"მამაკაცმა სიტყვიერი შეურაცხყოფა მომაყენა. ისჯება თუ არა?", "ალიმენტის დაკისრება მინდა მამაჩემისთვის", "გარდამეცვალა მეუღლე. მას ჰქონდა ბანკიდან აღებული კრედიტი" - იურისტის პასუხები თქვენთვის საინტერესო კითხვებზე
"კვირის პალიტრაში" გრძელდება სამოქალაქო საკითხებზე კითხვების გამოგზავნა. ჩვენი ერთგული მკითხველების შეკითხვებს პასუხს გასცემს საადვოკატო ფირმის დამფუძნებელი პარტნიორი, თსუ-ის სისხლის სამართლის მიმართულების დოქტორანტი, იურისტი გვანცა გურგენიძე:
- 2019 წელს "მოგოში" დავაბრუნე ავტომობილი, რომლის პროცენტების გადახდა ვეღარ შევძელი, შემდეგ ყოველთვიურად ვიხდიდი დაკისრებულ 100 ლარს, "კოვიდის" დროს "მოგომ" შემიჩერა დროებით ეს გადასახადი, მითხრეს, რომ რაც გამოტანილი მაქვს, ის თანხა დაფარულია, მაგრამ მთხოვენ კიდევ დამატებით 4000 ლარს, პროცენტს და ახლა ვარ პრობლემურში. ამ პერიოდში გარდამეცვალა მეუღლე და ვეღარ ვახერხებ უკვე ამ დარჩენილი თანხის გადახდას, ხშირად მირეკავენ მეც და ჩემს სანათესაოსაც, როგორ მოვიქცე? რას მირჩევთ?
- მოცემული საკითხი საკმაოდ აქტუალური პრობლემაა და რეალურად განეკუთვნება პერსონალურ მონაცემთა დამუშავების სფეროს. საქართველოში ცოტამ თუ იცის, რომ ინფორმაცია ჩვენი სასესხო ვალდებულებების თაობაზე წარმოადგენს პერსონალურ მონაცემებს და მათი დამუშავება მხოლოდ კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებშია დასაშვები. საკმაოდ გახშირებული მაგალითია სხვადასხვა მიკროსაფინანსო ორგანიზაციის მიერ გაცემული თანხის უკან დაბრუნების მიზნით მოვალის ახლობლებთან კონტაქტი. ნებისმიერი ინფორმაცია, რომელიც უკავშირდება იდენტიფიცირებულ ან იდენტიფიცირებად ფიზიკურ პირს, არის პერსონალური მონაცემი. შესაბამისად, ინფორმაცია ჩვენი სესხის თუ სხვა ფულადი ვალდებულების შესახებ არის ჩვენი პერსონალური მონაცემი და შესაბამისი საფუძვლის გარეშე არავის აქვს უფლება გაამჟღავნოს. ამ დროს მონაცემთა სუბიექტს, ანუ კითხვის ავტორს, სრული უფლება აქვს მიმართოს შესაბამის სახელმწიფო ორგანოს და მოითხოვოს როგორც მონაცემთა დამუშავების აკრძალვა, ისე კონკრეტული კომპანიისათვის ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობის დაკისრება. ამ შემთხვევაში განცხადებით უნდა მიმართოთ პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურს და აცნობოთ მომხდარი ფაქტის შესახებ. განცხადებას თან დაურთეთ პირადობის მოწმობის ასლი და არ გამოგრჩეთ ხელმოწერა. შესაბამისი სამსახური განიხილავს საკითხს და ფაქტის დადასტურების შემთხვევაში, ერთი მხრივ, დააჯარიმებს ორგანიზაციას, მეორე მხრივ, ასევე აუკრძალავს თქვენი მონაცემების მსგავსი ფორმით დამუშავებას.
ამასთან, პროცენტის თანხა, ერთი შეხედვით, საკმაოდ მაღალი ჩანს. უმჯობესია აღნიშნულის თაობაზე კონსულტაცია გაიაროთ იურისტთან და იქნებ დაიწყოთ სამოქალაქო წესით დავა. მნიშვნელოვანი ფაქტორია ისიც, ხომ არ არის ხელშეკრულება უკვე ხანდაზმული? თუ ვალდებულება ხანდაზმულია, მისი გადახდა არ გეკისრებათ.
- ერთი თვის წინ გარდამეცვალა მეუღლე. მას ჰქონდა საკრედიტო ბარათები, ასევე ბანკიდან აღებული კრედიტი, სადაც მე ვიყავი თავდებში და ამ ვალდებულებას ვასრულებ, თუმცა საკრედიტო ბარათის ვალებს ვერ გადავიხდი, რადგან არ მაქვს საშუალება. არც ჩემი მეუღლის და არც ჩემს სახელზე არანაირი ქონება არ ფიქსირდება, მისი გარდაცვალების შემდეგ მუდმივად მირეკავენ ბანკიდან და ითხოვენ ვალის გადახდას. ზუსტად ისიც არ ვიცი რა თანხაზეა საუბარი. როგორ მოვიქცე?
- კანონის თანხმად, მემკვიდრეები ვალდებულნი არიან მთლიანად დააკმაყოფილონ მამკვიდრებლის კრედიტორთა ინტერესები, მაგრამ მიღებული აქტივის ფარგლებში თითოეულის წილის პროპორციულად. თუმცა აქ მნიშვნელოვანია, მიიღეთ თუ არა მეუღლისგან რაიმე ქონება. როგორც კითხვიდან ჩანს, გარდაცვლილი მეუღლის სახელზე რაიმე სახის ქონება არ ფიქსირდება. ვინაიდან ვალდებულება უნდა დაიფაროს მიღებული მემკვიდრეობის ფარგლებში, თავდაპირველად მნიშვნელოვანია ინფორმაცია, მიიღეთ თუ არა მემკვიდრეობა გარდაცვლილისაგან, რადგან სწორედ ამ მემკვიდრეობის ფარგლებში უნდა დაფაროთ მისგან მიღებული ვალდებულებები.
- ალიმენტის დაკისრება მინდა მამაჩემისთვის. ის ამჟამად ცხოვრობს უცხოეთში, კერძოდ, ევროპაში, და იქ აქვს სხვა გვარი. როგორ მოვიქცე ასეთ დროს? აქ სასამართლოში რომ შევიტანო განცხადება და დააკისრონ ალიმენტი, თანხის ამოღებას შევძლებ?
- თეორიულად, სახელმწიფო საზღვრის დატოვება არ ათავისუფლებს პირს ალიმენტის გადახდის ვალდებულებისაგან. თუმცა აქ მნიშვნელოვანია არაერთი დეტალი - პირველ რიგში ალიმენტის თაობაზე სასამართლოს უნდა მიმართოს დედამ და ამ დროს დასჭირდება ისეთი ინფორმაცია, როგორიცაა მამის მოქმედი მონაცემები, სახელი, გვარი, პირადი ნომერი, მისი მისამართი, სამუშაო ადგილი და ა.შ. ბუნებრივია, როდესაც პირი საზღვარგარეთაა, მსგავსი საკითხები უფრო კომპლექსურია. თანხის დაკისრების შემთხვევაში, თუ პირი ჯიუტად არიდებს თავს ალიმენტის გადახდას, ეს შესაძლოა გამოძიების დაწყების საგანიც გახდეს. თუმცა პრაქტიკული პრობლემა აქაც თავს იჩენს. ამიტომ მსგავს შემთხვევებში აუცილებელია იურისტთან კონსულტაცია, რომელიც დეტალურად გაეცნობა საქმეს და შეაფასებს მოსალოდნელ შედეგებს.
- ბინა რომ დავაგირავო მეპატრონის ცხოვრების უფლებით და გავაფორმო ოფიციალურად მხარესთან ხელშეკრულება, იმან მიხადოს ყოველთვიურად ქირის სახით გარკვეული თანხა, მე კი ამ თანხის იმედად შევიდე სხვა ბინაში ქირით, ეს რამდენად სარისკოა, რას მირჩევთ? თანხის გადახდა რომ დამიგვიანოს ან არ გადაიხადოს, დავიცავ ჩემს უფლებებს?
- მიუხედავად იმისა, რომ სამართლებრივად მსგავს ურთიერთობებში შესაძლებელია რისკების დაზღვევა, პრაქტიკაში საკმაოდ ბევრი პრობლემა იჩენს თავს. თუ პირი თანხის გადახდას თავს აარიდებს, ხელშეკრულების საფუძველზე შეგიძლიათ დაიწყოთ სამართლებრივი დავა. თუმცა, საქმე შესაძლოა დიდხანს გაგრძელდეს, ხოლო მეორე მხრივ, საქმის მოგების შემდეგაც შესაძლოა პრობლემები შეგექმნათ თანხის ანაზღაურებასთან დაკავშირებით. მსგავსი ვითარება იმ ფონზე, როდესაც გეგმავთ თქვენი ქირა გადაიხადოთ მისი ქირით, საკმაოდ პრობლემურია. შესაბამისად, მხოლოდ კითხვაში მოცემული ინფორმაციის საფუძველზე მსგავს ურთიერთობაში შესვლას რეკომენდაციას ნაკლებად გავუწევ.
- შემიძლია თუ არა დაგირავებული ბინა მე გავაქირავო და ამ დროს მომიწევს თუ არა საშემოსავლოს გადახდა?
იხილეთ სტატია სრულად - შეიძლება თუ არა დაგირავებული ბინის გაქირავება