"მესამე გაკვეთილზე გაიგო, რომ მე დედ-მამა არ მყავს... მეუბნება: "ბიჭო, ჩვენა ხო ვართ მეგობრები? ჰოდა, მე მეგობრისგან ფულს არ ავიღებო" - გიორგი ლობჟანიძის ემოციური ინტერვიუ - კვირის პალიტრა

ცოტა ხნის წინ, შესაძლებლობა მომეცა, ინტერვიუ ჩამეწერა ქართველ პოეტთან და აღმოსავლეთმცოდნესთან - ბატონ გიორგი ლობჟანიძესთან. ვიდრე შევხვდებოდი, ჩემი პროფესიიდან გამომდინარე, შორიდან ვიცნობდი. ვიცნობდი მის შემოქმედებას და საქმიანობას. ვიცოდი, რომ ძალიან უშუალო პიროვნება იყო, რაც ნამდვილად ასე აღმოჩნდა. ძალიან თბილად მიმიღო. ხოლო, როდესაც გაიგო, რომ მეც აღმოსავლეთმცოდნე-ირანისტი ვარ, ძალიან გაუხარდა და ჩვენი დიალოგიც უფრო საინტერესო და უშუალო გახდა.

- სახელი და გვარი გიორგი ლობჟანიძე ძალიან ბევრს ნიშნავს ქართულ ლიტერატურაში და ამას ყველა აღნიშნავს. აღმოსავლეთმცოდნე, პროფესორი, მთარგმნელი, მეცნიერი, მკვლევარი და პოეტი ბრძანდებით - რთული არ არის ამდენი რამის შეთავსება ერთმანეთთან?

- არა, რთული არ არის, რადგან ეს ყველაფერი, რაც ჩამოთვალეთ, ჩემი საქმიანობაა, რომელსაც მე ვეწევი. ერთმა განაპირობა მეორე. მაგალითად, პოეზიამ მიმიყვანა აღმოსავლეთამდე, მერე პოეზიაში ჩაერთო აღმოსავლეთიც. მოგეხსენებათ, აღმოსავლეთის კვლევას აქვს მრავალი პლანი. ერთი არის პოეტური რეფლექსია, რომელსაც იღებ და თარგმანების სახით აბრუნებ და მეორე არის ემპირიული სინამდვილე, რომელიც საკვლევია. ერთი სიტყვით, ჩემი ეს ყველა საქმიანობა ერთმანეთთანაა ჯაჭვივით გადაბმული. შესაბამისად, ეს ყველაფერი ერთმანეთს ხელს არ უშლის, პირიქით - ავსებს. მე რომ ვიყო, მაგალითად, აღმოსავლეთმცოდნე და ფიზიკოსი ერთდროულად, მაშინ ვერ გეტყვით, რა იქნებოდა, მაგრამ მე მაინც ვთვლი, რომ უპირველესად მე ვარ პოეტი და ყველა დანარჩენი სწორედ აქედან გამომდინარეობს, ვინაიდან, თარგმანთანაც პოეზიამ მიმიყვანა, აღმოსავლეთთანაც და საერთოდ, ცხოვრებასთან მე მივყავარ პოეზიას.

- ჩვენ თარგმნაზე ვისაუბრეთ, თარგმნა კი მარტივი საქმე ნამდვილად არ არის. გარდა იმ ენისა, რომელი ენიდანაც თარგმნით, ის მოითხოვს საკუთარი, მშობლიური ენის საფუძვლიან ცოდნას. ჯალალედინ რუმი თარგმნეთ ქართულად, გამოეცით ნაშრომი - ექვსწიგნეული, რომელსაც „არსთა მესნევი“ ჰქვია. საინტერესოა, როგორი იყო თარგმანზე მუშაობის პროცესი და ახლდა თუ არა მას გარკვეული სახის სირთულეები?

- რასაკვირველია, ეს არის ურთულესი პროცესი. მინდა აღვნიშნო, რომ, პირველ რიგში, მე ვარ ყურანის მთარგმნელი და ეს ისეთი გამოცდილებაა მთარგმნელისათვის, რომ ენით ვერ აღწერ. რაც შეეხება, ჯალალედინ რუმის თარგმანს, გეტყვით, რომ საკმაოდ დიდხანს გაგრძელდა. 12 წელი მიმდინარეობდა ამ თარგმანზე მუშაობა. ისე გამოვიდა, რომ თითო წიგნზე ვიმუშავე ორი წელი, მაგრამ მინდა გითხრათ, რომ ასეთი დიდი ნაშრომისათვის 12 წელი საკმაოდ მცირე დროა. ვინაიდან და რადგანაც, ჯალალედინ რუმის ერთი ფრაზა რომ გაიგო, ზოგჯერ თვეობით გიწევს ფიქრი, რადგან ჯერ უნდა გაიგო, რას გულისხმობს, შემდეგ უნდა თარგმნო ქართულად ისე, რომ ადეკვატური იყოს და სავსებით ნათელი იყოს ავტორის ჩანაფიქრი. ზოგადად, თარგმანის ძირითადი პრობლემა ეს არის ადეკვატურობის შენარჩუნება. მართალია, თარგმანი არ არის იოლი საქმე, მაგრამ თანამედროვე ლიტერატურაში არ ჭირს ეს ყველაფერი, თუმცა როდესაც შუა საუკუნეების ასეთ ტექსტს თარგმნი, იქ მარტო მთარგმნელი არ ხარ, პირველ რიგში, უნდა იყო ძალიან კარგი მკვლევარი ამ ლიტერატურისა, იცნობდე ზოგადად ეპოქას და კონკრეტულად იმ ძეგლს, რომელსაც თარგმნი. აუცილებელია სტილისტიკის ცოდნაც და უნდა გაგაჩნდეს შენი კონცეფცია. შესაბამისად, თუ ამ ყველაფრიდან ამოხვალ, გამოვა შესაბამისი თარგმანი. ამ ყველაფრის თვალსაზრისით, უამრავი სირთულე იყო. მოგეხსენებათ, ჯალალედინ რუმი არის არა მხოლოდ ლირიკოსი, არამედ, სუფიზმის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი წარმომადგენელი აღმოსავლეთში და მსოფლიოში, ჩემი აზრით, ყველაზე ცნობილი სუფი მისტიკოსი შუა საუკუნეებიდან. ამ ყველაფრიდან გამომდინარე, გეტყვით, რომ აქ მხოლოდ პოეტური თარგმანი არ კმარა, აქ მთელი ტერმინოლოგიაა დასადგენი და ფილოსოფიური ტერმინოლოგიის ის ნაწილი, რომლის ტრადიციაც ქართულში არ ყოფილა. ძალიან დიდი სამუშაო ჩატარდა და ყოველგვარი ყალბი მოკრძალების გარეშე შემიძლია ვთქვა, რომ მე ეს გავაკეთე. არის, რა თქმა უნდა, პატარა უკმაყოფილება საკუთარი თავით, მაგრამ უნდა შეხედო, პირველ რიგში, მასშტაბს და ამგვარი მასშტაბის სამუშაოს შესრულება მარტივი ნამდვილად არ არის.

- მკითხველს რომ განვუმარტოთ, რას გულისხმობს სიტყვათა შეთანხმება „არსთა მესნევი“?

- სხვათა შორის, მინდა გითხრათ, რომ სათაურზე ძალიან დიდხანს ვფიქრობდი. მესნევი, ასეთი ფორმით არის შემოსული ქართულში. თვითონ მესნევი - ეს არის სალექსო ფორმა, ორი სტრიქონი, ერთმანეთთან გარითმული, რომელიც ევროპულ ტრადიციაში შეიძლება, სტროფად გადმოვიდეს და - გარკვეული საზომით. მესნევის ფორმით იწერებოდა დიდი ლირიკული პოემები აღმოსავლეთში და კერძოდ, ირანში. სწორედ მესნევის ფორმით არის დაწერილი ჯალალედინ რუმის ეს უნიკალური, სრულიად გამორჩეული პოემა და მსაზღვრელად აქვს „მაყნავი“. „მაყნავის“ აქვს ბევრი მნიშვნელობა სპარსულად. ეს არის არსი, პირველ რიგში, არსისეული მესნევი, შეიძლება ესეც ითქვას, ასევე, შინაარსი, საფუძველი და კიდევ სხვა მრავალი. არსისეული მესნევი არ ჟღერდა კარგად, ლაკონიურად, პოეტურად, ამიტომ გადავწყვიტე, მრავლობითის ფორმით გამეკეთებინა და „არსთა მესნევი“ დავარქვი. ეს არის „ზეგარდმო არსნი სულითა, ყვნა ზეცით მონაბერითა“ და ამ კონტექსტიდან ამოვედი და ვფიქრობ, არ შევმცდარვარ, რადგან ეს სახელწოდება და სათაური მიიღო და გაითავისა საზოგადოებამ. სხვათა შორის, წიგნის მაღაზიაში, რომ შევსულვარ, უკითხავთ, ჰქონდათ თუ არა „არსთა მესნევი“. შესაბამისად, ეს ნიშნავს, რომ ის მიიღო ხალხმა და ამით ძალიან ბედნიერი ვარ.

- აღმოსავლეთმცოდნე ბრძანდებით, მოგეხსენებათ, რომ საზოგადოების ნაწილი საქართველოს ევროპასთან აიგივებს, ხოლო ნაწილი - აზიასთან. თქვენ, როგორც აღმოსავლეთმცოდნე, რას ფიქრობთ, რომელს ეკუთვნის საქართველო?

- საქართველო კავკასიაში მდებარეობს, მე კავკასიასთან ვაიგივებ და ვთვლი, რომ ძალიან კარგი ადგილმდებარეობა გვაქვს. მინდა გითხრათ, რომ ძალიან ვდარდობ ერთ საკითხზე. ჩვენ ძალიან კარგად ვიცნობთ აღმოსავლეთსაც და დასავლეთსაც. მართალია, დასავლეთს უკეთ ვიცნობთ, მაგრამ არ ვიცნობთ ჩვენს საცხოვრებელს და არ ვიცით ჩვენი უშუალო მეზობლების შესახებ არაფერი.

ჩვენ არ ვიცნობთ კავკასიას და ეს შეიძლება ძალიან დიდი პრობლემა გახდეს მომავალში საქართველოსთვის. ახლა უფრო დეტალურად გეტყვით და აგიხსნით, თუ რას ვგულისხმობ ამ ყველაფერში. ევროპის რომელი ქვეყანაც გნებავთ, ის ავიღოთ, ვნახავთ, რომ ჩვენ მის თანამედროვე ლიტერატურას ვიცნობთ. ვიცნობთ ასევე, აღმოსავლეთის თანამედროვე ლიტერატურასაც, მათ მწერლებსაც. მაგრამ, რომ დავიწყოთ საუბარი კავკასიელ მწერალზე, მაგალითად, სომეხ მწერალზე, ქართველი ვერ გაიხსენებს ვერავის. ასევე, არ გაახსენდება აზერბაიჯანელი მწერალი, რომელიც ბოლოს წაიკითხა. აღარაფერს ვამბობ ჩრდილო კავკასიაზე. რა ლიტერატურა აქვთ, მაგალითად, ჩერქეზებს, ჩვენ, ქართველებს წარმოდგენა არ გვაქვს. ამ დროს კი არსებობს ჩერქეზული ძალიან მაღალი დონის ლიტერატურა.

რა ლიტერატურას ქმნიან ლეკები?! დამეთანხმებით, რომ საინტერესოა. მაგალითად, ჩეჩნური ლიტერატურა იმ თვალსაზრისით არის საინტერესო, თუ რა ნაშრომები დაიწერა ომის შემდგომ. მე ამით არავის შეურაცხყოფას არ ვაყენებ. მოგეხსენებათ, არიან სპეციალისტები, რომლებიც მუშაობენ და ერკვევიან ამ საკითხებში, მაგრამ მე ვგულისხმობ ზოგად ინტერესს. ქართველს კი ამის მიმართ სათანადო ინტერესი არა აქვს. არადა, ეს არის შენი სასიცოცხლო აუცილებლობა, რომ ჩვენ ვიცნობდეთ იმ რეგიონს, რომელსაც რეალურად ვეკუთვნით. შენ ხარ ხიდი აღმოსავლეთსა და დასავლეთს შორის და ეს არის საუკეთესო პოზიცია, რაც კი შეიძლება ეკავოს ქვეყანას.

- ირანში პირველად 1997 წელს წახვედით, ყველაზე რთულ პერიოდში, ბნელ 1990-იანებში. როგორ მოახერხეთ? მაშინ ხომ არ იყო ასე ადვილი მიმოსვლა? გქონდათ თუ არა გარკვეული შიში ფაქტორიც?

- ისე მოხდა, რომ სპარსულის სწავლა მეექვსე კლასიდან დავიწყე. კერძო რეპეტიტორთან ვემზადებოდი, ბატონ კარლო ტაბატაძესთან, რომელიც იყო ფანტასტიკური ადამიანი. თუ ჩემს ცხოვრებაში ღმერთმა ადამიანებიდან გაიმეტა კარგი, ეს იყო და არის ბატონი კარლო ტაბატაძე. სწორედ კარლო ტაბატაძემ განსაზღვრა ჩემი სამომავლო ცხოვრება. მეექვსე კლასში ვიყავი, როდესაც გამოდიოდა მსოფლიო ლიტერატურის ბიბლიოთეკის სერია - კრებული და ამ კრებულში იყო ვახუშტი კოტეტიშვილის შედგენილი ირანული პოეზია, რომელიც ნამდვილი მარგალიტია ამ კონკრეტული სერიისა. მე ბავშვობიდანვე ვკითხულობდი პოეზიას და ვწერდი ლექსებს. როდესაც ეს ნაშრომი წავიკითხე, გაოგნებული დავრჩი, პირველ რიგში - თარგმანების დონით. მიუხედავად იმისა, რომ მაშინ პროფესიონალურ დონეზე ვერ განვსაზღვრავდი ყველაფერს, ზუსტად ვიგრძენი, თუ რა დიდ მოვლენასთან მქონდა საქმე. აქ იყო საუკეთესო ნიმუშები. კრებული, მართალია, ვახუშტის შედგენილი იყო, მაგრამ, ამავე დროს, იყო მაგალი თოდუას, ნომადი ბართაიას, თამაზ ჩხენკელის და იუსტინე აბულაძის თარგმანები და ეს იყო მთელი თაიგული ქართველი მთარგმნელობითი სკოლისა, ვისაც კი უმუშავია სპარსული ლირიკის თარგმანებზე. სწორედ მაშინ ვიფიქრე - თუ ასეთი მშვენიერია თარგმანში, ნეტავი, როგორია-მეთქი ორიგინალში?

სწორედ მაშინ დავიწყე მასწავლებლის ძებნა. მაშინ ხაშურში ვცხოვრობდი და იქ ვსწავლობდი. დაობლებული ბიჭი, დასთან და სიძესთან შეფარებული. იმ პერიოდში, ხაშურში სპარსულის სპეციალისტი ვერ მოვძებნე. მუზეუმში მყავდა უფროსი მეგობრები, მათ შორის გახლდათ მუზეუმის დირექტორიც. სწორედ მათ მითხრეს, რომ არის ერთი ხაშურელი პროფესორი, რომელმაც ძალიან კარგად იცის სპარსული და არის ირანის ისტორიის სპეციალისტი. მეგობრებმა შემომთავაზეს, რომ დაელაპარაკებოდნენ და თუ ექნებოდა დრო, ის მასწავლიდა სპარსულს. ბატონი კარლო დაითანხმეს, რომ ყოფილიყო ჩემი მასწავლებელი. მე მგონი, თავიდან მეგობრები შეუთანხმდნენ ანაზღაურებაზე, თავად შეეკრიბათ ფული და მიეცათ მისთვის, მაგრამ მერე იყო ძალზე საინტერესო ისტორია, რომელსაც მოგიყვებით ახლა...

მაშინ ბატონი კარლო თბილისში, ისტორიის ინსტიტუტში მუშაობდა, ამიტომ ხაშურში ჩემ გამო ვერ ჩამოვიდოდა. მე უნდა მევლო თბილისში. კვირაში ერთხელ ჩამოვდიოდი, მამეცადინებდა, ჰექაიათებს მასწავლიდა, გრამატიკას, პოეზიას და ა.შ. მე ფული მისთვის არ გადამიხდია, რადგან, დაახლოებით, მესამე გაკვეთილზე გაიგო, რომ მე დედ-მამა არ მყავს. ბატონი კარლო მაშინ ხანში შესული იყო. მესამე გაკვეთილზე კი მეუბნება: „ბიჭო, ჩვენა ხო ვართ მეგობრები?“ ხაშურულ კილოზე... "კი, ბატონო კარლო", - მე ვუთხარი. „ხო და აბა, მე მეგობრისგან ფულს არ ავიღებ“. ეს მითხრა იმიტომ, რომ შეურაცხყოფა არ მოეყენებინა. რეალურად, მიზეზი ამ ყველაფრისა იყო ის, რომ მე ვიყავი ობოლი. მაგრამ მან მითხრა, რომ მეგობრები ვიყავით და მეგობრისგან ფულს არ აიღებდა...

ბატონი კარლო - ეს არის ჩემთვის მიწაზე ჩამოსული ღმერთი. სვამენ ხოლმე კითხვას - არსებობს ღმერთი?! - როგორ არა?! არსებობს! სწორედ შენთან მოსული ადამიანით გენახება ის. მისი ნებით შენამდე მოშვებული კეთილი ადამიანით გევლინება. თუ არსებობს ღვთიური მადლი, სწორედ ბატონი კარლოთი მომევლინა მე ის და შემდეგ უკვე ბატონი ჯემშიდის სახით. თუ იმ ქვეყნად რაღაცა მიუვა ადამიანს, როგორც ხაშურში იტყვიან, თუ მისავალია, მე როდესაც ვატარებდი კერძო პრაქტიკებს, ყოველთვის მყავდა ერთი მოსწავლე, რომელიც დედით ან მამით იყო ობოლი, მათ ყოველთვის უფასოდ ვამეცადინებდი. რადგან ვფიქრობდი და ვფიქრობ, რომ ეს იყო ბატონი კარლოს სულისთვის სამაგიერო. რადგან მოგეხსენებათ, სიკეთეს აქვს გადამდები ძალა. როდესაც შენ აკეთებ სიკეთეს, ამით მაგალითს აძლევ სხვას.

წლების განმავლობაში დავდიოდი ხაშურიდან თბილისში სპარსული ენის სასწავლებლად. სწორედ გზაზე შეიქმნა ჩემი პირველი თარგმანი, რომელიც ბატონი კარლოს დამსახურება გახლდათ. ჩამთვლიმა და ძილში წამოვიდა, ქართულად როგორ უნდა ყოფილიყო. ბატონი კარლოსთვის საუკეთესო სინონიმი იყო სპარსული. ამ დროს კი თავად ბატონი კარლო ირანში არ იყო ნამყოფი. კარლოც იმ ეპოქის კაცი იყო, რომელსაც გარკვეული ტიპის სამსახურები მარტივად არ უშვებდნენ საზღვარზე. ბოლოს, როდესაც მე მოვილიე ირანი, ბატონ კარლოს ხელი შევუწყვე, რომ იქ წასულიყო. სულ ვოცნებობდი ირანში წასვლაზე. როდესაც წავედი, ენაც ვიცოდი და ყველაფერი, ამიტომ მე თავად არ გამჭირვებია წასვლა. მაგალითად, ჩემი დები კი, როდესაც მაცილებდნენ, ტიროდნენ, რადგან ეგონათ, რომ სადღაც მოუსავლეთში მიშვებდნენ. მაშინ ინფორმაციაც სხვანაირი იყო. თითქოს ირანი - ეს იყო ველური ქვეყანა. აბსოლუტურად სხვა რეალობა დამხვდა. ერთი მხრივ, იმისგან, რაც ჩემს ოცნებაში მქონდა წარმოდგენილი და მეორე მხრივ, ის, რასაც მასმედია გვიხატავდა. მე გაშლილი ხელებით წავედი ირანისკენ და არ მქონია არანაირი შიშის ფაქტორი და არც გამჭირვებია.

- ირანმა როგორ მიგიღოთ თქვენ?

- ვერ გეტყვით, რომ თავიდანვე ირანმა გულში ჩამიკრა. რას ვგულისხმობ ახლა ამაში - უბრალო ირანელი ხალხი არაჩვეულებრივი არის, მაგრამ იქ იყო გარკვეული პირობითობები. ჯერ ერთი, აქ ნასწავლი სპარსულით რთული იყო ცხოვრება, მიუხედავად იმისა, რომ ბატონ კარლოს არაფერი დაუკლია და მასწავლა ყველაფერი. ადგილზე ჩასული რომ ენას სწავლობ და ეჯახები, ის აბსოლუტურად განსხვავებულია იმისგან, რასაც შენ სწავლობდი და რაზედაც შენ საუბრობდი. შენ მაინც ლაპარაკობ საადის, ჰაფეზის და ომარ ხაიამის ენით. ამ დროს კი იქ არის გაბმული მეტყველება, ცოცხალი, თანამედროვე ენა, რომელიც მაშინ არავინ იცოდა. არავინ იცოდა, ხმამაღალი ნათქვამია, მაგრამ იმ დონეზე, რაც იყო საჭირო, მაშინ იყო თითებზე ჩამოსათვლელი ადამიანი, რომლებმაც იცოდნენ თანამედროვე სპარსული. თავიდან ჩასულზე ვიფიქრე, რომ სულ ტყუილად მიმეცადინია, რადგან საერთოდ არაფერი მესმოდა. რასაც მელაპარაკებოდნენ იქიდან მხოლოდ თითო ოროლა ფრაზას ვიჭერდი. ამ დროს კი მე „თავი მომქოდა კიტრად“, რომ მე ვიცი სპარსული. თურმე, ამ შეფასებაშიც ვცდებოდი და რატომ?! დაახლოებით, ერთი-ორი კვირის მერე, ყური რომ მიეჩვია, ჩემმა მეცადინეობებმაც შედეგი გამოიღო, უცებ ჩამრთველი გადატრიალდა და დავიწყე ლაპარაკი სპარსულად. შემდეგ კი უკვე, როდესაც კომუნიკაცია გახშირდა, გაიოლდა კიდეც და არანაირი პრობლემა არ შემქმნია. სტუდენტებსაც ვეუბნები, რომ დიდი მნიშვნელობა აქვს ადგილზე ენის სწავლას, ამის გარეშე სრულყოფილად ენის ცოდნა არ არსებობს. მაგრამ ადგილზე ენას იმ შემთხვევაში ისწავლი კარგად, თუ მანამდე შენს ოთახში, აუდიტორიაში და კონკრეტულად შენს თავზე ბევრი გაქვს ნამუშევარი.

- თქვენ სტუდენტები ახსენეთ. როგორც აღმოსავლეთმცოდნე, რას ფიქრობთ, დღეს საქართველოში ეს ფაკულტეტი არის მოთხოვნადი თუ იმდენად არა, როგორიც შესაძლებელია, რომ იყოს?

- კი, არის. ახლაც აგერ ოთახში ვსხედვართ, სადაც ორი დიდი არაბისტის სურათი კიდია - გიორგი წერეთელი და ალექსი ლეკიაშვილი. ესენი იყვნენ საუკეთესო მეცნიერები მთელი მსოფლიოს მასშტაბით, გიორგი წერეთელი კი - ფუძემდებელი ქართული არაბისტიკის და, ზოგადად, აღმოსავლეთმცოდნეობის. მიუხედავად ჩემი პატივისცემისა ძველი თაობის მიმართ, დღეს არის საუკეთესო დონეზე აღმოსავლეთმცოდნეობა განვითარებული, რაც კი შეიძლება ყოფილიყო. აი, რა განსხვავებაა, დამონებულ ქვეყანასა და თავისუფალ ქვეყანას შორის. იმიტომ, რომ დღეს საქართველო არის ცოცხალი ნაწილი მთელი მსოფლიოსი და მათ შორის, აღმოსავლეთისაც და ეს სიცოცხლე განაპირობებს იმას, რომ შენ მუდმივად შეხებაში ხარ აღმოსავლეთთან. სამეცნიერო აკადემიურ დონეს არ ვეხები ამ შემთხვევაში, თუმცა ამ დონეს განაპირობებს სწორედ სოციალური კონტაქტები. როდესაც, არაბულს ან სპარსულს სწავლობ, როგორც მკვდარ ენას, ძალიან ბევრი რამ გაკლდება. სკოლასაც გააჩნია. ძირითადი, მოგეხსენებათ, არის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი. იმიტომ არა, რომ მე თსუ-ის პროფესორი ვარ, აქ ძალიან მაღალი დონეა და დიდი მოთხოვნებია, ძალიან დიდი კონკურენცია. ეს ყველაფერი კი არის არაჩვეულებრივი. თვითონ სტუდენტებს რაც შეეხებათ, ერთგვარი მოდაც არის - ირანისტიკაზე ვერ ვიტყვი, მაგრამ არაბისტიკა მოდურია. ირანისტიკას უკვე გაუჭირდა რაღაცნაირად, ვინაიდან ეს თაობა მაინც ფიქრობს იმაზე, თუ რა მატერიალური შემოსავალი ექნება. ირანი თავისებური ქვეყანაა, თავისებური სისტემით და ეს აშინებთ და აფრთხობთ სტუდენტებს.

- ერთ-ერთ ინტერვიუში ამბობთ, რომ საქართველოში არ არის შესაბამისად და სწორად დაფასებული მასწავლებლის ღვაწლი და საქმიანობა. როგორ ფიქრობთ, რამ უნდა შეუწყოს ხელი და რა ღონისძიებებია გასატარებელი, რათა უფრო დაფასდეს ეს საქმიანობა?

- მოდი, დავიწყოთ იქიდან, სადამდისაც უნდა მივიდეთ. უნდა იყოს შესაბამისი ანაზღაურება იმ შრომისა და გარჯისა, რასაც მასწავლებელი მთელი ცხოვრების განმავლობაში ეწევა. ეს არის უმძიმესი შრომა. წუწუნზე კი არ არის ლაპარაკი, ცხადია, მაგრამ ოდნავ ადეკვატური უნდა იყოს შემოსავალი იმისა, რასაც გასცემ. ძალიან მძიმე ტვირთია და, შესაბამისად, სწორადაც უნდა იყოს დაფასებული. ცოცხალ პროცესს, რომ დააკვირდეთ, მიხვდებით, რომ უდიდეს ენერგიას იღებთ სტუდენტებისგან, მოსწავლეებისგან და ვერანაირი მატერიალური ანაზღაურება ამას ვერ ჩაანაცვლებს. მასწავლებლის შრომის დაფასება კი, გარდა მატერიალურისა, უნდა იყოს აწყობილი საგანმანათლებლო სისტემით. ჩვენთან კი, სამწუხაროდ, ეს საგანმანათლებლო სისტემა ვერა და ვერ აეწყო. სწორედ, ეს არის ჩვენი ქვეყნის ერთ-ერთი ძირითადი პრობლემა. როდესაც ზოგადი განათლება დაცემულია სავალალო ნიშნულზე, იქ რა აკადემიურობაზეა საუბარი?! როდესაც სკოლა ვერ ასრულებს თავის ფუნქციას. დღევანდელი განათლების სისტემა აბსოლუტურად არაადეკვატურია სინამდვილისა. განათლების სისტემა საქართველოში გასულ საუკუნეებში დარჩა, წიგნის ეპოქაში.

- დაბოლოს, მოდი, ვისაუბროთ თქვენს ჯილდოებზე, რომელიც როგორც ვიცი, საქართველოში სულ რამდენიმე ადამიანს აქვს.

- არა ერთი ჯილდო მაქვს მიღებული. ერთია, რომ ვარ „წლის წიგნი“, სადაც მთელი მსოფლიოდან სახელდებიან გამარჯვებულები ირანისტიკის და ყურანოლოგიის სფეროში. 2008 წელს კი ყურანის თარგმანისათვის მომენიჭა ირანის სახელმწიფო პრემია. რა თქმა უნდა, ეს იყო ძალიან დიდი დაფასება. ბევრს მიუღია, მაგალი თოდუას ჰქონდა, ვახუშტი კოტეტიშვილს და ბელა შავლაშვილსაც მიენიჭა, თუ არ ვცდები. მაგრამ მე ვიყავი ერთადერთი, რომელიც ჩავედი დაჯილდოების ცერემონიალზე. ცხადია, დაუვიწყარი ცერემონია და ღონისძიება იყო. ახმადი ნედჟადთან ახლო კონტაქტი და გაცნობა კი ძალზედ საინტერესო გახლდათ.

ბოლო პრემია, ირანში მიღებული, ასევე, არანაკლები მნიშვნელობის არის - შაჰრიარის მედალი. ესეც აქვთ ქართველ ირანისტებს მიღებული ჩემამდე. წელს სწორედ ჯალალედინ რუმის „არსთა მესნევის“ თარგმანისა და, საერთოდ, ირანისტიკაში შეტანილი წვლილისათვის დამაჯილდოვეს ამ მედლით და ამას გასცემს თავრიზის უნივერსიტეტი მსოფლიო მეცნიერებისათვის, რომელთაც გარკვეული სახის წვლილი შეაქვთ ირანისტიკაში.

მარიამ ჭანტურია (სპეციალურად საიტისთივის)