იმ შემთხვევაშიც, თუკი უახლოეს პერიოდში რაიმე ფორმით მთავრობის ხელმძღვანელის პასუხისმგებლობის საკითხი დადგება?
- თუ საზოგადოება აქტიური იქნება, რა თქმა უნდა, მოუწევს გადადგომა, მაგრამ ეს გამოჩნდება ჯერ 20 ივნისს და შემდეგ იმაში, თუ რამდენად მზად არის ქართველი ხალხი, ის 85%, რომელიც ამბობს, ევროკავშირში მინდაო, რამდენად მზად არის, რომ იბრძოლოს პოლიტიკურად როგორც მოქალაქემ, რათა დავიბრუნოთ ის შესაძლებლობები, რომლებიც ჯერ კიდევ სამი თვის წინ გვქონდა.
- პრეზიდენტის დაანონსებული აქცია ძალიან მცირერიცხოვანი იყო. ეს გამოდგება იმის სათქმელად, საზოგადოება თავის ინტერესს დაიცავს თუ არა?
- ვფიქრობ, ეს მოსალოდნელიც იყო და ვერ ვიტყვით, რომ საზოგადოების ქმედების საჩვენებლად გამოდგება. 16 ივნისის აქციაზე უმეტესად ის მოქალაქეები იყვნენ, რომლებიც, სავარაუდოდ, 20 ივნისის აქციაზე არ მივიდოდნენ. ვფიქრობ, ამ მხრივ მაინც პოზიტიური იყო, რადგან სხვადასხვა ტიპის მოქალაქეებმა ერთი და იგივე სურვილი გამოხატეს ზოგმა 16-ში, ზოგი 20-ში გამოხატავს - ვისაც როცა უნდა. ამაში პრობლემას ვერ ვხედავ, მთავარია, საქართველოს მოქალაქეებმა გაიგონ, მიხვდნენ, დაინახონ, რომ ახლა ბურთი მათ მოედანზეა, პასუხისმგებლობა მათ მხარეს არის, აიძულებენ თუ არა ხელისუფლებას, რომ რაც შეიძლება მალე ის ძალიან მარტივი დღის წესრიგი, რომელსაც ითხოვს ევროკავშირი, შესრულდეს. ყოველივე ეს ძალიან მარტივია და ის, რაც ევროკომისიის განცხადებაში წერია, მილიონჯერ ნაფიქრი, ნაშრომია ამ ქვეყანაში. უამრავი გამზადებული კანონპროექტი არსებობს და ამას მხოლოდ პოლიტიკური ნება სჭირდება. მაგრამ პოლიტიკური ნება არ არსებობს და ახლა მოქალაქეებმა უნდა აიღონ საკუთარ თავზე, რომ გაჩნდეს.
- მოსახლეობამ რა უნდა გააკეთოს? აქციები უნდა ჩაატაროს თუ სხვა რაიმე ფორმას გულისხმობთ, რითაც შეძლებს ზეწოლას?
- რა თქმა უნდა, აქციაც ერთ-ერთი საშუალებაა. ასევე არსებობს სამოქალაქო პეტიციების ფორმა, რომლითაც უფრო მარტივად შეიძლება უამრავი მოქალაქის ნების გამოხატვა და დანახვება ხელისუფლებისთვის. მე არა ვარ აქტიურ პოლიტიკაში და არ ვგეგმავ ასეთი ტიპის ღონისძიებებს, მაგრამ საქართველოში დიდი გამოცდილება არსებობს მსგავსი ტიპის პოლიტიკური ბრძოლის და იმედია, შესაძლებელი გახდება, რომ ხელისუფლებამ დაინახოს, გაიგოს, მოისმინოს საზოგადოების უმრავლესობის აზრი. 20 ივნისი ამისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რათა ყველამ ერთმანეთი დავინახოთ და დავრწმუნდეთ, გვაქვს თუ არა ენერგია საიმისოდ, რომ კიდევ ერთხელ ვიბრძოლოთ ქვეყნის გადასარჩენად.
- ევროკომისიის პირობებში ერთ-ერთია ოლიგარქიასთან ბრძოლა, რაზეც მმართველმა პარტიამ უკვე თქვა, რომ ივანიშვილს ეს არ ეხებაო. ჩვენ რა შეიძლება გავაკეთოთ, როდესაც ხელისუფლებას ასეთი დამოკიდებულება აქვს?
- ხელისუფლება უნდა შევცვალოთ - ყველა ამ კითხვაზე ერთი პასუხი არსებობს. საქართველოში არ არის ბევრი ოლიგარქი, სულ ერთ კაცზე ვლაპარაკობთ. ამიტომ ძალიან მარტივად არის ამ მხრივ ჩვენთვის საქმე.
- ბოლო დროს იყო შიში იმისა, თუკი ასეთი გადაწყვეტილება იქნებოდა მიღებული, პრორუსი ძალები გააქტიურდებოდნენ საქართველოში. ახლა ეს საფრთხე რამდენად ძლიერია?
- პრორუსი ძალები ხელისუფლებაში გვყავს და მეტი რა გააქტიურება გინდათ. თავად პრემიერ-მინისტრი გვყავს ასეთი. ამ კითხვის არსი არ მესმის, რადგან, ერთი მხრივ, ვამტკიცებთ, რომ პრორუსი ხელისუფლება გვყავს და მერე მაინც ამას ვკითხულობთ ხოლმე. მეტი როგორღა უნდა გააქტიურდნენ?
- საზოგადოებაში ნიჰილიზმი რომ გააჩინონ?
- კი, რა თქმა უნდა, ამის საფრთხე ნამდვილად არსებობს და ზუსტად ამიტომ არის ძალიან მნიშვნელოვანი, რომ ყურები არ ჩამოვყაროთ და ყველამ გლოვა არ გამოვაცხადოთ. პირიქით, მობილიზება გვჭირდება. ლიეტუვის ელჩმა გვითხრა, თავის დროზე ჩვენ უარი გვითხრეს, მაგრამ დღეს ევროკავშირის წევრი ვართო. საბედნიეროდ, ჩვენთვის უარი არ უთქვამთ, ამიტომ ახლა ნიჰილიზმისა და ყურების ჩამოყრის დრო კი არ არის, პირიქით, სწრაფად მოქმედებაა საჭირო, რომ გაჩნდეს პოლიტიკური მზადყოფნა ახალი პროევროპული მოძრაობის დასაწყებად.
- გასაგებია, რომ ევროსაბჭოს გადაწყვეტილების შეცვლის შანსი ძალიან მცირეა. თეორიულად რომ დავუშვათ, საქართველოში ამ რამდენიმე დღეში რა უნდა გაკეთდეს, რომ სხვა გადაწყვეტილება მიიღონ?
- არ ვიცი. არა მგონია, ამწუთას ჩვენმა რაიმე ნაბიჯმა რადიკალურად შეცვალოს ვითარება. უბრალოდ, თუკი პოლიტიკური მზაობა არსებობს, რომ არ დაგვტოვონ მიღმა, რა თქმა უნდა, საქართველოს გადადგმული ნაბიჯები ამ პროცესს დაეხმარება. ევროკავშირის ამ პოლიტიკური მზაობის შესახებ უნდა იცოდეს საქართველოს ხელისუფლებამ, თუმცა, მგონი, მათაც არ იციან.
ჩვენი საგარეო საქმეთა მინისტრი ლოკოკინების ქარხნის გახსნით არის დაკავებული, იმის ნაცვლად, ევროპული დედაქალაქებიდან ვერ ჩამოგვყავდეს. ამ დოკუმენტში პირველ პუნქტად ჩაიწერა პოლარიზაციის დასრულება და მგონი, შესაძლებელია ვაჩვენოთ განსხვავება გუშინდელ დღესა და ხვალინდელს შორის. იქნებ ეს გახდეს სტიმულატორი, ცხადია, თუკი საამისო პოლიტიკური ნება არსებობს, რაც ზემოთ ვთქვი.
- მუდმივად იმაზეა ლაპარაკი, რომ მმართველ პარტიასა და "ნაციონალურ მოძრაობას" აწყობთ პოლარიზაცია. ამ პრობლემის ასეთ ვითარებაში მოგვარება როგორ წარმოგიდგენიათ?
- მათ არავინ სთხოვს, ერთმანეთი შეიყვარეთო. ძალიან მარტივი რამის გაკეთება შეიძლება - გამოქვეყნდეს ერთობლივი სამოქმედო გეგმა, სადაც კონკრეტულ დროში იქნება გაწერილი, რა უნდა გაკეთდეს. პუნქტებად გაწერილი კონკრეტული პოლიტიკური შეთანხმება შედგეს ყველა იმ საკითხზე პასუხით, რომლებიც დღევანდელ დოკუმენტშია თავისი თაიმლაინით. ეს უნდა იყოს ხელისუფლებისა და ყველა ოპოზიციური პარტიის ერთობლივი დოკუმენტი. ჩემი აზრით, ეს იქნება იდეალური ვარიანტი იმისთვის, ამწუთას რა შეიძლება გავაკეთოთ. თუმცა ისიც უნდა ვთქვა, რომ ამის მოლოდინი არა მაქვს, მაგრამ სხვა გზას ვერ ვხედავ.
რუსა მაჩაიძე