ჩვენ ვექცევით „სურვილის“ ხელმწიფების ქვეშ, საიდანაც ერთი ნაბიჯია ბრიყვულ ქმედებამდე
ვიდრე პასუხისმგებლობა ერთი კაცის „ვალი“ გვგონია“, სანამ საკუთარ უპასუხისმგებლობებს ემოციებით გადავფარავთ, ვიდრე იმედის გაცრუების, დეპრესიის, პესიმიზმის ან მძიმე ხასიათის გამო მხოლოდ „ვიღაცას“ დავადანაშაულებთ, სწორედ დღეს არ დავწერ ჩვენს ქვეყანაში არსებულ უპასუხისმგებლობის პიკზე. აბობოქრებულები ვართ ყოველგვარი უკმაყოფილებით, ზიზღით და მოყვასის მტრობით... ასე გაგრძელდება ვიდრე ყველა საკუთარ თავში არ ჩაიხედავს და საკუთარ სულს არ მოიკითხავს. შფოთია ყველგან და თითქოს მექანიკური გახდა ცოდვების აღიარებაც, სიკეთის კეთებაც...
და, დღეს სწორედ ასეთ რთულ პერიოდში ასკეტი მამების ჩანაწერი გამახსენდა, სადაც ამბობენ: სულიერი და ღვთის სათნო ცხოვრება იშვება არა მექანიკურად აღიარებული შეცდომებიდან, არა „კეთილი საქმეებიდან“, არა დადებითი მოვლენებიდან, რაც თავისთავად ფასეულია ღვთისთვის, არამედ იქიდან, სადაც ჩვენი სული ცოცხლობს... ანუ, ფასეულობა სულის განწყობილებაშია.
ყველაზე საინტერესო, რასაც წმინდა მამების ჩანაწერებში მიაგნებთ არის ის, რომ აუცილებელია გავზარდოთ ჩვენში არა სამართლებრივი გაგება სიკეთისა და ბოროტებისა, არამედ წმინდა მამულიშვილური. ევაგრეს სწავლებით: „შემოქმედებითი ცხოვრება არის სულიერი მეთოდი, როგორ გაიწმინდოს ვნებითი ნაწილი სულისა. ჩვენ ვაკეთებთ კეთილ საქმეებს არა იმისთვის, რომ მოგვეზღოს, არამედ იმიტომ, რომ დავიცვათ ჩვენთვის ბოძებული სისუფთავე.“ ბოლოს და ბოლოს უნდა ვისწავლოთ ლოდინი არა სამართლებრივი ჯილდოსი, არამედ მოვიპოვოთ სულიწმიდის მადლი, გადავაქციოთ ჩვენი სული მის სავანედ. ამას გვასწავლიდნენ ეკლესიის წმინდა მამები, განსაკუთრებით ღირსი მაკარი მეგვიპტელი, ჩვენს დროში კი წმინდა სერაფიმ საროველი. სხვაგვარად, მამების თქმით, ჯილდოსთვის აღსრულებული სათნოებები გადაიქცევა ხელოვნებად.
მართლმადიდებლური გაგება აღსარებისა და სინანულისა კათოლიკურისგან ზუსტად ამ წერტილში განსხვავდება. რომაული განყენებული სამართლიანობა და პრაგმატიზმი აქაც ვლინდება. ლათინი მოძღვარი აღსარების დროს უფრო მოსამართლეა, მაშინ როცა მართლმადიდებელი მკურნალია. აღსარება ლათინი მამის თვალში უფრო ტრიბუნალია, მართლმადიდებელი მოძღვრის თვალში უფრო სამედიცინო კონსულტაციაა. მაგრამ, ყველაზე მთავარი დასავლელი მოძღვრისთვის არის ცოდვა, როგორც ბოროტი საქმე, როგორც ფაქტი, როგორც ცოდვითი ნების აქტი. მოძღვარი ამბობს სიტყვიერად და უარყოფით ფაქტს ასამართლებს, ითხოვს საზღაურს კანონიკური კოდექსით.
მართლმადიდებელი მოძღვრისთვის პირიქით, მთავარია არა ფაქტები, არამედ ცოდვილი მდგომარეობა. ის, როგორც მკურნალი, ცდილობს აღმოაჩინოს სათავე, ძირი იმ დაავადებებისა, გახსნას ღრმად ჩაბუდებული ჭრილობა, როგორც წყარო ყოველგვარი გარეგნული ქმედებისა, საქციელისა. ის, იმდენად არ გამოსცემს სასამართლო განაჩენს, რამდენადაც აძლევს მკურნალ რჩევას.
იურიდიული მსოფლმხედველობითაა განმსჭვალული ყველა მიმართულება ლათინური ღვთისმეტყველებისა, ასევე მათი მამების ეკლესიური ცხოვრება. ცოდვიდან და სათნოებიდან გამომდინარე, როგორც ბოროტი და კეთილი საქმე, ისინი სვამენ ამ აღსრულებულ რეალობაში ლოგიკურ წერტილს. მათ აინტერესებთ რაოდენობა კეთილი ან ბოროტი საქმეებისა. ამრიგად, ისინი მიდიან კეთილი საქმეების კეთების მინიმუმამდე, აქედან გამოჰყავთ სწავლება ზევალდებულებაზე, რომელმაც შვა თავის დროზე ცნობილი სწავლება ინდულგენციებზე. თვითონ ტერმინი „დამსახურება“ იურიდიულია და მართლმადიდებლურ მწერლობას არ ახასიათებს.
ლათინურმა იუდაიზმმა აითვისა ფორმალური გაგება და ხარისხი ზნეობრივი ქმედებებისა. მათ, თავისი ზნეობრივი ღვთისმეტყველება და სწავლება შეიტანეს ეგრეთწოდებულ „ადიაფორებში“, ანუ გულგრილ საქმეებში, ამგვარი საქმეები არც ბოროტია და არც კეთილი. მან ჩვენი სქოლასტიკური წიგნების გზით თანდათან შემოაღწია სემინარიელებისა და ღვთისმსახურთა შეგნებაშიც. ამ გზითვე შემოვიდა ჩვენს სასწავლო წიგნებშიც ზნეობრივი ღვთისმეტყველება და შეხედულება შერაცხად და შეურაცხად ცოდვებზე, სწავლება ვალდებულებებისა და ეთიკური კანონების ურთიერთდაჯახებაზე და არა მადლიანობის ეთიკაზე.
მართლმადიდებელმა ადამიანმა და მით უფრო მოძღვარმა საჭიროა ყოველნაირად ეცადოს შეაღწიოს „სულის სიღრმეში“, ქვეცნობიერში, აგრეთვე ჯერ ვერ ან არ აღქმულ ცოდვით ჩვევებში. მართლმადიდებლობა გვასწავლის, რომ საჭიროა არა ცოდვების, არა კონკრეტული ქმედების მხილება და გასამართლება ან დასჯა, არამედ ცდა, მოინახოს, სად არის ძირი ყველა ცოდვისა, რომელი ვნებაა ჩაბუდებული ჩვენში და როგორ ამოვძირკვოთ ძველი ჩვევები.
ხშირად, ვაშენებთ ჩვენში უფრო აღმგზნებ და გასართობ სახეებს არა მხოლოდ გონებით, არამედ გრძნობით ვაქცევთ ჩვენს თავს ბოროტი აზრის ხელმწიფებაში. თუ ამ საფეხურზე ცოდვას არ მივაგებთ გადამწყვეტ დარტყმას, მაშინ ჩვენ უკვე ვექცევით „სურვილის“ ხელმწიფების ქვეშ, საიდანაც ერთი ნაბიჯიღაა ამა თუ იმ ბრიყვულ ქმედებამდე. მამები ამბობენ: „ კვეთება არის გულის უნებლიე მოქმედება. ის გასაღებს ჰგავს, რომელიც უღებს კარს ცოდვას გულში, ამიტომ გამოცდილი ადამიანები ცდილობენ დასაწყისშივე შეიპყრონ ის“
კრონშტანტელი მწყემსი იარაღსაც გვთავაზობს ვნებებთან საბრძოლველად: „თუ შენი გული რომელიმე ვნებით აიმღვრევა და სიმშვიდეს დაკარგავ, გეუფლება მოუსვენრობა და შენი ენიდან იწყებენ ფრენას სიტყვები უკმაყოფილების, მოყვასის მტრობის და ასე შემდეგ, არ დარჩე ამ დამღუპველ მდგომარეობაში, იმ წამსვე მოინანიე და ილოცე მთელი გულით, იმ გრძნობით რომ სულიწმიდა ყველგანაა და ნახავ, ეგრევე სიმშვიდე მოვა შენთან...“