"ვიცი, რომ რიგგარეშე არჩევნები აუცილებლად დაინიშნება, მაგრამ..."
"დღეს ყველა მხარეს ერთადერთი საფიქრალი ის უნდა ჰქონდეს, რომ ვადამდელ არჩევნებამდე გზა ქვეყანამ მინიმალური სახელმწიფოებრივი დანაკარგით გაიაროს, ანუ იყოს რაც შეიძლება ნაკლები რადიკალური რყევა და ყველაფერი კონსტიტუციის შესაბამისად წარიმართოს, მაგრამ ამის ნაცვლად ერთი მხრიდან ვხედავთ მონოლოგების კაკაფონიას, მეორე მხრიდან კი - ისევ ძალადობაზე ლაპარაკს"
მას შემდეგ, რაც პარლამენტმა ირაკლი ღარიბაშვილის წარდგენილი მინისტრთა კაბინეტი დაამტკიცა, ჩვენ ვნახეთ სპეცოპერაცია "ნაციონალური მოძრაობის" ოფისში, სადაც სამართალდამცავებმა ამ პარტიის თავმჯდომარე ნიკა მელია დააკავეს. მომხდარს ჩვენი დასავლელი პარტნიორების უკიდურესად კრიტიკული გამოხმაურება მოჰყვა. საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ, ოპოზიციის წინააღმდეგობის ფონზეც კი, მმართველი პარტია მაინც სტაბილურად ინარჩუნებდა საერთაშორისო თანამეგობრობის მხარდაჭერას, რაც, ფაქტობრივად, რამდენიმე დღეში გაცამტვერდა.
რატომ მოინდომა "ქართული ოცნებამ" ასეთი გამწვავება, რამაც მისი და ქვეყნის იმიჯი მნიშვნელოვნად დააზარალა? - ამ კითხვით დავიწყეთ ინტერვიუ ექსპერტ გია ხუხაშვილთან:
.jpg)
- ხელისუფლება აცხადებს, კანონი ნებისმიერ შემთხვევაში უნდა აღსრულდესო, რაც ასეც არის, მაგრამ მათგან ამის თქმა, სამწუხაროდ, ძალიან ყალბია, რადგან სწორედ მათი დამსახურებაა, რომ დღეს სასამართლო სისტემისდამი ნდობა, შეიძლება ითქვას, თითქმის, არც არსებობს. რაც შეეხება ხელისუფლების მოქმედების მოტივაციას, ამის რაციონალურად ახსნა ძალიან რთულია, ამიტომ ჩვენ შეგვიძლია მხოლოდ ვერსიებზე ვილაპარაკოთ. პირველი, რაც აშკარად ჩანს, ის არის, რომ ხელისუფლებას, რომელიც შინაგანად სუსტად გრძნობს თავს, ყველაზე მეტად აშინებს ამ სისუსტის დემონსტრირება და ამის დასაფარავად იწყებს კუნთების თამაშს. ეს არის მომხდარის ირაციონალური მიზეზი, რადგან პოლიტიკური პრაგმატიზმის თვალსაზრისით, ეს ძალის დემონსტრირება არაეფექტიანი იყო სწორედ ხელისუფლებისთვის - მან ყველა მიმართულებით წააგო.
წააგო, უპირველესად, იმით, რომ ოპოზიციას შეუქმნა დღის წესრიგი, რაც მას მანამდე არ ჰქონდა, ანუ მისცა ე.წ. სატოპკე პასი; მეორე - ხელისუფლებამ ამ ნაბიჯით მისდამი დასავლეთის ლოიალური დამოკიდებულება გააცამტვერა.
თუ ვივარაუდებთ, რომ ხელისუფლების გარკვეულ ჯგუფს მართლაც ჰქონდა გახარიას მოშორების გეგმა, მაშინ მისი გადადგომა მათთვის, შესაძლოა, მნიშვნელოვანი შედეგი იყოს. ამ თეორიის თანახმად, შეიძლება დავუშვათ ისიც, რომ ყველაფერი სწორედ ამისთვის გაკეთდა.
თუ ამ მსჯელობას გავყვებით, სცენარი შეიძლება ცოტა სხვანაირად ყოფილიყო დაგეგმილი, ანუ შესაძლოა ვიღაცას სურდა, ეს სპეცოპერაცია სწორედ გახარიას ჩაეტარებინა და მერე ჯერ 20 ივნისის ამბების და ახლა უკვე მელიას საქმის გამო მისი სრული დისკრედიტაცია მომხდარიყო, რასაც ის გადაჰყვებოდა კიდეც...
ფაქტია, რომ გახარია არაკომფორტული ფიგურა იყო იმ მმართველობითი ფილოსოფიისთვის, რასაც ერთი ადამიანის ხელში კონცენტრირებული აბსოლუტური ძალაუფლება ჰქვია. არავისთვის არის დასამალი, რომ "ქართული ოცნების" საარჩევნო შედეგში ლომის წილი სწორედ გიორგი გახარიამ ითამაშა, ძალიან ბევრი ადამიანი აიკიდა ზურგზე, რომელთაც აჩუქა ძალაუფლება. არ ვამბობ, რომ მხოლოდ გახარია იყო მნიშვნელოვანი, მაგრამ მოდი, გულწრფელად ვთქვათ - "ქართული ოცნების" ამომრჩეველმა" ორ ადამიანს - მას და ბიძინა ივანიშვილს მისცა ხმა, დღეს კი არცერთი მათგანი ფორმალურად ხელისუფლებაში აღარ არის. პოლიტიკაში არიან თუ არა, ეს სხვა საკითხია...
შესაძლოა, გახარიამ დაინახა ეს საფრთხე და ამიტომაც გადადგა, რასაც მოჰყვა მოვლენების სხვა გზით განვითარება. რადგან პირველი გეგმა ჩაიშალა, მერე უკვე განხორციელდა მეორე, ღარიბაშვილის ხელმძღვანელობით. ახალმა პრემიერმა ცნობილი გამოსვლის შემდეგ მოახერხა და ქვეყანა რამდენიმე წლით უკან გადააგდო... არ გამოვრიცხავ, რომ იმ ჯგუფს, რომელსაც ეს ხალიჩისქვეშა თამაშები ჰქონდა ჩაფიქრებული, ვერ წარმოედგინა, თუ ასეთ მძიმე შედეგებს მიიღებდა, თუმცა, ვიმეორებ - რაც გახარიასთან დაკავშირებით ვთქვი, მხოლოდ ვარაუდია. რა თქმა უნდა, ვერც იმას გამოვრიცხავთ, რომ ხელისუფლების ეს ქცევა იყო მხოლოდ და მხოლოდ სიბრიყვე და კუნთების თამაში, ქვეტექსტის გარეშე...
- თუ გავითვალისწინებით, რა ტიპის შავი პიარი - ყალბი ინფორმაციების გავრცელება დაიწყო გახარიას წინააღმდეგ, ვერ გამოვრიცხავთ, რომ თქვენი ნავარაუდევი გეგმა მართლაც არსებობდა.... - სამწუხაროდ, ეს მოსალოდნელი იყო. ჩვენ ვიცით ეს ტექნოლოგიური ხაზი. ადამიანი, რომელიც გადის სისტემიდან, ამ სისტემისთვის პოტენციურ საფრთხედ იქცევა, მით უფრო, ისეთი ფიგურა, რომლის პოლიტიკური წონა დარჩენილი სისტემის პოლიტიკურ წონას აჭარბებს. ამიტომაც იწყება მისი პოლიტიკური მკვლელობის ოპერაცია.
ბუნებრივია, ეს შავი პიარი მოდის ხელისუფლებიდან. ნახეთ, რა ვითარება მივიღეთ - ადამიანის მიმართ, რომელმაც ამ გაუგებარ მასას ძალაუფლება აჩუქა, ელემენტარული მადლიერებაც არავის გამოუხატავს. ბუნებრივია, დღეს მისი დისკრედიტაცია "ქართული ოცნების" ამოცანაა, ამისთვის კი ყველა ბინძურ მეთოდს გამოიყენებენ. ისინი ამ ეტაპზე არაპირდაპირ იმოქმედებენ, არ გამოჩნდებიან და ამ ურაპატრიოტული, ანგაჟირებული ჯგუფების მეშვეობით წარმართავენ გახარიას გასაშავებელ" კამპანიას, რომ ემანდ არაფერი გაბედოს და პოლიტიკაში არ შემობრუნდეს. არ გამოვრიცხავ, რომ უფრო შორსაც წავიდნენ.
- ბარემ აქვე გკითხავთ - რას ფიქრობთ გახარიას პოლიტიკურ პერსპექტივაზე? - დღევანდელი გადასახედიდან მისი გააქტიურება ნაკლებად სავარაუდო მგონია. მეეჭვება, ის ამას აპირებდეს, თუმცა პოლიტიკიდან წასვლა რთული პროცესია, საკუთარი გამოცდილებით ვიცი. თავიდანვე გადაწყვეტილი მქონდა, რომ 2012 წლის არჩევნების შემდეგ წავიდოდი პოლიტიკიდან, მაგრამ ვერ წავედი... ქართულ სისტემას აქვს ასეთი ფსიქოლოგია, შეიძლება ითქვას, ნახევრად კრიმინალურიც, როცა სისტემიდან გასვლა ღალატად ფასდება და სისტემა იწყებს შენ წინააღმდეგ მოქმედებას. სწორედ ეს ხდება ახლა გახარიას შემთხვევაში და ეს ძალიან სახიფათო პროცესია. სწორედ ამ მიზეზით მავანს უწევს პოლიტიკაში დარჩენა, რათა თავი დაიცვას.
პოლიტიკიდან ჩემი წასვლის თაობაზე ბევრი შეთქმულების თეორია შეითხზა, მათ შორის ის, რომ მე გამომიშვეს, მაგრამ ეს ჩემი გადაწყვეტილება იყო, რომლის განხორციელება ძალიან რთული აღმოჩნდა. ბიძინა ივანიშვილმა რამდენჯერმე სცადა ჩემი შენარჩუნება, ბოლოს ურეკში ჩამიყვანა მეუღლესთან ერთად და კიდევ ერთხელ მოსინჯა ნიადაგი პოლიტიკაში ჩემი დარჩენისთვის... მოკლედ, ეს ადამიანურადაც ძალიან რთული იყო... ახლა გახარიაც ამ მდგომარეობაშია. მას აქვს სერიოზული პოლიტიკური კაპიტალი, რომლის რეალიზება შეუძლია, მაგრამ თუ ამ ნაბიჯს გადადგამს, მაინც მგონია, რომ ეს იძულებითი ნაბიჯი იქნება. მის პოლიტიკაში შემობრუნების შანსს ასე შევაფასებდი - 50/50.
- თქვით, რომ მელიას დაპატიმრებით ხელისუფლებამ ოპოზიციას ე.წ. სატოპკე პასი მისცა. აქვს კი ოპოზიციას რესურსი, რომ ეს გამოიყენოს? რას იტყვით 26 თებერვლის აქციაზე, რომელიც ისეთი ხალხმრავალი ვერ გამოდგა, როგორსაც ელოდნენ? - სამწუხაროდ, ოპოზიციაშიც მძიმე ვითარება გვაქვს. ძალიან მოძველებულია ის სტილი, რომლითაც დღეს ქართული ოპოზიცია მოქმედებს. ჩემი აზრით, ამას საზოგადოებაც კარგად ხედავს. ეს კარვები, რევოლუციური რიტორიკა და ა.შ. არ არის 21-ე საუკუნის სტილი. უფრო კრეატიულად შეიძლება ამ პროცესის წარმართვა, პოზიტიურ დღის წესრიგზე დაყრდნობით და რესპექტაბელურად.
ხელისუფლებას დღეს აქვს ისეთი პრობლემები, რომ ოპოზიცია მდინარის პირას რომ დაჯდეს და დაელოდოს, მდინარე მისი ოპონენტის პოლიტიკურ გვამს აუცილებლად ჩამოატარებს. ვფიქრობ, რიგგარეშე არჩევნები გარადაუვალია არა იმიტომ, რომ ოპოზიცია შეძლებს და ხელისუფლებას ამას აიძულებს, არამედ იმიტომ, რომ თვითონ ხელისუფლება შეუწყობს ხელს მოვლენების ასეთ განვითარებას.
ხელისუფლების მუდმივი შეცდომები, ობიექტური პრობლემები (ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, მარტო იანვარში 11.5 %-იანი ეკონომიკური ვარდნა გვქონდა) და ის, რომ მმართველ ძალას ამ პრობლემებთან გამკლავების მწყობრი გეგმა არ აქვს, ბოლოს მიგვიყვანს ისეთ კრიზისამდე, რომლის გადასაჭრელადაც აუცილებელი იქნება ვადამდელი არჩევნები.
დღეს ყველა მხარეს ერთადერთი საფიქრალი ის უნდა ჰქონდეს, რომ ვადამდელ არჩევნებამდე გზა ქვეყანამ მინიმალური სახელმწიფოებრივი დანაკარგით გაიაროს, ანუ იყოს რაც შეიძლება ნაკლები რადიკალური რყევა და ყველაფერი კონსტიტუციის შესაბამისად წარიმართოს, მაგრამ ამის ნაცვლად ერთი მხრიდან ვხედავთ მონოლოგების კაკაფონიას, მეორე მხრიდან კი - ისევ ძალადობაზე ლაპარაკს.
- ისევ აქციას დავუბრუნდეთ - ოპოზიციამ მოქმედების გეგმა გამოაქვეყნა, თუმცა საეჭვოა, მათ მასშტაბური საპროტესტო ტალღის აგორება შეძლონ... პანდემიური ვითარების, უმძიმესი სოციალურ-ეკონომიკურ მდგომარეობის გათვალისწინებით, შეუძლებელია საზოგადოებაში პროტესტის მუხტი არ იყოს, მაგრამ ადამიანები ოპოზიციის დაძახილზე ქუჩაში არ გადიან. რატომ? - დღეს ადამიანებისთვის დომინანტური არის სწორედ სოციალურ-ეკონომიკური პრობლემები, უმუშევრობა, რაც ყველა კვლევაში ჩანს. ისინი, რა თქმა უნდა, ხელისუფლებით უკმაყოფილონი არიან, მაგრამ რომ გააქტიურდნენ, ამისთვის უკეთესი ალტერნატივა უნდა დაინახონ, უნდა დაიჯერონ, რომ ვინც ხელისუფლებას უპირისპირდება, უკეთესად გადაწყვეტს მათ პრობლემებს, მაგრამ ამას ვერ ხედავენ.
ოპოზიცია ამ პრობლემებზე ან ძალიან ფრაგმენტულად, ან საერთოდ არ ლაპარაკობს. ისინი მხოლოდ პოლიტიკურ იწილობიწილოში არიან ჩართული. ვერ გაიგეს, რომ პოლიტპატიმრების თემა შეიძლება აწუხებდეს საზოგადოების ნაწილს, მაგრამ ეს არ არის მთელი საზოგადებისთვის პირველხარისხოვანი პრობლემა... ოპოზიცია ვერაფრით ახერხებს ამ ჯადოსნური წრიდან გამოსვლას და რეალური, პოზიტიური დღის წესრიგით მოქმედებას, რითაც დაარწმუნებდა საზოგადოებას, რომ მათ პრობლემებს ისინი უკეთესად გადაწყვეტენ. მხოლოდ ძალის დემონსტრირებით ცდილობენ შედეგის მიღებას, არადა, ადამიანებს ყოველდღიურად გადარჩენის პრობლემა აქვთ. თუმცა აქვე ვიტყვი, რომ შეიძლება ოპოზიციის მიმართ განწყობა უკეთესობისკენ არ შეიცვალოს, მაგრამ ხელისუფლებისადმი დამოკიდებულება იცვლება უარესობისკენ. აუცილებლად დადგება მომენტი, როცა პროცესი შეუქცევად ხასიათს მიიღებს. მით უფრო, რომ დღევანდელ ხელისუფლებას ლეგიტიმაცია, ფაქტობრივად, არ აქვს. უკვე ვთქვი, რომ ის ორი ადამიანი, რომელთაც მხარი დაუჭირა "ოცნების" ამომრჩეველმა, დღეს ხელისუფლებაში აღარ არის...
"ქართული ოცნების" მხარდამჭერთა ნაწილისთვის გაჩნდა სუსტი საყრდენი, როდესაც ივანიშვილის ხელი გამოჩნდა ღარიბაშვილის უკან. არავის სჯერა, რომ ღარიბაშვილი თვითონ იღებს გადაწყვეტილებებს. შედეგად ისევ ჩრდილოვანი მმართველობის აქტუალიზაცია მოხდა, რაც გარკვეული წრისთვის შეიძლება პოზიტიური ნიშანი იყოს, მაგრამ მეტისმეტად ნეგატიურია დასავლეთთან ურთიერთობისა და ბიძინა ივანიშვილის სამომავლო უსაფრთხოების თვალსაზრისით. მან საჯაროდ განაცხადა პოლიტიკიდან დისტანცირების თაობაზე. დღეს მართლაც დგას თუ არა ის ღარიბაშვილის უკან, მაინცდამაინც მნიშვნელოვანი არც არის, რადგან პოლიტიკაში მთავარი ფაქტი კი არა, განცდაა, ჰოდა, დღეს ჩვენშიც და საზღვარგარეთაც ყველას აქვს განცდა, რომ ქვეყანას ჩრდილიდან ისევ ბიძინა ივანიშვილი მართავს, რაც კატეგორიულად მიუღებელია, განსაკუთრებით - დასავლეთისთვის. ისინი კიდევ ერთხელ მოტყუებულად გრძნობენ თავს.
სამომავლოდ ეს შეიძლება ძალიან ძვირად დაუჯდეს ივანიშვილს. ოპოზიცია ამტკიცებს, რომ მას ხვალვე სანქციებს დაუწესებენ, რაც მე არ მჯერა, მაგრამ შორეული მომავლისთვის ეს ტენდენციები ივანიშვილისთვის ძალიან სარისკოა.
- სწორია თუ არა ოპოზიციის ბოლოდროინდელი გზავნილი ახალი ეროვნული მოძრაობის შესახებ და მუდმივი ცდა, რომ ხელისუფლების ქმედებები რუსეთთან დააკავშიროს? - უკვე ვთქვით, რომ ოპოზიციას შემოქმედებითობა აკლია, ისევ ძველებურად ცდილობენ ცეცხლის ხაზების გავლებას. რუსეთთან დაკავშირებით განცხადებების მოტივაცია კიდევ გასაგებია - მოგეხსენებათ, გლობალური მასშტაბით თუ შევხედავთ ვითარებას, დღეს მსოფლიოში ტრენდად არის ქცეული დასავლეთისა და რუსეთის დაპირისპირება და ისინი ამ "ტრენდზე დაჯდომას" ცდილობენ, რათა ხელისუფლების მიმართ დასავლეთის კითხვები გაამძაფრონ. რაც შეეხება ახალ ეროვნულ მოძრაობას, კარვებს და ა.შ., ეს 21-ე საუკუნეში აბსოლუტურად მიუღებელი და გაუგებარია. ბარემ შიმშილობაც დაიწყონ და პირიც ამოიკერონ...
კარგია, რომ პერმანენტული აქციები დააანონსეს და ძველებურად არ თქვეს, დღესვე უნდა დავამთავროთ ყველაფერიო, მაგრამ ახლა გააჩნია ამ აქციების ფორმას. იმედია, ეს ძიძგილაობად არ იქცევა. ასეთ შემთხვევაში ხელისუფლება ყოველთვის იგებს, რადგან კუნთები უფრო ძლიერი აქვს. სხვათა შორის, სწორად მოიქცნენ, რომ ნიკა მელიას დაპატიმრებისას აქტიურ წინააღმდეგობა არ გასწიეს. ასე უნდა გააგრძელონ. დღეს წითელი ხაზები სწორედ კანონის დაცვაზე გადის!
- მიხეილ სააკაშვილის თქმით, მისი საქართველოში ჩამოსვლა ქვეყნის მოსახლეობის თითქმის 70%-ს სურს...
- ეს სრულიად უსაფუძვლო განაცხადია. მე პირიქით მგონია - ქვეყნის მოსახლეობის კი არა, "ნაციონალური მოძრაობის" 70%-საც არ სურს სააკაშვილის დღეს დაბრუნება. ნიკა მელიას პარტიის თავმჯდომარეობისა და მით უფრო დღევანდელი პროცესების შემდეგ "ნაციონალური მოძრაობის" უმეტესობას სააკაშვილის ფაქტორი უკვე აღიზიანებს.
ამ პარტიაში ჩამოყალიბდა სრულიად ახალი ლიდერი, რომელმაც თავისი ავტორიტეტით გადააჭარბა მიხეილ სააკაშვილს, ისევე, როგორც გიორგი გახარიამ დაჯაბნა ავტორიტეტით ბიძინა ივანიშვილი. ბუნებრივია, მიშას არ მოსწონს მელია და ქვეცნობიერად უხარია კიდეც, რომ ციხეში ზის, ისევე, როგორც ბიძინა ივანიშვილისთვის იქცა გახარია პრობლემად. სააკაშვილს და ივანიშვილს ხომ პარტიები არ შეუქმნიათ - მათ შექმნეს რელიგიები და მათ შორის ბრძოლაც უფრო რელიგიურია, ვიდრე პოლიტიკური. დღეს სააკაშვილის განცხადებებს "ნაცმოძრაობაშიც" კი ყურადღებას აღარ აქცევენ. რა თქმა უნდა, მას ჰყავს მხარდამჭერებიც - ბარამიძე, სანიკიძე და ა.შ., რომლებიც კვლავ იტყვიან, რომ ის ღმერთია, მაგრამ ამას "ნაცმოძრაობაშიც" კი უკვე არასერიოზულად აღიქვამენ.
- შეიძლება ითქვას, რომ მელიას დაკავების შემდეგ დასავლეთის რეაქცია იყო უკიდურესად მძიმე...
- ისინი პროცესებს შორიდან უყურებენ და დეტალებს არც განიხილავენ... მათთვის ნავალნის და მელიას საქმეები ორი პარალელური ქეისია. თუ შეხედავთ რუსულ პროპაგანდისტულ არხებს, დაინახავთ, რომ ნავალნის საწინააღმდეგო არგუმენტები სრულად არის კოპირებული ქართულ სახელისუფლებო არხებზე. სტუდიებიც კი ერთნაირი აქვთ. ეჭვი მაქვს, სახელისუფლო სპიკერები რუსულ არხებს უყურებენ - ვინც რუსული იცის, რა თქმა უნდა, აშპარგალკებენ და ამას საკუთარ გამოსვლებში იყენებ. დასავლეთიდან ეს ყველაფერი ასე ჩანს - ერთი ადგილის გათბობა კი გვინდა დასავლეთში, მაგრამ მენტალობით ისევ რუსეთთან ვართ... მაგრამ ასე არ ხდება - ან ერთგან უნდა იყო, ან მეორეგან. სწორედ ეს აშფოთებთ დასავლეთში და ამაზე ლაპარაკობენ. მათ გაუჩნდათ განცდა, რომ საქართველოს, როგორც პარტნიორს, კარგავენ. დემოკრატიას სრულიად არ შეესაბამება ის, რაც მოხდა მელიასთან დაკავშირებით. კი ბატონო, კანონი უნდა აღსრულდეს, მაგრამ ოპოზიციური პარტიის შტურმი და სპეცოპერაცია ყოველგვარ ზღვარს სცილდება.
- შეიძლება ჩვენი პარტნიორები მართლაც დაფიქრდნენ ქვეყნისა თუ კონკრეტული პოლიტიკოსებისთვის სანქციების დაწესებაზე?
- არ ვიცი, იქნება თუ არა სანქციები. უფრო მგონია, რომ არა, თუმცა ისიც ცხადია, რომ დღეს ხელისუფლება აფექტის მდგომარეობაშია, არაპროგნოზირებადია, ამიტომ რა იქნება მომავალში, რთული სათქმელია... ვიცი, რომ რიგგარეშე არჩევნები აუცილებლად დაინიშნება, მაგრამ როდის და რა გზით მივალთ ამ არჩევნებამდე, არ ვიცი. ეს დამოკიდებული იქნება იმაზე, აქტიურად ჩაერთვება თუ არა დასავლეთი ამ პროცესში, გააძლიერებს თუ არა ზეწოლას და იპოვის თუ არა ეფექტიან მექანიზმებს როგორც ერთი, ისე მეორე მხრიდან ცხელი თავების შესაკავებლად. ასევე უმნიშვნელოვანესი იქნება, შეძლებს თუ არა ჩვენი სამოქალაქო საზოგადოება აქტიურობას, რომ ქვეყნის სახელმწიფოებრივი ინტერესები არ დაზიანდეს.
ჩვენ დიდი რისკის წინაშე ვდგავართ. სამწუხაროდ, ისე ჩანს, რომ მხარეები მზად არ არიან, სახელმწიფოს ინტერესები საკუთარ პოლიტიკურ ინტერესებს ამჯობინონ. მიმდინარე პროცესებში ყველგან ძალაუფლებისთვის ბრძოლის კომპონენტი დომინირებს, რაც კარგად არ წარმოაჩენს ჩვენს პოლიტიკურ ელიტას.